DOI Artikel:
Piwocka, Magdalena: "Aparat królewski" – zespół szat liturgicznych z klasztoru SS. Wizytek w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20539#0116
jffcMoirqite yoMoftii^U titilkommt, qu*m a U cmutrfttm preis-
dcnuMitelJi oromnftr lei oncupijie-Kts pi ftiitiftnt. E/,i, +,*».
li }
36. P. Heyn,, Feniks [w:] Esbistement morał des ani-
maux, Aiwers 1573 (fot. Zakład Reprografii Biblioteki
Narodowej w Warszawie)
37. J. Typotius, Delfin [w:]
Symbola varia diversorum
Principum... (1679), Hierogra-
phia XLIV (repr. S. Łopatka)
64 H. H a v a r d, Dictionnaire de 1'ameublement et
de la decoration, II, Paris 1888, szp. 14; L. cle Farcy,
o.c, cz. I, s. 24, 60, 8C; G. T o w s e n d, A French Armo-
rial Tapestry (Bulletin of the Museum of Fine Arts,
XXXIX, 235, Boston li941, s. 67—73); A. S. Cavallo,
The Tapestries of Europę and of Colonial Peru in the
Museum of Fine Arts, Boston 1968, I, s. 66—68, II, fig.
14 i 14a.
65 Typotius, III (1603), wyd. 1652, s. 2?—21, tabl.
19.
66 Literatura o artyście: Thieme-Becker, XIII,
s. 325—326; A. E. P o p h a m, The Etchings of Marcus
Gheeraerts the Elder (Prfet Collector's Quxrterly, XV, 3
(July) 1928, s. 186—200; XVI, 4 (October) 1929, s. 353—
ka" każe wspomnieć także rycinę do Hieroglypho-
nu XXIX z tegoż zbioru (ryc. 34). Powszechnie
wiadomo, iż salamandra powraca uporczywie we
wszystkich dziełach złączonych z Frań Ciszkiem I
i jego najbliższym otoczeniem, także w kreacjach
tkackich. Inwentarze „MobdOiar de la Couromoe"
obfitują w szereg portier, opon, baldachimów
zdobionych salamandrami, sprawianych na osobi-
sty użytek bądź na cześć władcy, jego matki
Louisie de Sawie, a także małżonki Olaude de
Firance (m. in. sławny garnitur meblowy „de la
Reyne Claude" 64), znamię są też nazwisika hafcia-
rzy wynagradzanych za te prace.
W naszym przypadku wybór pierwowzoru
tłumaczy się jasno, bez odwoływania się do za-
wiłości drzewa, genealogicznego fundatorki — chę-
cią podkreślenia związku królowej z ojczystą
Francją.
Widoczny w jednym z większych medalionów
ptak zrywający siię ku słońcu to mityczny Fe-
niks, symbol zmartwychwstania i nieśmiertelno-
ści (ryc. 16). Jego wizerunek, znajdujący się po-
śród emblemów Typotiusa (dedykowany Bonie
Sabaudzkiej) z mottem SOLA FACTA SOLVM
DEVM SEQVOR 63, został oparty na inwencji Mar-
cusa Gheeraertsa I, wybitnego niderlandzkiego
malarza., grafika i dekoratora, znakomitego ani-
małiisty 66.
Bezpośrednim modeleim naszego haftu wyda-
je się jednak nie przeróbka u Typotiusa, lecz
oryginalna rycina Gheeraertsa, tj. ilustracja do
paraf razy bajek Ezopa, wydanej kolejno w wer-
sjach: flamandzkiej (przez Edewaerda de Dene,
Eiruges 15 6 7 67), francuskiej (przez Pierre Heyna,
Amvers 1573 es) i łacińskiej (Arnolda Freitaga,
Antverpiae 1579 6!)). Dziełko to miało ważny
wpływ na współczesnych i następców, inspirowa-
ło m. in. szatę graficzną książki Jama van der
Noot, Le Theatre... (Londres 1568), a także Hol-
larowskiej edycji Ezopa z r. 1665 70. Niezmiernie
355); A. M. Hind, Engravings in England in the Six-
teenth and Seventeenth Centuries. Part I: Tudor Period,
Cambridge 1952, s. 104—123; E. H o d n e 11, Marcus
Gheeraerts the Elder of Bruges, London and Antwerp,
Utrecht 1971.
67 E. de Den e, De Warachtighe Fabulen der Dieren,
Brugghe (Pieter de Clerck) 1567, 108 il. — por. lit.
w przyp. 68 oraz Hollstein, Dutch and Flemisch...,
VII, s. 100—102.
68 P. Heyn, Esbistement morał des animaux, An-
vers (Ph. Galie) 1578, 125 il.
