DOI Artikel:
Małkiewiczówna, Helena: O późnośredniowiecznej ikonografii i kulcie św. Zofii z trzema córkami w Małopolsce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20611#0048
18. Warsztat Jana Wielkiego, Sw. Zofia z trzema córka-
mi i św. Helena, kwatera tryptyku z r. 1477 w kościele
w Więcławicach (wg Gadomskiego; repr. R. Kubiczek)
56 Domniemania na temat pierwotnego miejsca prze-
znaczenia tryptyku więcławickiego zestawia G a d o m-
s k i, Gotyckie malarstwo [...] 1460—1500, s. 35—36 i
przyp. 168—171. Pierwotne przypuszczenie o pochodze-
niu z kaplicy p.w. Sw. Mikołaja przy katedrze wawel-
skiej należy odrzucić przede wszystkim dlatego, że na-
stawa z tej kaplicy, zawierająca rzeźbę, przekazana zo-
stała przez Kapitułę Krakowską w r. 1629 do kościoła
w Zborówku — por. M. Rożek, Katedra wawelska w
XVII wieku, Kraków 1980, Biblioteka Krakowska, 121,
s. 167 i przyp. 41 na s. 279 — i najprawdopodobniej jest
identyczna z zachowanym tam, rozłożonym na części,
tryptykiem, którego skrzydła łączy się z autorstwem
Jana Wielkiego, zob. Gadomski, jw., s. 147—148 (tu
starsza literatura). Istnieją natomiast pewne poszlaki
przemawiające za pochodzeniem tryptyku więcławickiego
z ołtarza p.w. Sw. Mikołaja w kościele p.w. Sw. Szcze-
pana w Krakowie, należącego do cechu czerwonych gar-
barzy. — Kwatera w Muzeum Uniwersytetu Jagielloń-
skiego w Krakowie, według niezbyt pewnej informacji
ustnej, pochodzić ma z kolegiaty p.w. Sw. Jerzego na
Wawelu, por. Dobrowolski, Ze studiów nad iko-
nografią..., s. 59.
57 Chronicon monasterii Claratumbensis ordinis Ci-
sterciensis, auctore Fr. Nicolao de Cracovia, wyd. W.
Kętrzyński [w:] Monumenta Poloniae Historica, t.
Niewątpliwie z kościołów krakowskich pocho-
dzą, zawierające przedstawienia naszej świętej;
tryptyk więcławicki (ryc. 18) oraz kwatera Jana
Wielkiego (ryc. 15)56.
W podkrakowskiej Mogile około r. 1489, w
czasach opata Bartłomieja Remira, wzniesiono o-
scfbną kaplicę p.w. ŚŚ. Bernarda, Zofii i Czterna-
stu Wspomożycieli; przylegająca od północy do
kościoła klasztornego Cystersów przeznaczona by-
ła dla kobiet licznie nawiedzających Mogiłę w
czasie corocznych odpustów 57.
Z obszaru Diecezji Krakowskiej ograniczę się
do przywołania kilku przykładów z Archidiako-
natu Sądeckiego. W miaście Czudec (Dekanat
Strzyżów) wzniesiono w r. 1435 drewniany koś-
ciół filialny p.w. Sw. Zofii, do którego w r. 1489
kardynał Fryderyk Jagiellończyk przeniósł prawa
parafialne58. W Grybowie (Dekanat Bobowa) w
r. 1455 konsekrowano drewniany kościół p.w. Bo-
żego Ciała, Nawiedzenia i Ofiarowania NPMarii
oraz ŚS. Doroty, Barbary, Apolonii, Jedenastu
Tysięcy Dziewic, Bernardyna, Leonarda i Zofii
z córkami59. Akta wizytacji biskupiej z r. 1607
odnotowują w tymże kościele ołtarz ,,a parte si-
niistra Tit. S. Zoph.iae [...qui...] structuram
habet pl anam, cum i m a g i n i b u s S. Z o-
phiae et fi li a b u,s et s. Helena e”
(podikr. aut.)60; obraz przechowywany obecnie na
plebanii w Grybowie (ryc. 6) jest częścią tejże na-
stawy. Natomiast w Bobowej (Dekanat jw.) w cza-
sach Długosza oprócz kościoła parafialnego p.w.
