DOI article:
Miodońska, Barbara: Haft gotycki ze scenami "Pasji" z katedry wawelskiej: (tzw. antependium z Rudawy)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20403#0047
Folia Historiae Artium, T. XVIII (1982)
PL ISSN 01074-6723
BARBARA MIODOŃSKA
HAFT GOTYCKI ZE SCENAMI PASJI Z KATEDRY WAWELSKIEJ
(tzw. antependium z Rudawy) *
Pamięci Profesora Adama Bochnaka
Tak zwane antependium z Rudawy zaliczyć
można do kategorii zabytków, które, będąc ogól-
nie ziniainet, polziasitają długo niieriolzploziniane. Od o\
1884 — kiedy to wraz z resztkami tryptyku, na-
leżącego niegdyś do wyposażenia kaplicy Jana
Olbrachta przy katedrze wawelskiej, zostało po-
zyskane przez Władysława Czartoryskiego z wiej-
skiego kościoła w Rudawie kolo Krzeszowic —
stanowi własność Muzeum Czartoryskich w Kra-
kowie. Przez wiele lat znajdowało się w jego
stałej ekspozycji, dostępne dla zwiedzających i
badaczy.
Marian Sokołowski w pracy pt. Studia do hi-
storii rzeźby w Polsce w XV i XVI w.1 poświęcił
mu obszerny przypis, reprodukując całość haftu
i osobno scenę Obnażenia Chrystusa z szaty. Li-
znął go za fundację matki Jana Olbrachta, królo-
wej Elżbiety, i próbował złączyć z zapisem w in-
wentarzu katedry z r. L563. Docenił wysoką ran-
gę artystyczną zabytku, określając go słowami:
,,haft bardzo subtelny [...] prawdziwa aeupietura”.
W r. 1929 S. S. Komornicki umieścił haft w pu-
* Praca była przedstawiona na posiedzeniu Komisji
Teorii i Historii Sztuki Oddziału krakowskiego PAN
w dniu 21 maja 1980 r. Autorka dziękuje dr Marii
Taszycfciej z Muzeum Narodowego w Krakowie i dr
Magdalenie Piwockiej z Państwowych Zbiorów Sztuki
na Wawelu za konsultacje, dyskusje i udostępnienie
publikacji, które stanowiły istotną pomoc przy opraco-
wywaniu zabytku.
1 M. Sokołowski, Studia do historii rzeźby w
Polsce w XV i XVI w. (Sprawozdanie KHS, VII, Kra-
ków 1&08, s. 1'65—,167, ii. 23, tabl. III); tenże, Hafty
krakowskie (komunikat). (Sprawozdania KHS, VI, Kra-
ków 1900, szp. LXI).
2 Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie (Mu-
blikacji prezentującej wybór najcenniejszych za-
bytków Muzeum Czartoryskich2. Nikt poza So-
kołowskim nie zajął się haftem bliżej, choć jego
bezspornie wysoka ranga artystyczna nie pozwa-
lała pomijać go w ogólnych opracowaniach po-
święconych sztuce Krakowa i dziejom rzemiosła
artystycznego w Polsce. „Mimo wielkiego znisz-
czenia znać na hafcie jeszcze dzisiaj całą jego
dawną piękność w zestawieniu barw i rysunku,
równającą się najpiękniejszym ówczesnym minia-
turom” — pisał Leonard Lepszy3.
We wzmiankach dotyczących antependium z
Rudawy pióra tego autora oraiz Feliksa Kopery,
Tadeusza Mańkowskiego, Tadeusza Dobrowolskie-
go, Adama Bochnaka i Marii Taszyckiej uznano
je za haft polski o cechach późnogotyckich, wy-
raźnie związany z malarstwem, datując na koniec
w. XV lub początek X'VI i łącząc z działalnością
fundatorską królowej Elżbiety, której katedra wa-
welska zawdzięczała wiele wspaniałych haftowa-
nych szat liturgicznych, jak to wynika z zacho-
wanych inwentarzy4. Maria Taszycka, podkreśla-
zea Polskie V, Kraków 1029, s. 41, poz. i200, tabl. 200).
3 L. Lepszy, Przemysł artystyczny i handel, Rocz-
nik Krajkowśki VI, 1904, s. 294 i 297j, il. 343.
4 F. Kopera, Średniowieczne malarstwo polskie,
I, Kraków 4926, tabl. 22; T. Mańkowski, Polskie
tkaniny i hafty XVI—XVIII wieku, Wrocław 1954, s. 8,
tabl. 4; T. Dobrowolski, Sztuka Krakowa. Wyd. I,
Kraków 1950, s. 221; i(wyd. VI zmienione i uzupełnione,
Kraków 19711, s. 207); A. Bochnak i J. Pagaczew-
s k i, Polskie rzemiosło artystyczne wieków średnich,
Kraków 1959, s. 218, il. Ii06; M. Taszycka, Hafciar-
stwo [w:] Zarys historii włókiennictwa na ziemiach
polskich do końca XVIII wieku. Pod red. J. Kamiń-
skiej i J. Turnau, Wrocław 1966, s. 261, il. ljKl.
