DOI article:
Dziechciaruk-Jędrak, Bogna: Figury rycerzy w Muzeum Narodowym w Krakowie jako pozostałość późnogotyckiego Grobu Wielkanocnego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20539#0089
25. Depositio Crucis, miniatura w Pontyfikale Erazma
Ciołka, Kraków, Biblioteka Czartoryskich, rkps 1212
(fot. A. Rzepecki)
mych i dekoracyjnych, wrażanie ruchliwości i pe-
wnej „nerwowości" form.
Oczywiście kamienny nagrobek Kazimierza Ja-
giellończyka to 'dzieło zupełnie immej rangi niż nie-
trwały, bo drewniany i okazjonalny, Grób Wiel-
kanocny. Miał on swą trwałością poświadczać 26. Wit Stwosz, nagrobek Kazimierza Jagiellończyka,
wieczne przebywanie zmarłego władcy w „Jeruza- Kraków, katedra (wg S. Dettloffa)
tam Niebieskim" 70, zaś Grób Chrystusa — w ta-
kiej formie, w jakiej widzimy go na miniaturze —
pełnił swą funkcję tylko pirzez trzy dni w roku. Podobieństwa między przedstawieniem Grobu
Jednakże, bez względu na różnice, ich formalne Chrystusa w Pontyfikale Erazma Ciołka a Stwo-
podabieństwo tłumaczy się przede wszystkim szowskim nagrobkiem Kazimierza Jagiellończy-
wsipólną dla obu funkcją sepulkralną. ka pozwalają na wysnucie pewnych istotnych dla
Typ nagrobka o strukturze baldachimowej, dalszych rozważań wniosków. Miniatura ukazuje
przysługujący w średniowieczu wyłącznie wybit- Grób Wielkanocny, który znajdował się prawdo-
nym postaciom — świętych, papieży lub wład- podobnie w katedrze krakowskiej pod koniec XV
ców — wywodzi się ze zwyczaju wznoszenia ka- lub na początku XVI wieku, a więc oba porów-
tafallku podczas uroczystości pogrzebowych 71. For- nywane wyżej obiekty powstać musiały w nie-
my nietrwałej drewnianej konstrukcji katafalku dużym odstępie czasu, prawie równolegle. Grób
zostały utrwalane w rzeźbie kamiennej. Również ten, przypominający istniejące w Krakowie se-
poidczas obrzędów przy Grobie Wielkanocnym ob- pullkrailne dzieło Stwosza, pozwala domniemywać,
fcie stosowano symbolikę pogrzebową. Sam akt iż takie właśnie — lub bardzo podobne — formy
złożenia do Grobu krzyża i hostii — Depositio — mógł mieć nie zachowamy Grób Wielkanocny w
był do pewnego stopnia naśladownictwem zwy- kościele Mairiackim, którego pochodzenie łączy się
kłego obrzędu pogrzebowego, a używany w po- z samym Stwoszem lub jego warsztatem, a więc
grzebach świeidkich katafalk oddziałał swym w Stwoozowskim repertuarze form należy szukać
kształtem także na formy Grobu Chrystusa 72. hipotetycznego wyglądu tego obiektu. Być może
70 P. Skubiszewski, Rzeźba nagrobna Wita Stwo- 72 Brooks, o.c, s. 77, 85, oraz il. s. 73. Autor wy-
ssą, Warszawa 1957, s. 41. kazuje silną zależność angielskich prowizorycznych Gro-
71 Ibid., s. 40. bów Wielkanocnych od form drewnianego katafalku.
83
Ciołka, Kraków, Biblioteka Czartoryskich, rkps 1212
(fot. A. Rzepecki)
mych i dekoracyjnych, wrażanie ruchliwości i pe-
wnej „nerwowości" form.
Oczywiście kamienny nagrobek Kazimierza Ja-
giellończyka to 'dzieło zupełnie immej rangi niż nie-
trwały, bo drewniany i okazjonalny, Grób Wiel-
kanocny. Miał on swą trwałością poświadczać 26. Wit Stwosz, nagrobek Kazimierza Jagiellończyka,
wieczne przebywanie zmarłego władcy w „Jeruza- Kraków, katedra (wg S. Dettloffa)
tam Niebieskim" 70, zaś Grób Chrystusa — w ta-
kiej formie, w jakiej widzimy go na miniaturze —
pełnił swą funkcję tylko pirzez trzy dni w roku. Podobieństwa między przedstawieniem Grobu
Jednakże, bez względu na różnice, ich formalne Chrystusa w Pontyfikale Erazma Ciołka a Stwo-
podabieństwo tłumaczy się przede wszystkim szowskim nagrobkiem Kazimierza Jagiellończy-
wsipólną dla obu funkcją sepulkralną. ka pozwalają na wysnucie pewnych istotnych dla
Typ nagrobka o strukturze baldachimowej, dalszych rozważań wniosków. Miniatura ukazuje
przysługujący w średniowieczu wyłącznie wybit- Grób Wielkanocny, który znajdował się prawdo-
nym postaciom — świętych, papieży lub wład- podobnie w katedrze krakowskiej pod koniec XV
ców — wywodzi się ze zwyczaju wznoszenia ka- lub na początku XVI wieku, a więc oba porów-
tafallku podczas uroczystości pogrzebowych 71. For- nywane wyżej obiekty powstać musiały w nie-
my nietrwałej drewnianej konstrukcji katafalku dużym odstępie czasu, prawie równolegle. Grób
zostały utrwalane w rzeźbie kamiennej. Również ten, przypominający istniejące w Krakowie se-
poidczas obrzędów przy Grobie Wielkanocnym ob- pullkrailne dzieło Stwosza, pozwala domniemywać,
fcie stosowano symbolikę pogrzebową. Sam akt iż takie właśnie — lub bardzo podobne — formy
złożenia do Grobu krzyża i hostii — Depositio — mógł mieć nie zachowamy Grób Wielkanocny w
był do pewnego stopnia naśladownictwem zwy- kościele Mairiackim, którego pochodzenie łączy się
kłego obrzędu pogrzebowego, a używany w po- z samym Stwoszem lub jego warsztatem, a więc
grzebach świeidkich katafalk oddziałał swym w Stwoozowskim repertuarze form należy szukać
kształtem także na formy Grobu Chrystusa 72. hipotetycznego wyglądu tego obiektu. Być może
70 P. Skubiszewski, Rzeźba nagrobna Wita Stwo- 72 Brooks, o.c, s. 77, 85, oraz il. s. 73. Autor wy-
ssą, Warszawa 1957, s. 41. kazuje silną zależność angielskich prowizorycznych Gro-
71 Ibid., s. 40. bów Wielkanocnych od form drewnianego katafalku.
83