DOI Artikel:
Piwocka, Magdalena: "Aparat królewski" – zespół szat liturgicznych z klasztoru SS. Wizytek w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20539#0103
i goździki oraz łodygi oplecione spiralnymi odro-
ślami — kopiowane są z modeli Andreasa Bret-
schneidera z r. 1619 17 i Hansa Sibmachera z r.
1601 18 (ryc. 7, 8). Te właśnie motywy pokrywają
boczne partie pretekst i „obrastają" wokół figu-
ralne medaliony. Dla cwalnyeh obramień tychże
wykorzystano projekty graficzne w typie kartu-
szy z wzornika Theodora de Bry 19 oraz z from-
tispisu podręcznika hafciarskiego Hansa Friedri-
cha Raidela 20. Do kolekcji wzorów Raidela wio-
dą zresztą dość liczne odniesienia, m. i:n. forma
zakończeń kolumn dalmaiyk (lirowaty kwiatoń),
przejęta z okładki serii Seidenn Stickhern z r.
1613, a także z trzeciej planszy tego cyklu 21 (ryc.
10, 11, 12). Praktyczną realizację tych modeli
widać w ubiorze holenderskiej patrycjuszki Aletty
Hainemans, portretowanej w r. 1625 przez Frarnsa
Halsa (ryc. 9).
Nie znajdziemy jednak na kartach tych zbio-
rów wszystkich składników dekoracji pretekst.
Brakujące ogniwa lub wymowne 'zbieżności wy-
kryć można w seriach rycin przeznaczonych na
użytek złotnictwa, powstałych i drukowanych głó-
wnie w Norymberdze i Augsburgu w latach ok.
1580—1620. Inwencje, wykonane metodą punco-
wania (Punzenstich), wskazują na bezpośredni
związek wzorów z techniką artystycznej obróbki
metalu, tj. na fakt, że tworzyli je złotnicy dla
złotników. Domeną, w jakiej celowali, były pro-
jekty ozdób naczyń, naczelnym zaś elementem
dekoracji — ornament wstęgowy i zawijany, z
motywami groteskowymi, pękami kwiatów i owo-
ców.
Do grona najwybitniejszych norymberskich
sztycharzy tego okresu należeli Geoirg Wechter,
Bernardt Zan, Paul Flindt, Jomas Silbeir (Mistrz
J. S.), Hans Sibmacher, Hans Hirtz, Hans Kel-
lerdaler, Hans Chrdisitoph Loechliiin i pairu in-
nych 22. W ich dziełach Rollwerk z wolna prze-
kształca się w regularne formy wstęgowe (Band-
iverk) i roślinne, zgięte w osobliwe luki wybie-
gające w cienkie odroślą, tzw. Schweijerk (Sib-
13. G. A. Vavasso<re, Esemplario di lavori, Vemezia rok.
1530] (wg Lotz, Bibliographie der Modelbiicher; repr. S.
Michta)
macher), lub też opisujące pełne koła czy bulwia-
sbo-chrząstkowe skręty (Flindt). Duże znaczenie
zyskują maski, umieszczane w centrum dekoracji
bądź gromadzone na osobnych planszach czy po-
boczach rycin (Wechter), jak również podobnie
opracowywane kiście owoców, ulubione przez
10 Repr. Lotz, o.c, pl. 50, fig. 96.
17 A. Bretschneider, New Modelbuch, Ledpzig
(Hennig Gross der Jiingere) 1619, 48 plansz.
18 H. Sibmacher, New Modelbuch, Niirnberg (Md-
chael Kulsener) 1601, 68 plansz.
19 Grotisch jur alle Kunstler. Crotis Povr Tovs Ar-
tisien. Th. de Bry fecit et excudit (ca 1590), 4 fryzy z
owalnymi medalionami — por. J es sen, 1894, poz. 412.;
J-essen, Meister des Ornamentstichs, I, tabl. 113; I.
C o 11 i j n, Katalog der Omamentstichsammlung des Ma-
gnus Gabriel de la Gardie in der Koniglichen Bi-
bliothek zu Stockholm, S;oskholm-ITpp-ala 1933, poz. 36,
nr 883—886, tabl. 34; F. W. H. Hollstein, Dutch and
Flemish Etchings, Engravings and Woodcuts, ca 1450—
1700, IV, Amsterdam [b. d.], s. 48, nr 183—186.
20 H. F. Ra idei, Newes Seidenstickherisches Gro-
teschgen und Blumen Buechlen [Memmingen] 1626.
21 Seidenn Stickhern... Augsburg (Hans Kloker) 1613.
22 A. Winkler, Die Gefass- und Punzenstecher der
deutschen Hochrenaissance (Jahrbuch der koniglich-
prussicben Kunstsammlungen XIII, Berlin 1892, s. 93—
107).
