DOI Artikel:
Piwocka, Magdalena: "Aparat królewski" – zespół szat liturgicznych z klasztoru SS. Wizytek w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20539#0113
30. Smok skrzydlaty, fragment preteksty A ornatu (fot.
B. Olechnicki)
mii medalionami, pozostawiony przez poetę Wil-
liama Dirummonda47. Inna emibleniatyczma tkar-
nina, która przetrwała w Ogsburgh House, daje
piróbę stylu i charakteru robót jej ręki48.
Źródłem amhlematycznyeh pomysłów bądź do-
słownych, formalnych wzorów dla francuskich i
angii Bilskich hafciarzy były ilustrowane zbiory w
rodzaju Alciaftiego, Paradina, Giovia, Sambucusa,
Whitneya, Eoniii czy Freitaga, a z nieco później-
szych — Camerarihisa, Valariama i innych. Nie
rozpatrując tu zagadnienia emblemów, jako two-
ru Iiiteiriaeko-plastycizneg'0 epoki humanizmu, tak
Wszechstronnie opracowanego prizez nowszych ba-
31. J. Typotius, Smok skrzy-
dlaty [w:] Symbola Divina et
Humana... (1666); (repr. S. Ło-
patka)
daczy, ograniczę się tylko do stwierdzeń waż-
nych dla ich tekstylnej postaci49.
W technikach tkackich korzystano zazwyczaj
z najbardziej pirzejirzystych, ideograficznych kom-
pozycji wczesnych, popularnych wydań Paradina
i Alciatiego, gdzie zwięzły znak plastyczny da-
wał się łatwo zrealizować na krosnach lub prze-
kształcić w dzieło igły. Sięgano przeważnie do
przedstawień jednofigurowych i nieskomplikowa-
nych przedmiotowych symboli. Obok wiernych
naśladownictw z „emblembuchów" można zau-
ważyć przypadki kopiowania wizerunków zwie-
inząt — służących do ilustracji „imprez" i ale-
gorycznych rebusów — bezpośrednio z kompen-
diów zoologicznych. Przykładem takiej drogi za-
pożyczeń są właśnie dzieła Manii Stuart (sławne
zasłony z Ogsburgh House), na które wykonaw-
czyni przienAoisla sylwetki zwierząt wprost z Ges-
neira, z naiwnym wdziękiem wcielając je w ra-
my krzyżowych i wielobooanych medalionów50.
Istnieje jeszcze inna grupa emblemowych me-
dali, komponowanych specjalnie przez wykonaw-
ców haftów lub na zlecenie ich mecenasów, z
The Needlework oj Mary oj Scots, N. York—London
1973.
47 Zawarty w History oj Scotland, London 1655, oraz
w: W. Drummond, Works, Edinburgh 1711, s. 137 —
cyt. za: Green, o.c, s. 123—12:6; M. J o u r d a i n, Six-
teenth Century Embroidery with Emblems (The Burling-
ton Magaziine, XI, LIII, 1907, s. 326—328); Evans, o.c,
s. 157—158.
48 Swain, o.c, s. 95—122 i passim.
49 Obszerną literaturę zawierają m. in.: M. P r a z,
Studies in Seventeenth Century Imagery. Studies oj the
Warburg Institute, III, t. I: London 1939, t. II: 1347; R.
Klein, La Theorie de l'expression jiguree dans les
traites italiens sur les „imprese", 1552—1612, Biblio-
theąue d'Humainisims et de la Renaissance, XIX, Geneve
1957, s. 320—3411; Devise (E. Schenk zu Sohweinsberg)
[w:] Reallezikon zur deutschen Kunstgeschichte (dalej:
RDK), III, Stuttgart 1954, szp. 1345—1354; Emblem. Em-
blembuch (W. Hechscher, K. A. Wirth), RDK, V, Stutt-
gart 1959, szp. 85'—^228; M. P r a z, Emblem and Insignia.
Encyclopedia oj World Art IV, N. York-Toronto-London
1961, szp. 710—734; L. Volkmanm, Bilderschrijten der
Renaissance. Hieroglyphik und Emblematik in ihren Be-
ziehungen und Fortwirkungen, Nieuwkoop 1962; A.
Schone, A. Henkel, Emblemata. Handbuch zur Sinn-
bildkunst des XVI. und XVII. Jahrhunderts, Stuttgart
1967, szp. XXIX—XLIII; P. Dały, Emblem Theory. Re-
cent German Contribuiion to the Characterization oj the
Emblem Genre, Nendeln 1979.
