DOI Artikel:
Węcławowicz, Tomasz: Zagadnienie funkcji wsporników figuralnych pod gzymsem wieńczącym prezbiterium kościoła Mariackiego w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20539#0062
temu właśnie Łuszczkiewicz, który — opierając
się „na własnych oględzinach strychu" — uznał,
że z powodu „małego wyskoku gzymsu okapowe-
go" rynna ciosowa i irzygacze nie mogły być wy-
konane, a wspomniane określenie odniósł do ry-
nien blaszanych 7. Od pobytu Lucjana Wy gamo-
wskiego w Krakowiie minęło już wtedy lat pięć-
dziesiąt, a od pierwszych publikacji Władysława
Łuszczkiewicza o prezbiterium mariackim — prze-
szło trzydzieści.
Franciszek Mączyński w obszernych opraco-
waniach wykonanych w związku z prowadzoną
przez siebie konserwacją kościoła nie poruszył za-
gadnienia zwieńczenia gzymsu w ogóle8. Przy
analizie kamieniarki szeroko omówione zostały
rzeźby w kluczach okiennych, matoimiaist wsporni-
ki figuralne pod gzymsem prawie zupełnie pomi-
nięto. Mączyński, którego badania stratygraficzne
tak wiele wniosły do zrekonstruowania kolejnych
faiz budowy prezbiterium i korpusu nawowego ko-
ścioła, fragmentów balustrady nie odnalazł, a for-
my d fuirikcji samych wsporników nie potrafił
wyjaśnić.
Teza Wygamowskiego i Łuszczkiewicza — nie
poparta aini opisem reliktów, ani materiałem po-
równawczym — została prędko zapomniana. Józef
Lepiarczyk w monografii kościoła Mariackiego
wspomniał o przypuszczeniu Łuszczkiewicza jedy-
nie jako o rozwiązaniu alternatywnym 9.
Forma gzymsu ze wipomikaimi figuralnymi nie
znajduje odpowiednika w materiale porównaw-
czym Zaskakujące jest połączenie pełnoplasitycz-
nej dekoraojii rzeźbiarskiej samego wspornika z
surowym, wielobocznym elementem ponad nim,
przenikającym się z bogatym profilowaniem
gzymsu. Zwraca także uwagę istotna różnica war-
sztatowa. Ostro cięte profile wsporników przypo-
minają swoim kształtem tzw. kazimierzowską ka-
imiieniairkę architektoniczną, różniąc się w ten
sposób zasadniczo od tzw. profilowań gruszkowych
pozostałych partii10.
Określenia „gzyms ze wspoirmikami" czy też
wać do zwieńczenia prezbiterium — por. Consularia Cra-
coviensia, 427, s. 39. F. Piekosiński, J. Szujski
(Najstarsze księgi Miasta Krakowa, Kraków 1878, II, s.
111) podają: „rinne Ecclesiae"; J. Ptaśnik (Cracoria
Artijicum 1300—1500, Kraków 1917, s. 22, pkt 94) po-
daje: „ruinę ecclesie".
7 Por. M. Sokołowski [Henryk Parler w Kra-
kowie w latach 1394, 1397] (Sprawozdania z posiedzeń
Komisji do Badania Historyi Sztuki w Polsce, t. VI,
Kraków 1900, s. CXVIII, CXIX); W. Łuszczkiewicz,
W sprawie rzeźb z wieku XIV w kościele Najświętszej
Panny Maryi w Krakowie i w katedrze gnieźnieńskiej
(Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne, T. 4, R. XII,
1900, s. 143, 170, 171).
8F. Mączyński, Restauracja kościoła Najświęt-
szej Panny Maryi w Krakowie w roku 1926, 1921, 1928
i 1929 (Ochrona Zabytków Sztuki, R. 1930—1931); ten-
ż e, Kościół Najświętszej Panny Maryi w Krakowie,
Kraków 1938.
9 J. Lepiarczyk, Fazy budowy kościoła Maria-
ckiego w Krakowie (Rocznik Krakowski, T. 34, 1959,
s. 197).
