DOI article:
Rzepińska, Maria: Obraz Georges'a de la Toura w Muzeum Berlińskim: ze studiów nad siedemnastowieczną ikonografią św. Sebastiana
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20407#0045
11. Bartolomeo Schedone, Opatrywanie św. Sebastiana,
Neapol, Museo Nazionale Capodimonte (wg Piglera)
produkcji62. Trzeba też zauważyć, że na terenie
Hiszpanii w tytułach obrazów tej grupy wystę-
puje niemal zawsze św. Lucyna, a nie św. Ire-
na.
Jednakowoż w obrazie La Toura nie może
być mowy o pomieszaniu czy skrzyżowaniu wąt-
ków. Po pierwsze: występują tu tylko kobiety,
po drugie — w piersi męczennika tkwi strzała,
wprawdzie jedyna, ale wskazuje ona wystarcza-
jąco na to, że chodzi o „pierwsze męczeństwo”
i „pierwsze odnalezienie”. Pesymistyczna inter-
pretacja tego motywu u La Toura, przekształce-
nie Opatrywania w Opłakiwanie jest zjawiskiem
wyjątkowym, nieznanym w sztuce włoskiej, ni-
derlandzkiej i hiszpańskiej.
Obraz La Toura jest nokturnem — nokturny
były specjalnością artysty (excellait dans les pe-
intures des nuits, mówi kronikarz). Wiele obra-
62 Enciclopedia Ilustrada Europeo-Americana, LIV,
s. 1265, reprodukcja płaskorzeźby Luisa Bonifas y Mas-
so, znajdującej się w Academia de San Fernando w Ma-
drycie. Żadnych bliższych danych nie znalazłam.
63 P a r i s e t. o. c., s. 81; B. Dorival, La peinture
zów z kręgu ikonografii Opatrywania operuje sil-
nymi kontrastami clair—obscur, dającymi suge-
stię sztucznego światła, jako że według Passio
scena miała odbyć się w nocy. Ale źródło świa-
tła nigdy prawie nie jest widoczne, a samo
oświetlenie eksponuje przede wszystkim ciało
świętego. U La Toura źródłem światła jest po-
chodnia (a właściwie raczej jakby wiązka świec
razem związanych), klasycznie piękny akt Seba-
stiana zanurzony jest częściowo w czerwonawym
półmroku, a światło pada głównie na kobiety, po-
chylone nad ciałem w najgłębszym współczuciu
12. Francesco Rusticino (?), Opatrywanie św. Sebastiana,
Rzym, Galleria Borghese (wg Enciclopedia Cattolica,
1953, t. XI)
i żałości. Dwie na dalszym planie stojące postaci
świadczą, że nadziei już nie ma, Sebastian nie ży-
je. Te dwie kobiety o niewidocznych niemal twa-
rzach to typowe pleurantes, jakie znamy z póź-
nośredniowiecznych rzeźb francuskich i bur-
gundzkich. O podobieństwie tym wspominał już
Pariset i Dorival63. Wystawa „Les pleurants dans
l’art” z r. 1971 dała okazję do przeglądu tego mo-
tywu i wykazała, że temat płaczków był znany
również w innych krajach, ale nigdzie nie był
tak popularny i nie osiągnął tak przejmującego
wyrazu, jak w owych postaciach ubranych w fał-
dziste, obfite szaty z olbrzymimi kapturami, któ-
re zasłaniają częściowo lub całkowicie twarz ża-
łobnika czy żałobnicy (ryc. 20 i 21) 64. Tak wła-
śnie odziana jest pleurante na obrazie La Tou-
ra. Widoczny jest skrawek pochylonego profilu
i palce dłoni splecionych w modlitwie. Druga ko-
franęaise, Paris 1946, s. 146; Nicolson and Wright,
o. c., s. 53.
64 P. Q u a r r e, Les pleurants dans l’art du Moyen-
-Age en Europę, Dijon 1971 (Katalog).
37
Neapol, Museo Nazionale Capodimonte (wg Piglera)
produkcji62. Trzeba też zauważyć, że na terenie
Hiszpanii w tytułach obrazów tej grupy wystę-
puje niemal zawsze św. Lucyna, a nie św. Ire-
na.
Jednakowoż w obrazie La Toura nie może
być mowy o pomieszaniu czy skrzyżowaniu wąt-
ków. Po pierwsze: występują tu tylko kobiety,
po drugie — w piersi męczennika tkwi strzała,
wprawdzie jedyna, ale wskazuje ona wystarcza-
jąco na to, że chodzi o „pierwsze męczeństwo”
i „pierwsze odnalezienie”. Pesymistyczna inter-
pretacja tego motywu u La Toura, przekształce-
nie Opatrywania w Opłakiwanie jest zjawiskiem
wyjątkowym, nieznanym w sztuce włoskiej, ni-
derlandzkiej i hiszpańskiej.
Obraz La Toura jest nokturnem — nokturny
były specjalnością artysty (excellait dans les pe-
intures des nuits, mówi kronikarz). Wiele obra-
62 Enciclopedia Ilustrada Europeo-Americana, LIV,
s. 1265, reprodukcja płaskorzeźby Luisa Bonifas y Mas-
so, znajdującej się w Academia de San Fernando w Ma-
drycie. Żadnych bliższych danych nie znalazłam.
63 P a r i s e t. o. c., s. 81; B. Dorival, La peinture
zów z kręgu ikonografii Opatrywania operuje sil-
nymi kontrastami clair—obscur, dającymi suge-
stię sztucznego światła, jako że według Passio
scena miała odbyć się w nocy. Ale źródło świa-
tła nigdy prawie nie jest widoczne, a samo
oświetlenie eksponuje przede wszystkim ciało
świętego. U La Toura źródłem światła jest po-
chodnia (a właściwie raczej jakby wiązka świec
razem związanych), klasycznie piękny akt Seba-
stiana zanurzony jest częściowo w czerwonawym
półmroku, a światło pada głównie na kobiety, po-
chylone nad ciałem w najgłębszym współczuciu
12. Francesco Rusticino (?), Opatrywanie św. Sebastiana,
Rzym, Galleria Borghese (wg Enciclopedia Cattolica,
1953, t. XI)
i żałości. Dwie na dalszym planie stojące postaci
świadczą, że nadziei już nie ma, Sebastian nie ży-
je. Te dwie kobiety o niewidocznych niemal twa-
rzach to typowe pleurantes, jakie znamy z póź-
nośredniowiecznych rzeźb francuskich i bur-
gundzkich. O podobieństwie tym wspominał już
Pariset i Dorival63. Wystawa „Les pleurants dans
l’art” z r. 1971 dała okazję do przeglądu tego mo-
tywu i wykazała, że temat płaczków był znany
również w innych krajach, ale nigdzie nie był
tak popularny i nie osiągnął tak przejmującego
wyrazu, jak w owych postaciach ubranych w fał-
dziste, obfite szaty z olbrzymimi kapturami, któ-
re zasłaniają częściowo lub całkowicie twarz ża-
łobnika czy żałobnicy (ryc. 20 i 21) 64. Tak wła-
śnie odziana jest pleurante na obrazie La Tou-
ra. Widoczny jest skrawek pochylonego profilu
i palce dłoni splecionych w modlitwie. Druga ko-
franęaise, Paris 1946, s. 146; Nicolson and Wright,
o. c., s. 53.
64 P. Q u a r r e, Les pleurants dans l’art du Moyen-
-Age en Europę, Dijon 1971 (Katalog).
37