Wszystkich Świętych stało drewniane oratorium
VI, Cracoviae 1893, s. 470; S. Tomkowie z, Powiat
krakowski (Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachod-
niej, t. II, 1906), s. 144.
53 H. Rybus, Królewicz kardynał Fryderyk Jagiel-
lończyk jako biskup krakowski i arcybiskup gnieźnień-
ski, Studia Historico-Ecclesiastica, 2, Varsoviae 1935, s.
91; B. Kumor, Archidiakonat Sądecki. Opracowanie
materiałów źródłowych do atlasu historycznego Kościo-
ła w Polsce (Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, t.
9, 1964), s. 250; K r a c i k, o.c., s. 128. — W obecnym
kościele parafialnym p.w. Sw. Trójcy w Czudcu zacho-
wany jest obraz z przedstawieniem św. Zofii z córkami
sprzed r. 1721, por. KZSP, Seria Nowa, t. III; Wojewódz-
two rzeszowskie, pod red. E. Śnie ż y ń ski e j-S t olo t
i F. Stoi o ta, z. 1; Ropczyce, Strzyżów i okolice, oprać,
jw., Warszawa 1978, s.. 14, 17.
69 F. Piekosińskd, Odczytanie napisu gotyckiego
[...] na drewnianych odrzwiach kościoła S. Bernardy-
na w Grybowie (Sprawozdania Komisji Historii Sztuki,
t. IV, 1889), s. LX—LXI; S. Tomkowie z. Powiat gry-
bowski (Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej,
t. I, 1900), s. 114—118; Gadomski, Gotyckie malar-
stwo [...] 1420—1470, s. 40 i przyp. 168.
60 AVCap. 24 — r. 1604, k. 168; Gadomski, Go-
tyckie malarstwo [...] 1420—1470, s. 39, 40 i przyp. 159
s. 78; W. Szczebak, Zapomniane sanktuaria w Die-
44
mi i św. Helena, kwatera tryptyku z r. 1477 w kościele
w Więcławicach (wg Gadomskiego; repr. R. Kubiczek)
56 Domniemania na temat pierwotnego miejsca prze-
znaczenia tryptyku więcławickiego zestawia G a d o m-
s k i, Gotyckie malarstwo [...] 1460—1500, s. 35—36 i
przyp. 168—171. Pierwotne przypuszczenie o pochodze-
niu z kaplicy p.w. Sw. Mikołaja przy katedrze wawel-
skiej należy odrzucić przede wszystkim dlatego, że na-
stawa z tej kaplicy, zawierająca rzeźbę, przekazana zo-
stała przez Kapitułę Krakowską w r. 1629 do kościoła
w Zborówku — por. M. Rożek, Katedra wawelska w
XVII wieku, Kraków 1980, Biblioteka Krakowska, 121,
s. 167 i przyp. 41 na s. 279 — i najprawdopodobniej jest
identyczna z zachowanym tam, rozłożonym na części,
tryptykiem, którego skrzydła łączy się z autorstwem
Jana Wielkiego, zob. Gadomski, jw., s. 147—148 (tu
starsza literatura). Istnieją natomiast pewne poszlaki
przemawiające za pochodzeniem tryptyku więcławickiego
z ołtarza p.w. Sw. Mikołaja w kościele p.w. Sw. Szcze-
pana w Krakowie, należącego do cechu czerwonych gar-
barzy. — Kwatera w Muzeum Uniwersytetu Jagielloń-
skiego w Krakowie, według niezbyt pewnej informacji
ustnej, pochodzić ma z kolegiaty p.w. Sw. Jerzego na
Wawelu, por. Dobrowolski, Ze studiów nad iko-
nografią..., s. 59.
57 Chronicon monasterii Claratumbensis ordinis Ci-
sterciensis, auctore Fr. Nicolao de Cracovia, wyd. W.
