DOI Artikel:
Dziechciaruk-Jędrak, Bogna: Figury rycerzy w Muzeum Narodowym w Krakowie jako pozostałość późnogotyckiego Grobu Wielkanocnego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20539#0072
1. Figura rycerza (Rycerz I), Muzeum Narodowe w Kra-
kowie, Oddział Szołayskich (fot. A. Rzepecki)
Akademię Umiejętności — i tam znajdowały się
do roiku 1884, kiedy to zostały ofiarowane przez
były dozór parafialny kościoła Panny Maria na
własność Muzeum Narodowemu w Krakowie5.
Omawianie rzeźby nie zostały dotychczas opra-
cowane w farmie monograficznej. W wielu pra-
cach odnajdujemy jedynie drobne wzmianki na ich
temat. Uwagę badaczy skupiały głównie trzy za-
gadnienia związane z tymi obiektami: 1) problem
autorstwa, 2) pierwotna funkcja rzeźb, oraz 3)
szczegółowa analiza zbroi w pracach typu bro-
nioznawczego.
Dawniejsi badacze wiązali figury z osobą Wi-
ta Stwosza i zakładali, iż rycerze wchodzili pier-
wotnie w skład dekoracji Grobu Wielkanocnego
jako strażnicy 6. Innego zdania byli niemieccy mo-
nografiści Stwosza, którzy wiązali pochodzenie
rzeźb z hipotetycznym warsztatem Stanisława
Stwosza 7 i widzieli w rycerzach postacie tainczow-
ników8. Autorzy powojennych publikacji przypi-
5 Inwentarz depozytów Muzeum Narodowego w Kra-
kowie, rkps, s. 3.
8 Katalog wystawy zabytków..., s. 6; F. Kopera,
Wit Stwosz w Krakowie (Rocznik Krakowski, t. 10, 1907,
s. 70—71, fig. 57, 58); F. Kopera, J. Kwiatkowski,
Rzeźby z epoki średniowiecza i odrodzenia w Muzeum
Narodowym w Krakowie, Kraków 1931, s. 19, il. 21;
Z. Bocheński, Uzbrojenie w krakowskich dziełach
Wita Stwosza (Rocznik Krakowski, t. 26, 1935, s. 5).
7M. Lossnitzer, Veit Stoss. Die Herkunft seiner
Kunst, seine Werke und sein Leben, Leipzig 1912, s. 85;
B. Daun, Veit Stoss und seine Schule in Deutschland,
Polen, Ungarn und Siebenbiirgen, Leipzig 1916, s. 198,
przyp. 2.
8 Lossnitzer (o.c, s. 85) używa określenia
„Schildhalter", a na s. 121 stwierdza: „Zwei Ritter in
gotischer Riistung, offenbar Wappenhalter...".
9 A. M. Olszewski, Ze studiów nad oddziaływa-
niem twórczości Wita Stwosza na rzeźbą małopolską
2. Figura rycerza (Rycerz II), Muzeum Narodowe w Kra-
kowie, Oddział Szołayskich (fot. A. Rzepecki)
sują rzeźby bądź sarniemu Stwoszowi, bądź też je-
go warsztatowi9. W kwestii funkcji powrócono
do początkowej hipotezy o pochodzemiu figur z
Grobu Wielkanocnego10. Bróbę bardziej wnikli-
wiej analizy rzeźb podejmowano jedynie w pra-
cach na temat uzbrojenia średniowiecznego, trak-
tując oba zabytki jako doskonały przykład późno-
gatyckiej zbroi niemieckiej n.
Dwie całopostaciowe figury rycerzy to rzeź-
by pełne, choć o wydrążanych torsach, wykonalne
w drewnie, srebrzone, złocone i polichromowane,
pierwotnie o długości ponad 1 m i szerokości oko-
ło 0,5 m, dziś w dużym stopniu uszkodzone (rye.
1, 2). Obaj rycerze ukazani zastali w pozycji pół-
leżącej: jeden wspiera się na prawym (Rycerz I),
drugi zaś na lewym łokciu (Rycerz II). Ich zbro-
je składają się z takich samych podstawowych e-
lementów: dwuczęściowego napierśnika i takiegoż
napilecznilka, krótkiego trójfolgowego fartucha
oraz pełnych osłon ramion i nóg. Zbroja Rycerza
(Biuletyn Historii Sztuki, XXVIII, 1966, s. 98); E. Traj-
d o s, Wit Stosz inscenizatorem? Grupa rzeźb ruchomych
i ich związki z teatrem średniowiecznym (Pamiętnik Te-
atralny, 13, 1964, z. 4, s. 341 i 346); tejże, Więzi arty-
styczne Polski ze Spiszem i Słowacją od poł. XV do
początków XVI wieku. Rzeźba i malarstwo, Wrocław
1970, s. 96; Z. Żygulski jun., Średniowieczna zbroja
szydercza [w:] Sztuka i ideologia XV wieku, Warszawa
1978, s. 598, il. 15; P. Skubiszewski, Cykl Wiel-
kanocny w Ołtarzu Mariackim Wita Stwosza (Rocznik
Historii Sztuki, XII, 1981, s. 56, przyp. 72).
10 Trajdos, Wit Stosz inscenizatorem?..., s. 342;—
346: tejże, Więzi artystyczne Polski ze Spiszem i Sło-
wacją..., s. 96.
