DOI article:
Alberowa, Zofia: Symbolika dekoracji japońskich inrô w okresie Edo (na przykladzie zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0183
tycznie ujętą stylizowaną formą nie rozbitą szcze-
gółami, stosowanie w dekoracji cyny, ołowiu i per-
łowca oraz — w tematyce — motyw sylwetowo
potraktowanego smukłego żurawia są typowe dla
stylu tego artysty, wielokrotnie naśladowanego
jeszcze w w. XVIII. Bardzo podobnie zdobione
suzuribako (szkatułka na przybory do pisania),
przypisywane Kóetsu, znajduje się w zbiorach Seattle
Art Museum. Nieznany wykonawca naszego puzder-
ka dosłownie powtórzył niektóre elementy dekoracji.
Prawie identyczna w rysunku jest kępa trzcin,
sylweta żurawi, wygięcie szyi i nóg ptaków.
Dekoracja drugiego z kolei inró daleka jest od
powściągliwości widocznej w kompozycji i w zasto-
sowaniu technik, która cechowała uprzednio omó-
wione puzderko177. Tutaj całe prawie tło czarne,
w dolnej partii przyprószone opiłkami złota o różnej
grubości, zapełnia stado żurawi (ryc. 46). Różno-
rodność technik — bogate zastosowanie sproszkowa-
nego złota w kilku odcieniach, oksydowanego srebra,
brązu, czerwieni, inkrustacja cienko wyklepaną
złotą folią i szylkretem, na równi z niespokojnym
rytmem kompozycji przejawiającym się w rysunku
rozłożonych skrzydeł, faliście wygiętych szyi i grzbie-
tów, w drobiazgowym traktowaniu szczegółów —
stwarza wrażenie przeładowania. Jakkolwiek w kon-
cepcji formalnej oba inró odległe są od siebie o dwie
diametralnie różne postawy artystyczne, to treści
symboliczne ich motywów dekoracyjnych są iden-
tyczne. Wyobrażone tu żurawie są, jak już wspo-
mniano, symbolami długowieczności. Od kiedy ptaki
te w sztuce plastycznej Chin i Japonii stały się wy-
razem idei długiego życia — nie można z całą pew-
nością stwierdzić. Najstarszym zachowanym przy-
kładem w zdobnictwie laki są dwie małe skrzynie
z r. 1183, przechowywane na Miyajima178. Deko-
racja ich wyobraża lecące żurawie trzymające
w dziobach gałązki sosny, co świadczyć miało, iż
przybywały one z Hóraizan, Góry Nieśmiertelnych,
same więc stawały się zwiastunami nieśmiertelności
i długowieczności179. Od epoki Heian aż po koniec
w. XIX żurawie były najbardziej klasycznym
46. Inró ze stadem żurawi, koniec w. XVIII, Muzeum Naro-
dowe w Krakowie (fot. J. Werner).
symbolem tych idei180. Jak wspomina M. Joya,
wiara w nadnaturalne moce właściwe tym ptakom
była w Japonii powszechna aż do końca w. XIX.
Wierzono, iż żyją one 1000 lat, uważano je za ptaki
błogosławione, wydawano dekrety rządowe otacza-
jące żurawie ochroną państwową, hodowano w ogro-
177 Inró z laki rd-iro-nuri i ji-maki. Dekoracja hiramakie, znajdują się do dziś dnia w tym samym miejscu. Reprod.
ibushi-gin, kirigane, hyomon, inkrustacja szylkretem, 76x54x von Rague, Geschichte ..., il. 40.
20 mm. Koniec w. XVIII. Netsuke rzeźbione w drewnie przed- 179 O motywach symbolicznych związanych z Hóraizan,
stawia diabła (oni) ze spiłowanymi rogami, trzymającego ich genezie i rozwoju na podstawie datowanych zwierciadeł
miskę żebraczą. Nr inw. 141 600. Z kolekcji Feliksa Jasień- pisze M. Nakano, Hóraimon-kagami (Museum, nr 66, Tókyó,
skiego. September 1956).
178 Skrzynie te (Matsugui-tsuru ko-karabitsu), fundowane 180 Żurawie towarzyszą również bóstwom ucieleśniającym
przez Saeki Kagehiro dla Itsukushima-jinja w Miyajima, nieśmiertelność i długowieczność — Jurójin i Fukurokuju.