10 W kamieniarce wnętrza prezbiterium zastosowano
tzw. profile o kształcie migdału.
56
się „na własnych oględzinach strychu" — uznał,
że z powodu „małego wyskoku gzymsu okapowe-
go" rynna ciosowa i irzygacze nie mogły być wy-
konane, a wspomniane określenie odniósł do ry-
nien blaszanych 7. Od pobytu Lucjana Wy gamo-
wskiego w Krakowiie minęło już wtedy lat pięć-
dziesiąt, a od pierwszych publikacji Władysława
Łuszczkiewicza o prezbiterium mariackim — prze-
szło trzydzieści.
Franciszek Mączyński w obszernych opraco-
waniach wykonanych w związku z prowadzoną
przez siebie konserwacją kościoła nie poruszył za-
gadnienia zwieńczenia gzymsu w ogóle8. Przy
analizie kamieniarki szeroko omówione zostały
rzeźby w kluczach okiennych, matoimiaist wsporni-
ki figuralne pod gzymsem prawie zupełnie pomi-
nięto. Mączyński, którego badania stratygraficzne
tak wiele wniosły do zrekonstruowania kolejnych
faiz budowy prezbiterium i korpusu nawowego ko-
ścioła, fragmentów balustrady nie odnalazł, a for-
my d fuirikcji samych wsporników nie potrafił
wyjaśnić.
Teza Wygamowskiego i Łuszczkiewicza — nie
poparta aini opisem reliktów, ani materiałem po-
równawczym — została prędko zapomniana. Józef
Lepiarczyk w monografii kościoła Mariackiego
wspomniał o przypuszczeniu Łuszczkiewicza jedy-
nie jako o rozwiązaniu alternatywnym 9.
Forma gzymsu ze wipomikaimi figuralnymi nie
znajduje odpowiednika w materiale porównaw-
czym Zaskakujące jest połączenie pełnoplasitycz-
nej dekoraojii rzeźbiarskiej samego wspornika z
surowym, wielobocznym elementem ponad nim,
przenikającym się z bogatym profilowaniem
gzymsu. Zwraca także uwagę istotna różnica war-
sztatowa. Ostro cięte profile wsporników przypo-
minają swoim kształtem tzw. kazimierzowską ka-
imiieniairkę architektoniczną, różniąc się w ten
sposób zasadniczo od tzw. profilowań gruszkowych
pozostałych partii10.
Określenia „gzyms ze wspoirmikami" czy też
wać do zwieńczenia prezbiterium — por. Consularia Cra-
coviensia, 427, s. 39. F. Piekosiński, J. Szujski
(Najstarsze księgi Miasta Krakowa, Kraków 1878, II, s.
111) podają: „rinne Ecclesiae"; J. Ptaśnik (Cracoria
Artijicum 1300—1500, Kraków 1917, s. 22, pkt 94) po-
daje: „ruinę ecclesie".
7 Por. M. Sokołowski [Henryk Parler w Kra-
kowie w latach 1394, 1397] (Sprawozdania z posiedzeń
Komisji do Badania Historyi Sztuki w Polsce, t. VI,
Kraków 1900, s. CXVIII, CXIX); W. Łuszczkiewicz,
W sprawie rzeźb z wieku XIV w kościele Najświętszej
Panny Maryi w Krakowie i w katedrze gnieźnieńskiej
(Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne, T. 4, R. XII,
1900, s. 143, 170, 171).
8F. Mączyński, Restauracja kościoła Najświęt-
szej Panny Maryi w Krakowie w roku 1926, 1921, 1928
i 1929 (Ochrona Zabytków Sztuki, R. 1930—1931); ten-
ż e, Kościół Najświętszej Panny Maryi w Krakowie,
Kraków 1938.
9 J. Lepiarczyk, Fazy budowy kościoła Maria-
ckiego w Krakowie (Rocznik Krakowski, T. 34, 1959,
s. 197).
10 W kamieniarce wnętrza prezbiterium zastosowano
tzw. profile o kształcie migdału.
56