DOI Artikel:
Szablowski, Jerzy: Adam Bochnak (1899 - 1974)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20360#0018
zanego z dworem królewskim oraz z czołowymi
dostojnikami kościelnymi i świeckimi.
W dziedzinę malarstwa Adam Bochnak zapu-
szczał się rzadziej, ale i tutaj poszczycić się może
kilku poważnymi pozycjami. Wspomnieć trzeba
przynajmniej o dwóch. W rozprawie Z dziejów
'malarstwa gotyckiego na Podkarpaciu (1934) po-
ruszył jako jeden z pierwszych zagadnienie tzw.
sądeckiej szkoły malarskiej, ukształtowanej w
połowie w. XV. W studium Opłakiwanie Chry-
stusa, obraz w głównym ołtarzu kościoła para-
fialnego zo Bieczu (1936) wszedł w epokę rene-
sansu, wyprowadzając kompozycję tego rzymsko-
-florenckiego obrazu ze słynnej Piety Michała
Anioła w katedrze we Florencji. Czuł się zatem
pewnie zarówno na terenie sztuki polskiej, jak
i zagranicznej.
Adam Bochnak jest autorem szeregu życiory-
sów artystów i historyków sztuki w Polskim.
Słowniku Biograficznym, a także kilku nekrolo-
gów, które przynoszą bogate materiały do dzie-
jów polskiej historii sztuki. On pierwszy podjął
się opracowania zwięzłego Zarysu dziejów pol-
skiej historii sztuki (1948), w którym dał przegląd
naukowej działalności polskich historyków sztu-
ki, wyodrębnił i omówił główne centra historii
sztuki w Polsce, uwypuklił czołowe postacie
działające w ich obrębie, scharakteryzował akcje
wydawnicze różnych instytucji i stowarzyszeń
naukowych. Później jeszcze raz powrócił do tych
spraw w artykule Historia sztuki w Uniwersyte-
cie Jagiellońskim (1967), w którym, zajmując się
tylko szkołą krakowską, poszerzył i pogłębił po-
przednią jej charakterystykę.
Przytoczone tutaj prace nie wyczerpują oczy-
wiście całego dorobku pisarskiego Bochnaka, w
którym nie brak także wydawnictw o charakte-
rze źródłowym oraz publikacji popularnonauko-
wych 13 i artykułów prasowych, wystarczą jed-
nak dla wyrobienia sobie pojęcia o szerokim
zakresie jego zainteresowań i o poważnym zna-
czeniu dla nauki jego twórczości. Podobnie jak
jego wielcy poprzednicy i on skupiał się głównie
na zabytkach sztuki polskiej względnie dziełach
obcych, zrodzonych jednak z polskiej inicjatywy,
łączących się z naszą kulturą artystyczną. Jego
prace przynoszą wiadomości o wielu nie znanych
dotąd zabytkach polskich, lecz zajmują się rów-
nież dziełami znanymi, ponownie jednak przez
13 Do wydawnictw źródłowych należą: Inwentarz koś-
cioła katedralnego w Krakowie z r. 1563, w druku w
serii Źródła do dziejów Wawelu, IX, a także Katalog za-
bytkóio sztuki kościołów i klasztorów Śródmieścia w
Krakowie (cz. I), którego był inicjatorem, współautorem
niego „odkrytymi” dzięki nowej interpretacji ich
treści artystycznych i ideowych. Doceniając w
pełni w badaniach nad sztuką znaczenie źródeł
pisanych, za najpewniejszy i najważniejszy dla
historyka sztuki dokument uważał samo dzieło
sztuki. Poddawał je wszechstronnym i gruntow-
nym rozważaniom, posługując się w sposób u-
miejętny metodą analizy porównawczej, której
bezbłędność gwarantowały: krytyczny umysł
i wysoki stopień wrażliwości tego badacza. Jego
pracami, odznaczającymi się zawsze poważnymi
walorami naukowymi, interesowali się żywo pol-
scy naukowcy, a były one także niejednokrotnie
uważnie obserwowane przez naukę zagraniczną.
