DOI article:
Dziechciaruk-Jędrak, Bogna: Mały drewniany krucyfiks "Stewoszowski" w krakowskim Muzeum Narodowym
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20543#0135
2. Drewniana figurka Ukrzyżowanego — korpus rzeźbyoraz perizonium (fot. S. Michta)
Ciało Chrystusa ujęte zostało zdecydowanie
frontalnie. Wyprostowane ręce kierują się nieco
ukośnie, głowa wyraźnie opada na prawe ramię,
nieznacznie tylko ugięte nogi (z prawą stopą po-
łożoną na lewej) przebite zostały jednym gwoź-
dziem. W naprężonej sylwetce Ukrzyżowanego
uderza silne rozdęcie poprzecinanej liniami żeber
klatki piersiowej, skontrastowane z wyraźnym —
a z punktu widzania poprawności anatomicznej —
przesadnym wcięciem w pasie (ryc. 2). Biodra
Chrystusa otacza sfałdowany (w przedniej czę-
ści skręcony dodatkowo w kształt śruby) pas pe-
rizonium, które nie zostało przewiązane, a jedy-
nie luźno przełożone pomiędzy udami w taki
sposób, iż jeden jego koniec (w formie zaokrąglo-
nego festonu) widoczny jest za udem prawym;
dalej tkanina przechodzi przez lewe udo i ota-
cza biodra, natomiast drugi koniec krzyżującej
się symetrycznie draperii umieszczony został po
lewej stronie ciała, przybierając kształt dynami-
cznego skrętu (ryc. 2). Pochylenie głowy Ukrzy-
żowanego, okolonej cierniową koroną zwiniętą
2 czterech prętów z kolcami, zostało dodatkowo
podkreślone zwisającym z prawej strony puklem
włosów. Twarz — z zarostem, o półprzymknię-
tych oczach i rozchylonych ustach, w których
widoczny jest język oraz górne zęby ■— nosi
wyraźne ślady cierpienia (ryc. 3). A całe cia-
ło — chude, z dokładnym zaznaczeniem układu
kostnego, mięśni, ścięgien, siatki żył i sfałdowań
skóry —■ zawiera w sobie duży ładunek ekspresji.
Dotychczasowa literatura przedmiotu akcento-
wała przede wszystkim mniej lub bardziej wy-
raźny stylistyczno-formalny związek omawiane-
go zabytku z kamiennym krucyfiksem umieszczo-
nym w południowej nawie kościoła Mariackiego
(zob. w niniejszym tomie artykuł W. Kasprzyka,
s. 113—127). Jest to o tyle zrozumiałe, że obie rzeź-
by, mimo różnicy skali i materiału, powstały
niewątpliwie w niedużym odstępie czasu i w tym
samym środowisku, a ponadto krucyfiks Mariacki
był — jak się dotychczas zdawało — jedynym
konkretnym punktem odniesienia dla obiektu w
Muzeum Narodowym. Porównując oba krucyfik-
sy — toute proportion gardee •— już na pierwszy
rzut oka dostrzec można liczne analogie, zawiera-
131
Ciało Chrystusa ujęte zostało zdecydowanie
frontalnie. Wyprostowane ręce kierują się nieco
ukośnie, głowa wyraźnie opada na prawe ramię,
nieznacznie tylko ugięte nogi (z prawą stopą po-
łożoną na lewej) przebite zostały jednym gwoź-
dziem. W naprężonej sylwetce Ukrzyżowanego
uderza silne rozdęcie poprzecinanej liniami żeber
klatki piersiowej, skontrastowane z wyraźnym —
a z punktu widzania poprawności anatomicznej —
przesadnym wcięciem w pasie (ryc. 2). Biodra
Chrystusa otacza sfałdowany (w przedniej czę-
ści skręcony dodatkowo w kształt śruby) pas pe-
rizonium, które nie zostało przewiązane, a jedy-
nie luźno przełożone pomiędzy udami w taki
sposób, iż jeden jego koniec (w formie zaokrąglo-
nego festonu) widoczny jest za udem prawym;
dalej tkanina przechodzi przez lewe udo i ota-
cza biodra, natomiast drugi koniec krzyżującej
się symetrycznie draperii umieszczony został po
lewej stronie ciała, przybierając kształt dynami-
cznego skrętu (ryc. 2). Pochylenie głowy Ukrzy-
żowanego, okolonej cierniową koroną zwiniętą
2 czterech prętów z kolcami, zostało dodatkowo
podkreślone zwisającym z prawej strony puklem
włosów. Twarz — z zarostem, o półprzymknię-
tych oczach i rozchylonych ustach, w których
widoczny jest język oraz górne zęby ■— nosi
wyraźne ślady cierpienia (ryc. 3). A całe cia-
ło — chude, z dokładnym zaznaczeniem układu
kostnego, mięśni, ścięgien, siatki żył i sfałdowań
skóry —■ zawiera w sobie duży ładunek ekspresji.
Dotychczasowa literatura przedmiotu akcento-
wała przede wszystkim mniej lub bardziej wy-
raźny stylistyczno-formalny związek omawiane-
go zabytku z kamiennym krucyfiksem umieszczo-
nym w południowej nawie kościoła Mariackiego
(zob. w niniejszym tomie artykuł W. Kasprzyka,
s. 113—127). Jest to o tyle zrozumiałe, że obie rzeź-
by, mimo różnicy skali i materiału, powstały
niewątpliwie w niedużym odstępie czasu i w tym
samym środowisku, a ponadto krucyfiks Mariacki
był — jak się dotychczas zdawało — jedynym
konkretnym punktem odniesienia dla obiektu w
Muzeum Narodowym. Porównując oba krucyfik-
sy — toute proportion gardee •— już na pierwszy
rzut oka dostrzec można liczne analogie, zawiera-
131