DOI Artikel:
Śnieżyńska-Stolot, Ewa: Andegaweńskie dary złotnicze z herbami polskimi w kaplicy Węgierskiej w Akwizgranie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20352#0031
1. Relikwiarz św. Stefana, r. 1367, Skarbiec katedry
w Akwizgranie (fot. A. Mtinchow)
14 A. Lipinsky, Das Schatzkammerbild in der Wall-
fahrtskirche zu Mariazell (Alte und Moderne Kunst, XIII,
1968, s. 7).
15 I. G e n t h o n, A regi Magyar festómuveszet, Vac
1932, s. 19. — Lipinsky, o. c., s. 7.
16 H. P e t s c h n i g, Die Wallfahrtskirche zu Maria-
-Zell in Steiermark (Mittheilungen der k. k. Central-Com-
mission zur Erforschung und Erhaltung der Baudenkmale,
XIV, 1869, s. 90). — S. Steinherz, Kónig Ludwig 1 von
Ungarn und seine Weihgeschenke fur Maria-Zell (MiUheihm-
gen des Historischen Vereins fur Steiermark XXV, 1887,
s- 97). — A. M o h 1, A mdriacelli kincstar Madonna-kepe
(Katholikus Szemle, XXXV, 1922, s. 399). — O. W o-
n i s c h, Die vorbarocke Kunstentwicklung der Mariazeller
Gnadenkirche (Forschungen geschichtlichen Landeskunde
der Steiermark, Graz 1960, s. 87).
zie Matki Boskiej z Dzieciątkiem w kościele N. P.
Marii w Mariazell w Styrii, uważanym za dar Lu-
dwika Węgierskiego. Sam obraz (wymiary 49X41 cm
— ryc. 5) datowany był ostatnio przez A. Lipin-
sky’ego na lata około r. 1345 14. J. Genthon widział
w nim dzieło węgierskie pod wpływem włoskim, Li-
pinsky łączył go natomiast z Andrea Vannim, co
wydaje się przekonywające15. Złotnicza dekoracja
tego obrazu datowana była na lata 1370—1382, ze
względu na występujące na nim herby polskie 16. Li-
pinsky przesunął datowanie blach na okres po roku
1352 i twierdził, że orły polskie zostały tam później
dodane 17. Obraz wymieniony jest w historii kościo-
ła w Mariazell, spisanej w r. 1487 przez Jana Man-
nesdorfera, który podaje, że Ludwik ofiarował go do
Mariazell po bitwie z Turkami w. Data tej bitwy me
została jednak w pełni ustalona i waha się między
r. 1359 a 1377, toteż wiadomość ta nie może mieć
większego znaczenia dla datowania obrazu w. Sądząc
jednak z faktu, że kaplica cudownej Matki Boskiej
w kościele w Mariazell, fundowana — jak podaje
kronika Jana z Kukiillei — przez Ludwika Węgier-
skiego, powstała w latach sześćdziesiątych, w oparciu
0 podobieństwa zachodzące z obrazami w katedrze
w Akwizgranie można chyba przyjąć, że blachy sre-
brne na obrazie Matki Boskiej Mariazellskiej po-
wstały około r. 1367 2°.
Typ dekoracji omawianych obrazów wywodzi się
od wschodniej basmy, czyli blach srebrnych lub zło-
tych, którymi zdobiono tła, nimby i obramienia
ikon. Obrazy z dekoracją złotniczą w typie basmy
znane były we Włoszech, a niektóre z nich związane
są również z neapolitańskimi Andegawenami, jak
świadczy o tym obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem
pędzla Cavalliniego w klasztorze Benedyktynów
17 Lipinsky, o. c., s. 7.
18 Steinherz, o. c., s. 97.
19 J. H amme r, Geschichte des Osmanischen Reiches,
Pest 1827, s. 169, podaje r. 1363. — M. Pangerl, Maria-
-Zell. Ein Beitrag zur historischen Topographie der Steier-
mark (Mittheilungen des Historischen Vereins fur Steier-
mark, XVIII, 1880, s. 40), podaje r. 1363 lub 1366. -
Steinherz, o. c., s. 97, przyjmuje r. 1377. — G. Rod-
1 e r, Geschichte und Beschreibung der Gnadenkirche Ma-
riazell, Mariazell 1907, s. 15, podaje r. 1377. — B. Ho-
rn a n, Gli Angioini di Napoli in Ungheria 1290—1403,
Roma 1938, s. 405, datę bitwy określa między 1377—1378.—
D. Dercsenyi, Ricordi di Luigi il Grandę a Padova
(Corvina N. S., III, 1940, s. 475), przyjmuje r. 1377. —
Wonisch, o. c., s. 36—74. podaje daty 1366—1368.