Naukowa działalność Bochnaka doczekała się
wcześnie wysokiej oceny. W rok po doktoracie
został wybrany współpracownikiem Komisji Hi-
storii Sztuki Polskiej Akademii Umiejętności, w
czternaście lat po habilitacji otrzymał godność
członka korespondenta tejże Akademii. W r. 1973
Polska Akademia Nauk nadała mu Medal Miko-
łaja Kopernika za wybitne zasługi dla nauki pol-
skiej. W Komisji Historii Sztuki PAU, której po-
święcał bardzo wiele czasu i serca, działał jako se-
kretarz (1923—1925 i 1934—1952), współredaktor
(do r. 1939), redaktor (1945—1952) i przewodni-
czący (1952), a po zorganizowaniu Komisji Teorii
i Historii Sztuki w krakowskim Oddziale PAN
jako zastępca przewodniczącego (1961—1968)
i przewodniczący (od 1968 — do śmierci). Był
też członkiem Komitetu Nauk o Sztuce PAN oraz
Komitetów Redakcyjnych Polskiego Słownika
Biograficznego i Słownika Starożytności Słowiań-
skich.
Charakteryzując sylwetę naukową Bochnaka
nie sposób pominąć jego zasług na polu edytor-
skim. Jako redaktor wielu wydawnictw czuwał
nie tylko nad stroną merytoryczną prac, lecz
również przykładał dużą wagę do ich strony ze-
wnętrznej. Dzięki niezwykłej erudycji potrafił
dostrzec najmniejszy błąd rzeczowy, wychwytać
najdrobniejszą pomyłkę autora. Z jego usług re-
daktorskich korzystała w pełni Polska Akademia
Umiejętności i Krakowski Oddział Polskiej Aka-
demii Nauk, Uniwersytet Jagielloński, Muzeum
Narodowe w Krakowie, Państwowe Zbiory Sztu-
ki na Wawelu i Towarzystwo Miłośników Histo-
rii i Zabytków Krakowa. Posiadał Bochnak nie-
mały autorytet u drukarzy krakowskich, którzy
i współredaktorem; do wydawnictw popularnonauko-
wych — m. in. publikacje o Wicie Stwoszu w Polsce
(1950), o kaplicy Zygmuntowskiej (1953), o Michale
Aniele Buonarrotim (1968), o roli Krakowa i Małopolski
w sztuce (1973).
10
dostojnikami kościelnymi i świeckimi.
W dziedzinę malarstwa Adam Bochnak zapu-
szczał się rzadziej, ale i tutaj poszczycić się może
kilku poważnymi pozycjami. Wspomnieć trzeba
przynajmniej o dwóch. W rozprawie Z dziejów
'malarstwa gotyckiego na Podkarpaciu (1934) po-
ruszył jako jeden z pierwszych zagadnienie tzw.
sądeckiej szkoły malarskiej, ukształtowanej w
połowie w. XV. W studium Opłakiwanie Chry-
stusa, obraz w głównym ołtarzu kościoła para-
fialnego zo Bieczu (1936) wszedł w epokę rene-
sansu, wyprowadzając kompozycję tego rzymsko-
-florenckiego obrazu ze słynnej Piety Michała
Anioła w katedrze we Florencji. Czuł się zatem
pewnie zarówno na terenie sztuki polskiej, jak
i zagranicznej.
Adam Bochnak jest autorem szeregu życiory-
sów artystów i historyków sztuki w Polskim.
Słowniku Biograficznym, a także kilku nekrolo-
gów, które przynoszą bogate materiały do dzie-
jów polskiej historii sztuki. On pierwszy podjął
się opracowania zwięzłego Zarysu dziejów pol-
skiej historii sztuki (1948), w którym dał przegląd
naukowej działalności polskich historyków sztu-
ki, wyodrębnił i omówił główne centra historii
sztuki w Polsce, uwypuklił czołowe postacie
działające w ich obrębie, scharakteryzował akcje
wydawnicze różnych instytucji i stowarzyszeń
naukowych. Później jeszcze raz powrócił do tych
spraw w artykule Historia sztuki w Uniwersyte-
cie Jagiellońskim (1967), w którym, zajmując się
tylko szkołą krakowską, poszerzył i pogłębił po-
przednią jej charakterystykę.