7 — Folia Historiae Artium t. XXI
97
ślami — kopiowane są z modeli Andreasa Bret-
schneidera z r. 1619 17 i Hansa Sibmachera z r.
1601 18 (ryc. 7, 8). Te właśnie motywy pokrywają
boczne partie pretekst i „obrastają" wokół figu-
ralne medaliony. Dla cwalnyeh obramień tychże
wykorzystano projekty graficzne w typie kartu-
szy z wzornika Theodora de Bry 19 oraz z from-
tispisu podręcznika hafciarskiego Hansa Friedri-
cha Raidela 20. Do kolekcji wzorów Raidela wio-
dą zresztą dość liczne odniesienia, m. i:n. forma
zakończeń kolumn dalmaiyk (lirowaty kwiatoń),
przejęta z okładki serii Seidenn Stickhern z r.
1613, a także z trzeciej planszy tego cyklu 21 (ryc.
10, 11, 12). Praktyczną realizację tych modeli
widać w ubiorze holenderskiej patrycjuszki Aletty
Hainemans, portretowanej w r. 1625 przez Frarnsa
Halsa (ryc. 9).
Nie znajdziemy jednak na kartach tych zbio-
rów wszystkich składników dekoracji pretekst.
Brakujące ogniwa lub wymowne 'zbieżności wy-
kryć można w seriach rycin przeznaczonych na
użytek złotnictwa, powstałych i drukowanych głó-
wnie w Norymberdze i Augsburgu w latach ok.
1580—1620. Inwencje, wykonane metodą punco-
wania (Punzenstich), wskazują na bezpośredni
związek wzorów z techniką artystycznej obróbki
metalu, tj. na fakt, że tworzyli je złotnicy dla
złotników. Domeną, w jakiej celowali, były pro-
jekty ozdób naczyń, naczelnym zaś elementem
dekoracji — ornament wstęgowy i zawijany, z
motywami groteskowymi, pękami kwiatów i owo-
ców.
Do grona najwybitniejszych norymberskich
sztycharzy tego okresu należeli Geoirg Wechter,
Bernardt Zan, Paul Flindt, Jomas Silbeir (Mistrz
J. S.), Hans Sibmacher, Hans Hirtz, Hans Kel-
lerdaler, Hans Chrdisitoph Loechliiin i pairu in-
nych 22. W ich dziełach Rollwerk z wolna prze-
kształca się w regularne formy wstęgowe (Band-
iverk) i roślinne, zgięte w osobliwe luki wybie-
gające w cienkie odroślą, tzw. Schweijerk (Sib-
13. G. A. Vavasso<re, Esemplario di lavori, Vemezia rok.
1530] (wg Lotz, Bibliographie der Modelbiicher; repr. S.
Michta)
macher), lub też opisujące pełne koła czy bulwia-
sbo-chrząstkowe skręty (Flindt). Duże znaczenie
zyskują maski, umieszczane w centrum dekoracji
bądź gromadzone na osobnych planszach czy po-
boczach rycin (Wechter), jak również podobnie
opracowywane kiście owoców, ulubione przez
10 Repr. Lotz, o.c, pl. 50, fig. 96.
17 A. Bretschneider, New Modelbuch, Ledpzig
(Hennig Gross der Jiingere) 1619, 48 plansz.
18 H. Sibmacher, New Modelbuch, Niirnberg (Md-
chael Kulsener) 1601, 68 plansz.
19 Grotisch jur alle Kunstler. Crotis Povr Tovs Ar-
tisien. Th. de Bry fecit et excudit (ca 1590), 4 fryzy z
owalnymi medalionami — por. J es sen, 1894, poz. 412.;
J-essen, Meister des Ornamentstichs, I, tabl. 113; I.
C o 11 i j n, Katalog der Omamentstichsammlung des Ma-
gnus Gabriel de la Gardie in der Koniglichen Bi-
bliothek zu Stockholm, S;oskholm-ITpp-ala 1933, poz. 36,
nr 883—886, tabl. 34; F. W. H. Hollstein, Dutch and
Flemish Etchings, Engravings and Woodcuts, ca 1450—
1700, IV, Amsterdam [b. d.], s. 48, nr 183—186.
20 H. F. Ra idei, Newes Seidenstickherisches Gro-
teschgen und Blumen Buechlen [Memmingen] 1626.
21 Seidenn Stickhern... Augsburg (Hans Kloker) 1613.
22 A. Winkler, Die Gefass- und Punzenstecher der
deutschen Hochrenaissance (Jahrbuch der koniglich-
prussicben Kunstsammlungen XIII, Berlin 1892, s. 93—
107).
7 — Folia Historiae Artium t. XXI
97