Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (25.1989)

1. Wit Stwosz, Zmartwychwstanie, kwatera Ołtarza Mariackiego 1477—89.
Kraków, kościół Mariacki (reprodukcje oprócz fot. 2, 3, 10 wykonał R. A. Rau)

będący konsekwencją znacznego zróżnicowania
położenia stóp, pozostaje zarazem łącznikiem mię-
dzy funkcjami schodzenia i autoprezentacji. Prze-
ciwwagę dla łuku ciała stanowi wymyślny, pełen
napięcia bieg płaszcza z lewej strony. W rezul-
tacie cała figura Chrystusa zamknięta zostaje w
zarys wrzeciona, który umacnia jej pozycję fron-
talno-symetryczną i który tworzy również swoistą
łupinową osłonę dla wywołanej poruszeniem zło-
żoności jej układu. Dwa składniki owego wrze-
ciona: linia ciała, uwarunkowana organiczną sy-
tuacją ruchu i linia szaty, zawdzięczająca swój
kształt i funkcję inwencji artysty, to jakby dwa
składniki artystycznej struktury dzieła, które
przeciwstawić można w dwóch parach pojęć: na-
tury i stylu, rzeczywistości i formy. Wszakże i-
stota artystycznego ukształtowania figury Chry-
stusa tkwi poza powyższymi przeciwstawieniami.

Ustawienie i wysokość sarkofagu stwarzają o-
biektywnie trudne warunki dla jednoczesnego
schodzenia i autoprezentacji. Wydaje się, że w
okoliczności tej dostrzegł artysta możliwość po-
stawienia problemu ruchu jako takiego i dokonał
tego ukazując figurę ludzką w stanie najgłębsze-

go poruszenia, niezwykłej wewnętrznej dynamiki.
Stan ten osiągnął artysta nie tylko dzięki opano-
waniu naturalistycznych środków odtwarzania ru-
chu ludzkiej postaci, ale również, może nawet w
mierze decydującej, dzięki zastosowaniu środków
artystycznych wydobywających ruch z abstrak-
cyjnych układów form. Stwosz zintegrował oba po-
rządki. Skróty ciała, ustawienia kończyn tworzą
system paraleli i odpowiedników (por. lewa no-
ga—prawe przedramię; prawa noga—lewe przed-
ramię), które wprawiają całe ciało — niczym ra-
miona zamachowego koła — w ruch samoczynny,
perpetuum mobile. W tym niezwykle rozbudzo-
nym, aktywnym ciele nie odczuwa się wysiłku
ani fizycznego, ani wolicjonalnego. Maestria Stwo-
sza polega na tym, że wpisuje on abstrakcyjne
siły w przekonywająco odtworzone ciało i wy-
znacza ruchowi podwójną rolę: jawi się on jedno-
cześnie jako funkcja i zarazem jako zasada życia
organizmu; jakości formalne rozbudzają jakości
naturalne i wynoszą je na wyższy poziom ekspre-
sji.

Do figury Zmartwychwstałego odnieść można
słowa Wilhelma Pindera o tańczących Moriskach

79