09 A. Freitag, Mythologia Ethica, Antverpiae (Ch.
Plantin) 1579, 124 il.
70 Hind, o.c, s. 104, 120—123.
110
dcnuMitelJi oromnftr lei oncupijie-Kts pi ftiitiftnt. E/,i, +,*».
li }
36. P. Heyn,, Feniks [w:] Esbistement morał des ani-
maux, Aiwers 1573 (fot. Zakład Reprografii Biblioteki
Narodowej w Warszawie)
37. J. Typotius, Delfin [w:]
Symbola varia diversorum
Principum... (1679), Hierogra-
phia XLIV (repr. S. Łopatka)
64 H. H a v a r d, Dictionnaire de 1'ameublement et
de la decoration, II, Paris 1888, szp. 14; L. cle Farcy,
o.c, cz. I, s. 24, 60, 8C; G. T o w s e n d, A French Armo-
rial Tapestry (Bulletin of the Museum of Fine Arts,
XXXIX, 235, Boston li941, s. 67—73); A. S. Cavallo,
The Tapestries of Europę and of Colonial Peru in the
Museum of Fine Arts, Boston 1968, I, s. 66—68, II, fig.
14 i 14a.
65 Typotius, III (1603), wyd. 1652, s. 2?—21, tabl.
19.
66 Literatura o artyście: Thieme-Becker, XIII,
s. 325—326; A. E. P o p h a m, The Etchings of Marcus
Gheeraerts the Elder (Prfet Collector's Quxrterly, XV, 3
(July) 1928, s. 186—200; XVI, 4 (October) 1929, s. 353—
ka" każe wspomnieć także rycinę do Hieroglypho-
nu XXIX z tegoż zbioru (ryc. 34). Powszechnie
wiadomo, iż salamandra powraca uporczywie we
wszystkich dziełach złączonych z Frań Ciszkiem I
i jego najbliższym otoczeniem, także w kreacjach
tkackich. Inwentarze „MobdOiar de la Couromoe"
obfitują w szereg portier, opon, baldachimów
zdobionych salamandrami, sprawianych na osobi-
sty użytek bądź na cześć władcy, jego matki
Louisie de Sawie, a także małżonki Olaude de
Firance (m. in. sławny garnitur meblowy „de la
Reyne Claude" 64), znamię są też nazwisika hafcia-
rzy wynagradzanych za te prace.
W naszym przypadku wybór pierwowzoru
tłumaczy się jasno, bez odwoływania się do za-
wiłości drzewa, genealogicznego fundatorki — chę-
cią podkreślenia związku królowej z ojczystą
Francją.
Widoczny w jednym z większych medalionów
ptak zrywający siię ku słońcu to mityczny Fe-
niks, symbol zmartwychwstania i nieśmiertelno-
ści (ryc. 16). Jego wizerunek, znajdujący się po-
śród emblemów Typotiusa (dedykowany Bonie
Sabaudzkiej) z mottem SOLA FACTA SOLVM
DEVM SEQVOR 63, został oparty na inwencji Mar-
cusa Gheeraertsa I, wybitnego niderlandzkiego
malarza., grafika i dekoratora, znakomitego ani-
małiisty 66.
Bezpośrednim modeleim naszego haftu wyda-
je się jednak nie przeróbka u Typotiusa, lecz
oryginalna rycina Gheeraertsa, tj. ilustracja do
paraf razy bajek Ezopa, wydanej kolejno w wer-
sjach: flamandzkiej (przez Edewaerda de Dene,
Eiruges 15 6 7 67), francuskiej (przez Pierre Heyna,
Amvers 1573 es) i łacińskiej (Arnolda Freitaga,
Antverpiae 1579 6!)). Dziełko to miało ważny
wpływ na współczesnych i następców, inspirowa-
ło m. in. szatę graficzną książki Jama van der
Noot, Le Theatre... (Londres 1568), a także Hol-
larowskiej edycji Ezopa z r. 1665 70. Niezmiernie
355); A. M. Hind, Engravings in England in the Six-
teenth and Seventeenth Centuries. Part I: Tudor Period,
Cambridge 1952, s. 104—123; E. H o d n e 11, Marcus
Gheeraerts the Elder of Bruges, London and Antwerp,
Utrecht 1971.
67 E. de Den e, De Warachtighe Fabulen der Dieren,
Brugghe (Pieter de Clerck) 1567, 108 il. — por. lit.
w przyp. 68 oraz Hollstein, Dutch and Flemisch...,
VII, s. 100—102.
68 P. Heyn, Esbistement morał des animaux, An-
vers (Ph. Galie) 1578, 125 il.
09 A. Freitag, Mythologia Ethica, Antverpiae (Ch.
Plantin) 1579, 124 il.
70 Hind, o.c, s. 104, 120—123.
110