DOI Artikel:
Dziechciaruk-Jędrak, Bogna: Figury rycerzy w Muzeum Narodowym w Krakowie jako pozostałość późnogotyckiego Grobu Wielkanocnego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20539#0074
3. Wit Stwosz, Zmartwychwstanie, Ołtarz Mariacki, Kra-
ków, kościół Mariacki (wg S. Dettloff, Wit Stwosz, Wro-
cław 1961, t. II)
5. Głowa Rycerza I (fot. A. Rzepecki)
zbawiana zarostu, z długim wydatnym nosem)
kryi-e się częściowo za brzeg hełmu i obojczyk.
Wyraźniejsze podobieństwo) fizjonomiczne odnaj-
dujemy u żołnierza podnoszącego rękę na Chry-
stusa w scenie Pojmania 18 (iryc. 6). Jego twatrz,
o mocnej charakterystyce, również pozbawiona
jest zarostu. Uwydatniają się w niej: duże oczy,
mięsisty, garbaty nos, wykrzywione usta z wysu-
niętą dolną wargą oraiz wystająca broda. Są to
więc cechy fizjononiiazne typowe dla Rycerza I.
Ekspresja twairzy w połączeniu z gwałtownym ru-
chem a ekspresją układu ciał obu rycerzy może
także przemawiać aa Stwoszewskim autorstwem
tych rzeźb.
Powyższe stwierdzeni a prowadzą do wniosku,
iż rzeźby rycerzy z Muzeum Narodowego należy
wiązać z osobą Wita Stwosza lub najbliższego krę-
gu jego współpracowników na podstawie istot-
nych podobieństw stylistycznych, jakie dostrze-
gamy pomiędzy nimi a rzeźbami z Ołtarza Ma-
riackiego. Zauważamy silny związek figur z
przedstawieniami zbrojnych u Stwosza oraz bar-
dzo wysoki poziom artystyczny obu rzeźb 19, co
wydaje się być istotnym argumentem w sytuacja,
gdy Stwosz, jako wybitna indywidualność arty-
styczna, skutecznie konkurował z twórczością lo-
kalną.
Na podstawie typu zbroi figury można ogólnie
datować na trzecią ćwierć XV wieku. Natomiast
łączenie rzeźb ze Stwoszem — a szczególnie da-
leko posunięte pokrewieństwo (stylistyczne w sto-
sunku do przedstawień zbrojnych w Ołtarzu Ma-
riackim — pozwala uściślić datowanie i przyjąć,
iż czas powstania rycerzy jest prawdopodobnie
równoległy do Okresu prac nad Ołtarzem Maria-
ckim (1477—^1489) 20.
Jednym z problemów, jakie napotyka się przy
badaniu luźnych pozostałości większych zespołów
rzeźbiarskich, jest ustalenie ich pierwotnej funk-
cji. W przypadku figur rycerzy w Muzeum Na-
18 Podobieństwo to po raz pierwszy dostrzegł K o p e-
r a, o.c, s. 71, fig. 22, nie było ono jednak uwzględniane
przez późniejszych badaczy.
19 Rycerz I, dzięki odsłonięciu twarzy i bardziej oka-
załej zbroi, sprawia ciekawsze artystycznie wrażenie ani-
żeli druga rzeźba, zdecydowanie mniej efektowna. Moż-
na więc próbować wiązać Rycerza I z samym Stwoszem,
a Rycerza II raczej z jego warsztatem. Wrażenie to
może być jednak spotęgowane silnym zniszczeniem figu-
ry Rycerza II.
20 M. Olszewski, „Małopolska rzeźba drewniana
późnogotytika" (maszynopis). Cyt. za: Sztuka w Krakowie
w l. 1350—1550, Muzeum Narodowe w Krakowie 1964,
s. 140.
68
ków, kościół Mariacki (wg S. Dettloff, Wit Stwosz, Wro-
cław 1961, t. II)
5. Głowa Rycerza I (fot. A. Rzepecki)
zbawiana zarostu, z długim wydatnym nosem)
kryi-e się częściowo za brzeg hełmu i obojczyk.
Wyraźniejsze podobieństwo) fizjonomiczne odnaj-
dujemy u żołnierza podnoszącego rękę na Chry-
stusa w scenie Pojmania 18 (iryc. 6). Jego twatrz,
o mocnej charakterystyce, również pozbawiona
jest zarostu. Uwydatniają się w niej: duże oczy,
mięsisty, garbaty nos, wykrzywione usta z wysu-
niętą dolną wargą oraiz wystająca broda. Są to
więc cechy fizjononiiazne typowe dla Rycerza I.
Ekspresja twairzy w połączeniu z gwałtownym ru-
chem a ekspresją układu ciał obu rycerzy może
także przemawiać aa Stwoszewskim autorstwem
tych rzeźb.
Powyższe stwierdzeni a prowadzą do wniosku,
iż rzeźby rycerzy z Muzeum Narodowego należy
wiązać z osobą Wita Stwosza lub najbliższego krę-
gu jego współpracowników na podstawie istot-
nych podobieństw stylistycznych, jakie dostrze-
gamy pomiędzy nimi a rzeźbami z Ołtarza Ma-
riackiego. Zauważamy silny związek figur z
przedstawieniami zbrojnych u Stwosza oraz bar-
dzo wysoki poziom artystyczny obu rzeźb 19, co
wydaje się być istotnym argumentem w sytuacja,
gdy Stwosz, jako wybitna indywidualność arty-
styczna, skutecznie konkurował z twórczością lo-
kalną.
Na podstawie typu zbroi figury można ogólnie
datować na trzecią ćwierć XV wieku. Natomiast
łączenie rzeźb ze Stwoszem — a szczególnie da-
leko posunięte pokrewieństwo (stylistyczne w sto-
sunku do przedstawień zbrojnych w Ołtarzu Ma-
riackim — pozwala uściślić datowanie i przyjąć,
iż czas powstania rycerzy jest prawdopodobnie
równoległy do Okresu prac nad Ołtarzem Maria-
ckim (1477—^1489) 20.
Jednym z problemów, jakie napotyka się przy
badaniu luźnych pozostałości większych zespołów
rzeźbiarskich, jest ustalenie ich pierwotnej funk-
cji. W przypadku figur rycerzy w Muzeum Na-
18 Podobieństwo to po raz pierwszy dostrzegł K o p e-
r a, o.c, s. 71, fig. 22, nie było ono jednak uwzględniane
przez późniejszych badaczy.
19 Rycerz I, dzięki odsłonięciu twarzy i bardziej oka-
załej zbroi, sprawia ciekawsze artystycznie wrażenie ani-
żeli druga rzeźba, zdecydowanie mniej efektowna. Moż-
na więc próbować wiązać Rycerza I z samym Stwoszem,
a Rycerza II raczej z jego warsztatem. Wrażenie to
może być jednak spotęgowane silnym zniszczeniem figu-
ry Rycerza II.
20 M. Olszewski, „Małopolska rzeźba drewniana
późnogotytika" (maszynopis). Cyt. za: Sztuka w Krakowie
w l. 1350—1550, Muzeum Narodowe w Krakowie 1964,
s. 140.
68