20 [J. K ii k ii 11 e i] I. de T h u r o c z, Chronica Hun-
23
w Akwizgranie (fot. A. Mtinchow)
14 A. Lipinsky, Das Schatzkammerbild in der Wall-
fahrtskirche zu Mariazell (Alte und Moderne Kunst, XIII,
1968, s. 7).
15 I. G e n t h o n, A regi Magyar festómuveszet, Vac
1932, s. 19. — Lipinsky, o. c., s. 7.
16 H. P e t s c h n i g, Die Wallfahrtskirche zu Maria-
-Zell in Steiermark (Mittheilungen der k. k. Central-Com-
mission zur Erforschung und Erhaltung der Baudenkmale,
XIV, 1869, s. 90). — S. Steinherz, Kónig Ludwig 1 von
Ungarn und seine Weihgeschenke fur Maria-Zell (MiUheihm-
gen des Historischen Vereins fur Steiermark XXV, 1887,
s- 97). — A. M o h 1, A mdriacelli kincstar Madonna-kepe
(Katholikus Szemle, XXXV, 1922, s. 399). — O. W o-
n i s c h, Die vorbarocke Kunstentwicklung der Mariazeller
Gnadenkirche (Forschungen geschichtlichen Landeskunde
der Steiermark, Graz 1960, s. 87).
zie Matki Boskiej z Dzieciątkiem w kościele N. P.
Marii w Mariazell w Styrii, uważanym za dar Lu-
dwika Węgierskiego. Sam obraz (wymiary 49X41 cm
— ryc. 5) datowany był ostatnio przez A. Lipin-
sky’ego na lata około r. 1345 14. J. Genthon widział
w nim dzieło węgierskie pod wpływem włoskim, Li-
pinsky łączył go natomiast z Andrea Vannim, co
wydaje się przekonywające15. Złotnicza dekoracja
tego obrazu datowana była na lata 1370—1382, ze
względu na występujące na nim herby polskie 16. Li-
pinsky przesunął datowanie blach na okres po roku
1352 i twierdził, że orły polskie zostały tam później
dodane 17. Obraz wymieniony jest w historii kościo-
ła w Mariazell, spisanej w r. 1487 przez Jana Man-
nesdorfera, który podaje, że Ludwik ofiarował go do
Mariazell po bitwie z Turkami w. Data tej bitwy me
została jednak w pełni ustalona i waha się między
r. 1359 a 1377, toteż wiadomość ta nie może mieć
większego znaczenia dla datowania obrazu w. Sądząc
jednak z faktu, że kaplica cudownej Matki Boskiej
w kościele w Mariazell, fundowana — jak podaje
kronika Jana z Kukiillei — przez Ludwika Węgier-
skiego, powstała w latach sześćdziesiątych, w oparciu
0 podobieństwa zachodzące z obrazami w katedrze
w Akwizgranie można chyba przyjąć, że blachy sre-
brne na obrazie Matki Boskiej Mariazellskiej po-
wstały około r. 1367 2°.
Typ dekoracji omawianych obrazów wywodzi się
od wschodniej basmy, czyli blach srebrnych lub zło-
tych, którymi zdobiono tła, nimby i obramienia
ikon. Obrazy z dekoracją złotniczą w typie basmy
znane były we Włoszech, a niektóre z nich związane
są również z neapolitańskimi Andegawenami, jak
świadczy o tym obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem
pędzla Cavalliniego w klasztorze Benedyktynów
17 Lipinsky, o. c., s. 7.
18 Steinherz, o. c., s. 97.
19 J. H amme r, Geschichte des Osmanischen Reiches,
Pest 1827, s. 169, podaje r. 1363. — M. Pangerl, Maria-
-Zell. Ein Beitrag zur historischen Topographie der Steier-
mark (Mittheilungen des Historischen Vereins fur Steier-
mark, XVIII, 1880, s. 40), podaje r. 1363 lub 1366. -
Steinherz, o. c., s. 97, przyjmuje r. 1377. — G. Rod-
1 e r, Geschichte und Beschreibung der Gnadenkirche Ma-
riazell, Mariazell 1907, s. 15, podaje r. 1377. — B. Ho-
rn a n, Gli Angioini di Napoli in Ungheria 1290—1403,
Roma 1938, s. 405, datę bitwy określa między 1377—1378.—
D. Dercsenyi, Ricordi di Luigi il Grandę a Padova
(Corvina N. S., III, 1940, s. 475), przyjmuje r. 1377. —
Wonisch, o. c., s. 36—74. podaje daty 1366—1368.
20 [J. K ii k ii 11 e i] I. de T h u r o c z, Chronica Hun-
23