20. Złożenie do Grobu, Ołtarz Dominikański, Muzeum
Narodowe w Krakowie, Oddział Szołayskich (fot. Z. Ma-
linowski)
chrum. Z pewnością budowano również w Pol-
sce stałe Groby architektoniczne czy rzeźbiar-
skie, jednak nie odnaleziono dotąd ani jednego
śladu tego typu zabytku.
O wyglądzie średniowiecznych Grobów Wiel-
kanocnych w sposób pośredni informują nas rów-
nież niektóre przedstawienia Grobu Chrystusa w
sztuce — te mianowicie, w których dostrzec mo-
żna pewien wpływ inscenizacji dramatów litur-
gicznych. Ukazują one nie tyle grób „historycz-
ny", co konkretne, używane w średniowiecznej li-
turgii — Sepulchrum. Interesującym przykładem
oddziaływania liturgii na sztukę jest scena Złoże-
nia do Grobu w krakowskim Ołtarzu Dominikań-
skim54 (ryc. 20). Centrum kompozycji stanowi tu
wolno stojący, baldachimowy sarkofag, do które-
go Nikodem, Józef z Arymatei i Św. Jan wkłada-
ją ciał© martwego Chrystusa. Konstrukcja gro-
bu — wyraźnie naśladująca formy kamiennego^?)
54 T r a j d o s, Wit Stosz inscenizatorem?s. 350—
351; Lewański, Dramat i dramatyzacje liturgiczne...,
21. Zmartwychwstanie, Ołtarz Dominikański, klasztor Do-
minikanów w Krakowie (fot. Z. Malinowski)
Grobu Wielkanocnego — została „wmontowana"
w scenę historyczną rozgrywającą się w plenerze
na tle Jerozolimy, z udziałem stałych uczestników
wydarzenia. Ujęcie całej sceny zdaje się nawią-
zywać do wielkopiątkowego, obrzędu Depositio, w
którym celebrans z asystą umieszczał w Grobie
symbol zmarłego Chrystusa.
Identyczne formy Grobu odnajdujemy także w
scenie Zmartwychwstania tego samego ołtarza (wi-
dać to mimo silnego zniszczenia kwatery — ryc.
21). Przedstawiony tu Grób jest zamknięty i opa-
trzony pieczęciami, co może być wynikiem wpły-
wu liturgii wielkanocnej. Obecność pieczęci na
wierzchu pokrywy grobowej jest bowiem zgodna
z tekstami liturgicznymi, które często wspominają
o „pieczętowaniu" kamieni przyciskających za-
słonę Grobu 55.
Dotrwały do naszych czasów tylko pewne po-
zostałości Grobów Wielkanocnych. Są to elementy
s. 137, tenże: Dramat i teatr..., s. 60, ii. 1.
55 Por. przyip. 51.
79
Narodowe w Krakowie, Oddział Szołayskich (fot. Z. Ma-
linowski)
chrum. Z pewnością budowano również w Pol-
sce stałe Groby architektoniczne czy rzeźbiar-
skie, jednak nie odnaleziono dotąd ani jednego
śladu tego typu zabytku.
O wyglądzie średniowiecznych Grobów Wiel-
kanocnych w sposób pośredni informują nas rów-
nież niektóre przedstawienia Grobu Chrystusa w
sztuce — te mianowicie, w których dostrzec mo-
żna pewien wpływ inscenizacji dramatów litur-
gicznych. Ukazują one nie tyle grób „historycz-
ny", co konkretne, używane w średniowiecznej li-
turgii — Sepulchrum. Interesującym przykładem
oddziaływania liturgii na sztukę jest scena Złoże-
nia do Grobu w krakowskim Ołtarzu Dominikań-
skim54 (ryc. 20). Centrum kompozycji stanowi tu
wolno stojący, baldachimowy sarkofag, do które-
go Nikodem, Józef z Arymatei i Św. Jan wkłada-
ją ciał© martwego Chrystusa. Konstrukcja gro-
bu — wyraźnie naśladująca formy kamiennego^?)
54 T r a j d o s, Wit Stosz inscenizatorem?s. 350—
351; Lewański, Dramat i dramatyzacje liturgiczne...,
21. Zmartwychwstanie, Ołtarz Dominikański, klasztor Do-
minikanów w Krakowie (fot. Z. Malinowski)
Grobu Wielkanocnego — została „wmontowana"
w scenę historyczną rozgrywającą się w plenerze
na tle Jerozolimy, z udziałem stałych uczestników
wydarzenia. Ujęcie całej sceny zdaje się nawią-
zywać do wielkopiątkowego, obrzędu Depositio, w
którym celebrans z asystą umieszczał w Grobie
symbol zmarłego Chrystusa.
Identyczne formy Grobu odnajdujemy także w
scenie Zmartwychwstania tego samego ołtarza (wi-
dać to mimo silnego zniszczenia kwatery — ryc.
21). Przedstawiony tu Grób jest zamknięty i opa-
trzony pieczęciami, co może być wynikiem wpły-
wu liturgii wielkanocnej. Obecność pieczęci na
wierzchu pokrywy grobowej jest bowiem zgodna
z tekstami liturgicznymi, które często wspominają
o „pieczętowaniu" kamieni przyciskających za-
słonę Grobu 55.
Dotrwały do naszych czasów tylko pewne po-
zostałości Grobów Wielkanocnych. Są to elementy
s. 137, tenże: Dramat i teatr..., s. 60, ii. 1.
55 Por. przyip. 51.
79