Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (27.1991)

ich powstania. Są tu jeszcze bujne, o nasyconej
barwie szmaragdowej, a gdzieniegdzie grynszpa-
nowej zieleni, ukazujące spod zawijających się
brzegów różowy i błękitnawy spód liści. Ozdobio-
ne płatkowym złotem, silnie osadzone w czterna-
stowiecznej tradycji jednocześnie zawierają pe-
wne motywy, które w pełni dojdą do głosu w
następnym stuleciu. Oto wić akantowa rozwija
się wzdłuż pionowej laski, a z rzadka rozmiesz-
czonym liściom towarzyszą węzły w postaci zło-
tych kul i szyszek, zasadniczo pojawiających się w
wieku XV97. Jednocześnie z górnych rogów ini-
cjałów wyrastają krótkie pęki liści, nie podda-
nych jeszcze schnięciu i piętnastowiecznemu li-
nearyzmowi. Dwoisty, bo jednocześnie tkwiący w
tradycji, a zarazem stojący u progu przemian
charakter dekoracji florystycznej w pełni odpo-
wiada stylowi przedstawień figuralnych. Subtel-
ny róż, wielorakie odcienie zieleni i żółci, rozbie-
lony, szarawy błękit i nagłe plamy czerwieni da-
chów piętrzącej się architektury — wszystko to
składa się na duże walory kolorystyczne karmę-
litańskich kodeksów, choć ulubione zestawienia
barwne — połączenia różu, błękitu i zieleni —
stanowią wyraz ogólnie panującej maniery. Pa-
stelowym, łagodnym barwom towarzyszy złoto,
które w postaci polerowanych płatków nadaje
blask nimbom i pokrywa ciemne płaszczyzny teł
inicjałów siecią gałązek kruchej roślinności, bądź
tworzy ornament z wyciskanych rozetek i kratek.

Postaciom wypełniającym wnętrza inicjałów
trudno odmówić swoistego uroku. Akcja, w któ-
rej uczestniczą, rozgrywa się przed zawieszoną
tkaniną, rzadziej na tle pejzażu. Bohaterowie jej

to postaci smukłe, zda się nieziemskie, choć jed- bibliothek, fol. 201 (wg Krasy re-

nocześnie nie pozbawione cielesności istoty, któ- prod. R. Kubłczek)

rych wąskie ramiona i kruche członki kryją się
pod materią sukien i płaszczy opadających spo-
kojnie w dół, dalekich jeszcze od regularnych tak 1 w Antyfonarzu Karmelitańskim wyróżnić
kaskad atektonieznie sfałdowanych szat charakte- możemy kilku iluminatorów. Pierwszym z nich
rystycznych dla stylu około roku 1400. Postaci )est malarz Bożego Narodzenia (ryc. 2), któremu
występujące na kartach Antyfonarza Karmelitań- przypisujemy także dwie inne miniatury: św.
skiego są stypizowane. Znajdujemy tu młode ko- Ann<? Samotrzeć a Koronację Marii. Utrzymane
biety o dziewczęcej urodzie, smukłe i wiotkie w zbliżonym kolorycie, iluminacje te łączy po-
święte: Katarzynę, Dorotę, a przede wszystkim nadto podobieństwo typów fizjonomicznych oraz
Marię o lalkcwatej twarzy. Inny typ (nie bez identyczny układ postaci, jakby wgiętych do wnę-
wpływu tradycji ikomograficzmej) prezentuje św. trzia> o cofniętych klatkach piersiowych i ciałach
Anna, starsza, tęższa i bardziej przysadzista. Po- poddanych stylizacji na kształt litery C (ryc. 2,
dobnie stypizowane są postacie męskie. 9> w podobny sposób układają się szaty o

Jak w większości rękopisów iluminowanych obramowanych perełkami brzegach w górnej czę-
z tego czasu, będących wynikiem pracy zespołu, ści przylegające ściśle do ramion, a poniżej two-
rzące charakterystyczny, głęboki załom (widocz-
ny w sukniach Marii, św. Doroty, dziecięcych
"Miodońska, Iluminacje..., s. 15; Karłowska- postaci Marii i Chrystusa), identyczny w swym
-Kamzowa, Malarstwo gotyckie..., s. 66-71, tabl. III. modelunku z załomem szaty proroka zdobiącego

16. Inicjał I, Moralia Sancti Gregorii,
po roku 1397, Herzogenburg, Stifts-

56