DOI Artikel:
Piwocka, Magdalena: "Aparat królewski" – zespół szat liturgicznych z klasztoru SS. Wizytek w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20539#0130
47. Grzebieniarz (Kammfutteral), Kopenhaga, Zamek Rosenberg (wg
Schuette, Miiller-Christensen, Das Stickereiwerk; repr. S. Michtaj
na tle europejskiej produkcji hafciarskiej XVII
stulecia.
Wśród dostrzeżonych analogii największe,
wręcz intrygujące, podobieństwo do naszych apa-
ratów ujawnia ozdoba atłasowej torebki zw.
Kammfutteral („grzebieniarz") 169 ze zbiorów zam-
ku Rosenboirg w Kopenhadze (ryc. 47). Jej pra-
wie kwadratową powierzchnię pokrywa szereg
medalionów biegnących nad sobą w środkowym
pasie i rozmieszczonych w narożnikach 17°. Wszyst-
kie — zarówno podłużne, jak pionowe — owale
ujmuje bujny ornament chrząstkowy, boczne par-
tie wypełnia nadto bogata dekoracja ze stylizo-
wanych gron, kwiatów, wici, masek, fest o nów i
wachlarzowatych palmet. Wewnątrz medalionów
widnieją pięknie wystudiowane sylwetki ptaków i
naturalistyczny bukiet owocowy. Technika haf-
tów i użyte materiały są identyczne jak w na-
szych paramentach. Barwne jedwabie, złote i sre-
brne nici, spirale, blaszki i pajetki zdają się po-
łożone tą samą ręką na ciemir.oróżowym (dawniej
czerwonym?) atłasie. Ogólnie zgadzają się wymia-
ry i proporcje figuralnych medalionów oraz wiel-
kość elementów zdobniczych m. Również kolory-
styka, efekty światłocieniowe, plastyka detali (ni-
ski relief) i — co najistotniejsze — rysunek więk-
szości motywów w kopenhaskim i warszawskim
zabytku pokrywają się zaskakująco.
Na specjalne podkreślenie zasługuje idealna
tożsamość miniaturowych kompozycji w medalio-
nach z pękami owoców (ryc. 47, 17) i z dziobią-
cym ptakiem (ryc. 47, 39). Dwa małe smoki af-
jrontes wieńczące górne części „grzebiemiarza"
mają bliski odpowiednik w Skrzydlatych mon-
strach po bokach smukłej palmety u szczytu oby-
dwu dalmatyk (ryc. 47 i 10). Zasób dekoracji,
użytych w bocznych partiach kopenhaskiego
obiektu, pochodzi z tych samych źródeł, z któ-
rych czerpią nasze hafty: z wzorników Wechtera,
Sil bera, Theodora de Ery, Zana i Flindta. Do te-
go ostatniego odnieść można kompozycję złożoną
z ozdobnych „ananasowych" szyszek flankowa-
nych stylizowanymi tulipanami i przykrytą ma-
łym trójkątnym baldachimem. Obiekt duński opu-
169 w polskich źródłach znajdujemy termin „grzebie-
niarz": „grzebieniarz haftowany złotem i perłami na
kitajce barszczowej z koronami" {Dwa inwentarze fir-
lejowskie z XVII w. Wyd. J. Czubek (Spraw. KHS, VIII,
1912, s. 394); w jęz. francuskim istnieje nazwa toilette.
170 Jedwabne, złote i srebrne nici, pajetki, haft na
atłasie, 68X66 cm, nr inw. 7-379.
171 Wymiary pionowych pasów ornamentalnych:
66X2,2 cm, a prostokątnych pól z medalionami: ok.
13,2X22 om.
124
Schuette, Miiller-Christensen, Das Stickereiwerk; repr. S. Michtaj
na tle europejskiej produkcji hafciarskiej XVII
stulecia.
Wśród dostrzeżonych analogii największe,
wręcz intrygujące, podobieństwo do naszych apa-
ratów ujawnia ozdoba atłasowej torebki zw.
Kammfutteral („grzebieniarz") 169 ze zbiorów zam-
ku Rosenboirg w Kopenhadze (ryc. 47). Jej pra-
wie kwadratową powierzchnię pokrywa szereg
medalionów biegnących nad sobą w środkowym
pasie i rozmieszczonych w narożnikach 17°. Wszyst-
kie — zarówno podłużne, jak pionowe — owale
ujmuje bujny ornament chrząstkowy, boczne par-
tie wypełnia nadto bogata dekoracja ze stylizo-
wanych gron, kwiatów, wici, masek, fest o nów i
wachlarzowatych palmet. Wewnątrz medalionów
widnieją pięknie wystudiowane sylwetki ptaków i
naturalistyczny bukiet owocowy. Technika haf-
tów i użyte materiały są identyczne jak w na-
szych paramentach. Barwne jedwabie, złote i sre-
brne nici, spirale, blaszki i pajetki zdają się po-
łożone tą samą ręką na ciemir.oróżowym (dawniej
czerwonym?) atłasie. Ogólnie zgadzają się wymia-
ry i proporcje figuralnych medalionów oraz wiel-
kość elementów zdobniczych m. Również kolory-
styka, efekty światłocieniowe, plastyka detali (ni-
ski relief) i — co najistotniejsze — rysunek więk-
szości motywów w kopenhaskim i warszawskim
zabytku pokrywają się zaskakująco.
Na specjalne podkreślenie zasługuje idealna
tożsamość miniaturowych kompozycji w medalio-
nach z pękami owoców (ryc. 47, 17) i z dziobią-
cym ptakiem (ryc. 47, 39). Dwa małe smoki af-
jrontes wieńczące górne części „grzebiemiarza"
mają bliski odpowiednik w Skrzydlatych mon-
strach po bokach smukłej palmety u szczytu oby-
dwu dalmatyk (ryc. 47 i 10). Zasób dekoracji,
użytych w bocznych partiach kopenhaskiego
obiektu, pochodzi z tych samych źródeł, z któ-
rych czerpią nasze hafty: z wzorników Wechtera,
Sil bera, Theodora de Ery, Zana i Flindta. Do te-
go ostatniego odnieść można kompozycję złożoną
z ozdobnych „ananasowych" szyszek flankowa-
nych stylizowanymi tulipanami i przykrytą ma-
łym trójkątnym baldachimem. Obiekt duński opu-
169 w polskich źródłach znajdujemy termin „grzebie-
niarz": „grzebieniarz haftowany złotem i perłami na
kitajce barszczowej z koronami" {Dwa inwentarze fir-
lejowskie z XVII w. Wyd. J. Czubek (Spraw. KHS, VIII,
1912, s. 394); w jęz. francuskim istnieje nazwa toilette.
170 Jedwabne, złote i srebrne nici, pajetki, haft na
atłasie, 68X66 cm, nr inw. 7-379.
171 Wymiary pionowych pasów ornamentalnych:
66X2,2 cm, a prostokątnych pól z medalionami: ok.
13,2X22 om.
124