43
PL ISSN 01074-6723
BARBARA MIODOŃSKA
HAFT GOTYCKI ZE SCENAMI PASJI Z KATEDRY WAWELSKIEJ
(tzw. antependium z Rudawy) *
Pamięci Profesora Adama Bochnaka
Tak zwane antependium z Rudawy zaliczyć
można do kategorii zabytków, które, będąc ogól-
nie ziniainet, polziasitają długo niieriolzploziniane. Od o\
1884 — kiedy to wraz z resztkami tryptyku, na-
leżącego niegdyś do wyposażenia kaplicy Jana
Olbrachta przy katedrze wawelskiej, zostało po-
zyskane przez Władysława Czartoryskiego z wiej-
skiego kościoła w Rudawie kolo Krzeszowic —
stanowi własność Muzeum Czartoryskich w Kra-
kowie. Przez wiele lat znajdowało się w jego
stałej ekspozycji, dostępne dla zwiedzających i
badaczy.
Marian Sokołowski w pracy pt. Studia do hi-
storii rzeźby w Polsce w XV i XVI w.1 poświęcił
mu obszerny przypis, reprodukując całość haftu
i osobno scenę Obnażenia Chrystusa z szaty. Li-
znął go za fundację matki Jana Olbrachta, królo-
wej Elżbiety, i próbował złączyć z zapisem w in-
wentarzu katedry z r. L563. Docenił wysoką ran-
gę artystyczną zabytku, określając go słowami:
,,haft bardzo subtelny [...] prawdziwa aeupietura”.
W r. 1929 S. S. Komornicki umieścił haft w pu-
* Praca była przedstawiona na posiedzeniu Komisji
Teorii i Historii Sztuki Oddziału krakowskiego PAN
w dniu 21 maja 1980 r. Autorka dziękuje dr Marii
Taszycfciej z Muzeum Narodowego w Krakowie i dr
Magdalenie Piwockiej z Państwowych Zbiorów Sztuki
na Wawelu za konsultacje, dyskusje i udostępnienie
publikacji, które stanowiły istotną pomoc przy opraco-
wywaniu zabytku.
1 M. Sokołowski, Studia do historii rzeźby w
Polsce w XV i XVI w. (Sprawozdanie KHS, VII, Kra-
ków 1&08, s. 1'65—,167, ii. 23, tabl. III); tenże, Hafty
krakowskie (komunikat). (Sprawozdania KHS, VI, Kra-
ków 1900, szp. LXI).
2 Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie (Mu-
blikacji prezentującej wybór najcenniejszych za-
bytków Muzeum Czartoryskich2. Nikt poza So-
kołowskim nie zajął się haftem bliżej, choć jego
bezspornie wysoka ranga artystyczna nie pozwa-
lała pomijać go w ogólnych opracowaniach po-
święconych sztuce Krakowa i dziejom rzemiosła
artystycznego w Polsce. „Mimo wielkiego znisz-
czenia znać na hafcie jeszcze dzisiaj całą jego
dawną piękność w zestawieniu barw i rysunku,
równającą się najpiękniejszym ówczesnym minia-
turom” — pisał Leonard Lepszy3.
We wzmiankach dotyczących antependium z
Rudawy pióra tego autora oraiz Feliksa Kopery,
Tadeusza Mańkowskiego, Tadeusza Dobrowolskie-
go, Adama Bochnaka i Marii Taszyckiej uznano
je za haft polski o cechach późnogotyckich, wy-
raźnie związany z malarstwem, datując na koniec
w. XV lub początek X'VI i łącząc z działalnością
fundatorską królowej Elżbiety, której katedra wa-
welska zawdzięczała wiele wspaniałych haftowa-
nych szat liturgicznych, jak to wynika z zacho-
wanych inwentarzy4. Maria Taszycka, podkreśla-
zea Polskie V, Kraków 1029, s. 41, poz. i200, tabl. 200).
3 L. Lepszy, Przemysł artystyczny i handel, Rocz-
nik Krajkowśki VI, 1904, s. 294 i 297j, il. 343.
4 F. Kopera, Średniowieczne malarstwo polskie,
I, Kraków 4926, tabl. 22; T. Mańkowski, Polskie
tkaniny i hafty XVI—XVIII wieku, Wrocław 1954, s. 8,
tabl. 4; T. Dobrowolski, Sztuka Krakowa. Wyd. I,
Kraków 1950, s. 221; i(wyd. VI zmienione i uzupełnione,
Kraków 19711, s. 207); A. Bochnak i J. Pagaczew-
s k i, Polskie rzemiosło artystyczne wieków średnich,
Kraków 1959, s. 218, il. Ii06; M. Taszycka, Hafciar-
stwo [w:] Zarys historii włókiennictwa na ziemiach
polskich do końca XVIII wieku. Pod red. J. Kamiń-
skiej i J. Turnau, Wrocław 1966, s. 261, il. ljKl.
43