50 Por. S w a i n, o.c, passim.
107
B. Olechnicki)
mii medalionami, pozostawiony przez poetę Wil-
liama Dirummonda47. Inna emibleniatyczma tkar-
nina, która przetrwała w Ogsburgh House, daje
piróbę stylu i charakteru robót jej ręki48.
Źródłem amhlematycznyeh pomysłów bądź do-
słownych, formalnych wzorów dla francuskich i
angii Bilskich hafciarzy były ilustrowane zbiory w
rodzaju Alciaftiego, Paradina, Giovia, Sambucusa,
Whitneya, Eoniii czy Freitaga, a z nieco później-
szych — Camerarihisa, Valariama i innych. Nie
rozpatrując tu zagadnienia emblemów, jako two-
ru Iiiteiriaeko-plastycizneg'0 epoki humanizmu, tak
Wszechstronnie opracowanego prizez nowszych ba-
31. J. Typotius, Smok skrzy-
dlaty [w:] Symbola Divina et
Humana... (1666); (repr. S. Ło-
patka)
daczy, ograniczę się tylko do stwierdzeń waż-
nych dla ich tekstylnej postaci49.
W technikach tkackich korzystano zazwyczaj
z najbardziej pirzejirzystych, ideograficznych kom-
pozycji wczesnych, popularnych wydań Paradina
i Alciatiego, gdzie zwięzły znak plastyczny da-
wał się łatwo zrealizować na krosnach lub prze-
kształcić w dzieło igły. Sięgano przeważnie do
przedstawień jednofigurowych i nieskomplikowa-
nych przedmiotowych symboli. Obok wiernych
naśladownictw z „emblembuchów" można zau-
ważyć przypadki kopiowania wizerunków zwie-
inząt — służących do ilustracji „imprez" i ale-
gorycznych rebusów — bezpośrednio z kompen-
diów zoologicznych. Przykładem takiej drogi za-
pożyczeń są właśnie dzieła Manii Stuart (sławne
zasłony z Ogsburgh House), na które wykonaw-
czyni przienAoisla sylwetki zwierząt wprost z Ges-
neira, z naiwnym wdziękiem wcielając je w ra-
my krzyżowych i wielobooanych medalionów50.
Istnieje jeszcze inna grupa emblemowych me-
dali, komponowanych specjalnie przez wykonaw-
ców haftów lub na zlecenie ich mecenasów, z
The Needlework oj Mary oj Scots, N. York—London
1973.
47 Zawarty w History oj Scotland, London 1655, oraz
w: W. Drummond, Works, Edinburgh 1711, s. 137 —
cyt. za: Green, o.c, s. 123—12:6; M. J o u r d a i n, Six-
teenth Century Embroidery with Emblems (The Burling-
ton Magaziine, XI, LIII, 1907, s. 326—328); Evans, o.c,
s. 157—158.
48 Swain, o.c, s. 95—122 i passim.
49 Obszerną literaturę zawierają m. in.: M. P r a z,
Studies in Seventeenth Century Imagery. Studies oj the
Warburg Institute, III, t. I: London 1939, t. II: 1347; R.
Klein, La Theorie de l'expression jiguree dans les
traites italiens sur les „imprese", 1552—1612, Biblio-
theąue d'Humainisims et de la Renaissance, XIX, Geneve
1957, s. 320—3411; Devise (E. Schenk zu Sohweinsberg)
[w:] Reallezikon zur deutschen Kunstgeschichte (dalej:
RDK), III, Stuttgart 1954, szp. 1345—1354; Emblem. Em-
blembuch (W. Hechscher, K. A. Wirth), RDK, V, Stutt-
gart 1959, szp. 85'—^228; M. P r a z, Emblem and Insignia.
Encyclopedia oj World Art IV, N. York-Toronto-London
1961, szp. 710—734; L. Volkmanm, Bilderschrijten der
Renaissance. Hieroglyphik und Emblematik in ihren Be-
ziehungen und Fortwirkungen, Nieuwkoop 1962; A.
Schone, A. Henkel, Emblemata. Handbuch zur Sinn-
bildkunst des XVI. und XVII. Jahrhunderts, Stuttgart
1967, szp. XXIX—XLIII; P. Dały, Emblem Theory. Re-
cent German Contribuiion to the Characterization oj the
Emblem Genre, Nendeln 1979.
50 Por. S w a i n, o.c, passim.
107