11 Bocheński, o.c; L. Kajzer, Uzbrojenie i
ubiór rycerski w średniowiecznej Małopolsce w świetle
źródeł ikonograficznych, Wrocław 1976; Żygulski jun.
o.c.
66
kowie, Oddział Szołayskich (fot. A. Rzepecki)
Akademię Umiejętności — i tam znajdowały się
do roiku 1884, kiedy to zostały ofiarowane przez
były dozór parafialny kościoła Panny Maria na
własność Muzeum Narodowemu w Krakowie5.
Omawianie rzeźby nie zostały dotychczas opra-
cowane w farmie monograficznej. W wielu pra-
cach odnajdujemy jedynie drobne wzmianki na ich
temat. Uwagę badaczy skupiały głównie trzy za-
gadnienia związane z tymi obiektami: 1) problem
autorstwa, 2) pierwotna funkcja rzeźb, oraz 3)
szczegółowa analiza zbroi w pracach typu bro-
nioznawczego.
Dawniejsi badacze wiązali figury z osobą Wi-
ta Stwosza i zakładali, iż rycerze wchodzili pier-
wotnie w skład dekoracji Grobu Wielkanocnego
jako strażnicy 6. Innego zdania byli niemieccy mo-
nografiści Stwosza, którzy wiązali pochodzenie
rzeźb z hipotetycznym warsztatem Stanisława
Stwosza 7 i widzieli w rycerzach postacie tainczow-
ników8. Autorzy powojennych publikacji przypi-
5 Inwentarz depozytów Muzeum Narodowego w Kra-
kowie, rkps, s. 3.
8 Katalog wystawy zabytków..., s. 6; F. Kopera,
Wit Stwosz w Krakowie (Rocznik Krakowski, t. 10, 1907,
s. 70—71, fig. 57, 58); F. Kopera, J. Kwiatkowski,
Rzeźby z epoki średniowiecza i odrodzenia w Muzeum
Narodowym w Krakowie, Kraków 1931, s. 19, il. 21;
Z. Bocheński, Uzbrojenie w krakowskich dziełach
Wita Stwosza (Rocznik Krakowski, t. 26, 1935, s. 5).
7M. Lossnitzer, Veit Stoss. Die Herkunft seiner
Kunst, seine Werke und sein Leben, Leipzig 1912, s. 85;
B. Daun, Veit Stoss und seine Schule in Deutschland,
Polen, Ungarn und Siebenbiirgen, Leipzig 1916, s. 198,
przyp. 2.
8 Lossnitzer (o.c, s. 85) używa określenia
„Schildhalter", a na s. 121 stwierdza: „Zwei Ritter in
gotischer Riistung, offenbar Wappenhalter...".
9 A. M. Olszewski, Ze studiów nad oddziaływa-
niem twórczości Wita Stwosza na rzeźbą małopolską
2. Figura rycerza (Rycerz II), Muzeum Narodowe w Kra-
kowie, Oddział Szołayskich (fot. A. Rzepecki)
sują rzeźby bądź sarniemu Stwoszowi, bądź też je-
go warsztatowi9. W kwestii funkcji powrócono
do początkowej hipotezy o pochodzemiu figur z
Grobu Wielkanocnego10. Bróbę bardziej wnikli-
wiej analizy rzeźb podejmowano jedynie w pra-
cach na temat uzbrojenia średniowiecznego, trak-
tując oba zabytki jako doskonały przykład późno-
gatyckiej zbroi niemieckiej n.
Dwie całopostaciowe figury rycerzy to rzeź-
by pełne, choć o wydrążanych torsach, wykonalne
w drewnie, srebrzone, złocone i polichromowane,
pierwotnie o długości ponad 1 m i szerokości oko-
ło 0,5 m, dziś w dużym stopniu uszkodzone (rye.
1, 2). Obaj rycerze ukazani zastali w pozycji pół-
leżącej: jeden wspiera się na prawym (Rycerz I),
drugi zaś na lewym łokciu (Rycerz II). Ich zbro-
je składają się z takich samych podstawowych e-
lementów: dwuczęściowego napierśnika i takiegoż
napilecznilka, krótkiego trójfolgowego fartucha
oraz pełnych osłon ramion i nóg. Zbroja Rycerza
(Biuletyn Historii Sztuki, XXVIII, 1966, s. 98); E. Traj-
d o s, Wit Stosz inscenizatorem? Grupa rzeźb ruchomych
i ich związki z teatrem średniowiecznym (Pamiętnik Te-
atralny, 13, 1964, z. 4, s. 341 i 346); tejże, Więzi arty-
styczne Polski ze Spiszem i Słowacją od poł. XV do
początków XVI wieku. Rzeźba i malarstwo, Wrocław
1970, s. 96; Z. Żygulski jun., Średniowieczna zbroja
szydercza [w:] Sztuka i ideologia XV wieku, Warszawa
1978, s. 598, il. 15; P. Skubiszewski, Cykl Wiel-
kanocny w Ołtarzu Mariackim Wita Stwosza (Rocznik
Historii Sztuki, XII, 1981, s. 56, przyp. 72).
10 Trajdos, Wit Stosz inscenizatorem?..., s. 342;—
346: tejże, Więzi artystyczne Polski ze Spiszem i Sło-
wacją..., s. 96.
11 Bocheński, o.c; L. Kajzer, Uzbrojenie i
ubiór rycerski w średniowiecznej Małopolsce w świetle
źródeł ikonograficznych, Wrocław 1976; Żygulski jun.
o.c.
66