175
gółami, stosowanie w dekoracji cyny, ołowiu i per-
łowca oraz — w tematyce — motyw sylwetowo
potraktowanego smukłego żurawia są typowe dla
stylu tego artysty, wielokrotnie naśladowanego
jeszcze w w. XVIII. Bardzo podobnie zdobione
suzuribako (szkatułka na przybory do pisania),
przypisywane Kóetsu, znajduje się w zbiorach Seattle
Art Museum. Nieznany wykonawca naszego puzder-
ka dosłownie powtórzył niektóre elementy dekoracji.
Prawie identyczna w rysunku jest kępa trzcin,
sylweta żurawi, wygięcie szyi i nóg ptaków.
Dekoracja drugiego z kolei inró daleka jest od
powściągliwości widocznej w kompozycji i w zasto-
sowaniu technik, która cechowała uprzednio omó-
wione puzderko177. Tutaj całe prawie tło czarne,
w dolnej partii przyprószone opiłkami złota o różnej
grubości, zapełnia stado żurawi (ryc. 46). Różno-
rodność technik — bogate zastosowanie sproszkowa-
nego złota w kilku odcieniach, oksydowanego srebra,
brązu, czerwieni, inkrustacja cienko wyklepaną
złotą folią i szylkretem, na równi z niespokojnym
rytmem kompozycji przejawiającym się w rysunku
rozłożonych skrzydeł, faliście wygiętych szyi i grzbie-
tów, w drobiazgowym traktowaniu szczegółów —
stwarza wrażenie przeładowania. Jakkolwiek w kon-
cepcji formalnej oba inró odległe są od siebie o dwie
diametralnie różne postawy artystyczne, to treści
symboliczne ich motywów dekoracyjnych są iden-
tyczne. Wyobrażone tu żurawie są, jak już wspo-
mniano, symbolami długowieczności. Od kiedy ptaki
te w sztuce plastycznej Chin i Japonii stały się wy-
razem idei długiego życia — nie można z całą pew-
nością stwierdzić. Najstarszym zachowanym przy-
kładem w zdobnictwie laki są dwie małe skrzynie
z r. 1183, przechowywane na Miyajima178. Deko-
racja ich wyobraża lecące żurawie trzymające
w dziobach gałązki sosny, co świadczyć miało, iż
przybywały one z Hóraizan, Góry Nieśmiertelnych,
same więc stawały się zwiastunami nieśmiertelności
i długowieczności179. Od epoki Heian aż po koniec
w. XIX żurawie były najbardziej klasycznym
46. Inró ze stadem żurawi, koniec w. XVIII, Muzeum Naro-
dowe w Krakowie (fot. J. Werner).
symbolem tych idei180. Jak wspomina M. Joya,
wiara w nadnaturalne moce właściwe tym ptakom
była w Japonii powszechna aż do końca w. XIX.
Wierzono, iż żyją one 1000 lat, uważano je za ptaki
błogosławione, wydawano dekrety rządowe otacza-
jące żurawie ochroną państwową, hodowano w ogro-
177 Inró z laki rd-iro-nuri i ji-maki. Dekoracja hiramakie, znajdują się do dziś dnia w tym samym miejscu. Reprod.
ibushi-gin, kirigane, hyomon, inkrustacja szylkretem, 76x54x von Rague, Geschichte ..., il. 40.
20 mm. Koniec w. XVIII. Netsuke rzeźbione w drewnie przed- 179 O motywach symbolicznych związanych z Hóraizan,
stawia diabła (oni) ze spiłowanymi rogami, trzymającego ich genezie i rozwoju na podstawie datowanych zwierciadeł
miskę żebraczą. Nr inw. 141 600. Z kolekcji Feliksa Jasień- pisze M. Nakano, Hóraimon-kagami (Museum, nr 66, Tókyó,
skiego. September 1956).
178 Skrzynie te (Matsugui-tsuru ko-karabitsu), fundowane 180 Żurawie towarzyszą również bóstwom ucieleśniającym
przez Saeki Kagehiro dla Itsukushima-jinja w Miyajima, nieśmiertelność i długowieczność — Jurójin i Fukurokuju.
175