Przytoczone tutaj prace nie wyczerpują oczy-
wiście całego dorobku pisarskiego Bochnaka, w
którym nie brak także wydawnictw o charakte-
rze źródłowym oraz publikacji popularnonauko-
wych 13 i artykułów prasowych, wystarczą jed-
nak dla wyrobienia sobie pojęcia o szerokim
zakresie jego zainteresowań i o poważnym zna-
czeniu dla nauki jego twórczości. Podobnie jak
jego wielcy poprzednicy i on skupiał się głównie
na zabytkach sztuki polskiej względnie dziełach
obcych, zrodzonych jednak z polskiej inicjatywy,
łączących się z naszą kulturą artystyczną. Jego
prace przynoszą wiadomości o wielu nie znanych
dotąd zabytkach polskich, lecz zajmują się rów-
nież dziełami znanymi, ponownie jednak przez
13 Do wydawnictw źródłowych należą: Inwentarz koś-
cioła katedralnego w Krakowie z r. 1563, w druku w
serii Źródła do dziejów Wawelu, IX, a także Katalog za-
bytkóio sztuki kościołów i klasztorów Śródmieścia w
Krakowie (cz. I), którego był inicjatorem, współautorem
niego „odkrytymi” dzięki nowej interpretacji ich
treści artystycznych i ideowych. Doceniając w
pełni w badaniach nad sztuką znaczenie źródeł
pisanych, za najpewniejszy i najważniejszy dla
historyka sztuki dokument uważał samo dzieło
sztuki. Poddawał je wszechstronnym i gruntow-
nym rozważaniom, posługując się w sposób u-
miejętny metodą analizy porównawczej, której
bezbłędność gwarantowały: krytyczny umysł
i wysoki stopień wrażliwości tego badacza. Jego
pracami, odznaczającymi się zawsze poważnymi
walorami naukowymi, interesowali się żywo pol-
scy naukowcy, a były one także niejednokrotnie
uważnie obserwowane przez naukę zagraniczną.
Naukowa działalność Bochnaka doczekała się
wcześnie wysokiej oceny. W rok po doktoracie
został wybrany współpracownikiem Komisji Hi-
storii Sztuki Polskiej Akademii Umiejętności, w
czternaście lat po habilitacji otrzymał godność
członka korespondenta tejże Akademii. W r. 1973
Polska Akademia Nauk nadała mu Medal Miko-
łaja Kopernika za wybitne zasługi dla nauki pol-
skiej. W Komisji Historii Sztuki PAU, której po-
święcał bardzo wiele czasu i serca, działał jako se-
kretarz (1923—1925 i 1934—1952), współredaktor
(do r. 1939), redaktor (1945—1952) i przewodni-
czący (1952), a po zorganizowaniu Komisji Teorii
i Historii Sztuki w krakowskim Oddziale PAN
jako zastępca przewodniczącego (1961—1968)
i przewodniczący (od 1968 — do śmierci). Był
też członkiem Komitetu Nauk o Sztuce PAN oraz
Komitetów Redakcyjnych Polskiego Słownika
Biograficznego i Słownika Starożytności Słowiań-
skich.
Charakteryzując sylwetę naukową Bochnaka
nie sposób pominąć jego zasług na polu edytor-
skim. Jako redaktor wielu wydawnictw czuwał
nie tylko nad stroną merytoryczną prac, lecz
również przykładał dużą wagę do ich strony ze-
wnętrznej. Dzięki niezwykłej erudycji potrafił
dostrzec najmniejszy błąd rzeczowy, wychwytać
najdrobniejszą pomyłkę autora. Z jego usług re-
daktorskich korzystała w pełni Polska Akademia
Umiejętności i Krakowski Oddział Polskiej Aka-
demii Nauk, Uniwersytet Jagielloński, Muzeum
Narodowe w Krakowie, Państwowe Zbiory Sztu-
ki na Wawelu i Towarzystwo Miłośników Histo-
rii i Zabytków Krakowa. Posiadał Bochnak nie-
mały autorytet u drukarzy krakowskich, którzy
i współredaktorem; do wydawnictw popularnonauko-
wych — m. in. publikacje o Wicie Stwoszu w Polsce
(1950), o kaplicy Zygmuntowskiej (1953), o Michale
Aniele Buonarrotim (1968), o roli Krakowa i Małopolski
w sztuce (1973).
10