Kętrzyński [w:] Monumenta Poloniae Historica, t.
Niewątpliwie z kościołów krakowskich pocho-
dzą, zawierające przedstawienia naszej świętej;
tryptyk więcławicki (ryc. 18) oraz kwatera Jana
Wielkiego (ryc. 15)56.
W podkrakowskiej Mogile około r. 1489, w
czasach opata Bartłomieja Remira, wzniesiono o-
scfbną kaplicę p.w. ŚŚ. Bernarda, Zofii i Czterna-
stu Wspomożycieli; przylegająca od północy do
kościoła klasztornego Cystersów przeznaczona by-
ła dla kobiet licznie nawiedzających Mogiłę w
czasie corocznych odpustów 57.
Z obszaru Diecezji Krakowskiej ograniczę się
do przywołania kilku przykładów z Archidiako-
natu Sądeckiego. W miaście Czudec (Dekanat
Strzyżów) wzniesiono w r. 1435 drewniany koś-
ciół filialny p.w. Sw. Zofii, do którego w r. 1489
kardynał Fryderyk Jagiellończyk przeniósł prawa
parafialne58. W Grybowie (Dekanat Bobowa) w
r. 1455 konsekrowano drewniany kościół p.w. Bo-
żego Ciała, Nawiedzenia i Ofiarowania NPMarii
oraz ŚS. Doroty, Barbary, Apolonii, Jedenastu
Tysięcy Dziewic, Bernardyna, Leonarda i Zofii
z córkami59. Akta wizytacji biskupiej z r. 1607
odnotowują w tymże kościele ołtarz ,,a parte si-
niistra Tit. S. Zoph.iae [...qui...] structuram
habet pl anam, cum i m a g i n i b u s S. Z o-
phiae et fi li a b u,s et s. Helena e”
(podikr. aut.)60; obraz przechowywany obecnie na
plebanii w Grybowie (ryc. 6) jest częścią tejże na-
stawy. Natomiast w Bobowej (Dekanat jw.) w cza-
sach Długosza oprócz kościoła parafialnego p.w.
Wszystkich Świętych stało drewniane oratorium
VI, Cracoviae 1893, s. 470; S. Tomkowie z, Powiat
krakowski (Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachod-
niej, t. II, 1906), s. 144.
53 H. Rybus, Królewicz kardynał Fryderyk Jagiel-
lończyk jako biskup krakowski i arcybiskup gnieźnień-
ski, Studia Historico-Ecclesiastica, 2, Varsoviae 1935, s.
91; B. Kumor, Archidiakonat Sądecki. Opracowanie
materiałów źródłowych do atlasu historycznego Kościo-
ła w Polsce (Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, t.
9, 1964), s. 250; K r a c i k, o.c., s. 128. — W obecnym
kościele parafialnym p.w. Sw. Trójcy w Czudcu zacho-
wany jest obraz z przedstawieniem św. Zofii z córkami
sprzed r. 1721, por. KZSP, Seria Nowa, t. III; Wojewódz-
two rzeszowskie, pod red. E. Śnie ż y ń ski e j-S t olo t
i F. Stoi o ta, z. 1; Ropczyce, Strzyżów i okolice, oprać,
jw., Warszawa 1978, s.. 14, 17.
69 F. Piekosińskd, Odczytanie napisu gotyckiego
[...] na drewnianych odrzwiach kościoła S. Bernardy-
na w Grybowie (Sprawozdania Komisji Historii Sztuki,
t. IV, 1889), s. LX—LXI; S. Tomkowie z. Powiat gry-
bowski (Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej,
t. I, 1900), s. 114—118; Gadomski, Gotyckie malar-
stwo [...] 1420—1470, s. 40 i przyp. 168.
60 AVCap. 24 — r. 1604, k. 168; Gadomski, Go-
tyckie malarstwo [...] 1420—1470, s. 39, 40 i przyp. 159
s. 78; W. Szczebak, Zapomniane sanktuaria w Die-
44