DOI Artikel:
Hordyński, Piotr: Dzieje plakatu ze sternikiem i wędrówki motywów w sztuce propagandowej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20539#0151
Folia Historiae Artium, T. XXI (1985)
PL ISSN 0C71-6723
PIOTR HORDYŃSKI
DZIEJE PLAKATU ZE STERNIKIEM I WĘDRÓWKI MOTYWÓW W SZTUCE
PROPAGANDOWEJ *
Chociaż dzieła sztuki służące z założenia ce-
lom propagandowymi nie zawsze izaliczyć można
do zjawisk artystycznych najwyższego lotu, war-
to im poświęcić chwilę uwagi, gdyż ich bardzo
szeroki zasięg społeczny i głębokie uwikłanie w
sprawy tego świata czynią z nich w każdym przy-
padku wiele mówiący dokument czasu. Intere-
sujące materiały i niejedną niespodziankę może
też przynieść śledzenie wędrówek motywów w
sztuce propagandowej.
" Jednym z inajceiniejszych i najbardziej popu-
larnych dziel tego rodzaju — wywodzącym się
jeszcze w znacznej mierze z założeń realizmu so-
cjalistycznego — był powstały iw 1955 r. pla-
kat Włodzimierza Zakrzewskiego zatytułowany
Partia, przedstawiający młodego robotnika dzier-
żącego koło sterowe (ryc. 1). Jego sukces mial
dwa powody: stanowił on bardzo czytelną ilu-
strację popularnego hasła o kierowniczej roli par-
tii, a jednocześnie był prosty i zwięzły w formie.
Wolne już od naturalizmu, właściwego wcześniej-
szym pracom tego autora, nieco uproszczone' i
zmoniumeintalizowane kształty zbudowanie były
wyłącznie ze skontrastowanych czerwonych i bia-
łych plam. Można dopatrzeć się błędu w rysun-
ku lewej ręki — zresztą sam autor parę lat wcze-
śniej obwiniał się w publicznej dyskusji o ,,opor-
tunistyczny stosunek do zagadnienia rysunku ja-
ko elementu formalnego, który pozwala głębiej
sformułować zagadnienia ideowe" l.
Plakat Zakrzewskiego prędko stał się dziełem
na swój sposób klasycznym: zarówno sam motyw,
* Jest to nieznacznie zmieniany tekst komunikatu
przedstawionego na posiedzeniu Komisji Teorii i Histo-
rii Sztuki PAN, Oddział w Krakowie, dnia 23 lutego
1984.
1 O plakacie. Zbiór materiałów, Warszawa 1954, s. 48. 1. Włodzimierz Zakrzewski, Partia, plakat, r. 1955
10 — Folia Historiae Artium t. XXI
145
PL ISSN 0C71-6723
PIOTR HORDYŃSKI
DZIEJE PLAKATU ZE STERNIKIEM I WĘDRÓWKI MOTYWÓW W SZTUCE
PROPAGANDOWEJ *
Chociaż dzieła sztuki służące z założenia ce-
lom propagandowymi nie zawsze izaliczyć można
do zjawisk artystycznych najwyższego lotu, war-
to im poświęcić chwilę uwagi, gdyż ich bardzo
szeroki zasięg społeczny i głębokie uwikłanie w
sprawy tego świata czynią z nich w każdym przy-
padku wiele mówiący dokument czasu. Intere-
sujące materiały i niejedną niespodziankę może
też przynieść śledzenie wędrówek motywów w
sztuce propagandowej.
" Jednym z inajceiniejszych i najbardziej popu-
larnych dziel tego rodzaju — wywodzącym się
jeszcze w znacznej mierze z założeń realizmu so-
cjalistycznego — był powstały iw 1955 r. pla-
kat Włodzimierza Zakrzewskiego zatytułowany
Partia, przedstawiający młodego robotnika dzier-
żącego koło sterowe (ryc. 1). Jego sukces mial
dwa powody: stanowił on bardzo czytelną ilu-
strację popularnego hasła o kierowniczej roli par-
tii, a jednocześnie był prosty i zwięzły w formie.
Wolne już od naturalizmu, właściwego wcześniej-
szym pracom tego autora, nieco uproszczone' i
zmoniumeintalizowane kształty zbudowanie były
wyłącznie ze skontrastowanych czerwonych i bia-
łych plam. Można dopatrzeć się błędu w rysun-
ku lewej ręki — zresztą sam autor parę lat wcze-
śniej obwiniał się w publicznej dyskusji o ,,opor-
tunistyczny stosunek do zagadnienia rysunku ja-
ko elementu formalnego, który pozwala głębiej
sformułować zagadnienia ideowe" l.
Plakat Zakrzewskiego prędko stał się dziełem
na swój sposób klasycznym: zarówno sam motyw,
* Jest to nieznacznie zmieniany tekst komunikatu
przedstawionego na posiedzeniu Komisji Teorii i Histo-
rii Sztuki PAN, Oddział w Krakowie, dnia 23 lutego
1984.
1 O plakacie. Zbiór materiałów, Warszawa 1954, s. 48. 1. Włodzimierz Zakrzewski, Partia, plakat, r. 1955
10 — Folia Historiae Artium t. XXI
145