DOI Artikel:
Secomska, Krystyna: Krakowska Legenda św. Jana Jałmużnika: Problemy stylu i warsztatu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20612#0092
21. Malarz szwajcarstoi, około 1510, Pasja, fragment malowidła ściennego w kościele Sw. Ulryka w
Bazylei (repnod. wg F. Maurer, Kanton Basel...)
setki lat w poezji i w tradycji ludowej57. Na
rozkaz króla pachołkowie odbierają matkom nie-
mowlęta i rzucają je sukom; jednocześnie zmu-
szają kobiety, by karmiły szczenięta. Trudlno dzi-
wić się, że ten „szpetny" epizod nie nęcił auto-
rów malowanych i rzeźbionych legend Św. Stani-
sława. Malarz „ze Skałki" nieporadnie usiłował
stuszować drastyczność tematu. Nad gromadką
płaczących kobiet z dziećmi i wychudzonych kun-
dli górują dwie grupy postaci — biskup z dia-
konem oraz król z, orszakiem; ich twarze wy-
rażają rozmaite reakcje — oburzenie, przygnę-
bienie, mściwą satysfakcję. Jeden z dostojników
kładzie dłoń na ramieniu monarchy, jak gdyby
pragnął przywołać go do opamiętania. Bolesław,
nieruchomy i obojętny, osobiście dogląda wyko-
nania wyroku — podobnie jak podczas profaaa-
57 Zob. Aneks nr 2. Epizod ten pojawia się po raz
pierwszy w Kronice polskiej Mistrza Wincentego zwa-
nego Kadłubkiem (II, 18-20).
58 Por. Aneks nr 2. O przedstawieniach kościoła na
Skałce zob. W. Łuszczkiewicz, Widoki kościoła
cji zwłok św. Stanisława; przyjmuje on rolę „po-
gańskiego władcy" asystującego przy torturach
zadawanych męczennikom.
W tle Rozsiekania zwłok św. Stanisława (ryc.
7) widnieje kościół i sadzawka na. Skałce58; to-
pograficzna wierność, z jaką malarz, odtworzył
zespół gotyckich budowli, poświadcza związek z
lokalną tradycją ikonograficzną i pozwala na te-
zę o powstaniu ołtarza w Krakowie (a. przynaj-
mniej w Małopolsce). Następna sekwencja (na re-
wersach kwater) to złożenie do grobu (iryc. 8)
oraz kanonizacja w Asyżu 59.
Jeżeli można oceniać osobowość artysty na
podstawie fragmentarycznie zachowanego cyklu,
trzeba stwierdzić, że „ponosiła go" wena literac-
ka; starał się pomieścić w wąskim polu kwater
jak najwięcej osób. Ów zmysł narracji mógł pro-
na Skałce, Tryptyk z Pławna (Sprawozdania Komisji do
Badania Historii Sztuki w Polsce, IV, 1891), s. IX-XII,
XXXI-XXXII; T. Dobrzeniecki, Tryptyk z Pławna,
Warszawa 1954, s. 20, 24.
59 Por. Aneks nr 2.
88
Bazylei (repnod. wg F. Maurer, Kanton Basel...)
setki lat w poezji i w tradycji ludowej57. Na
rozkaz króla pachołkowie odbierają matkom nie-
mowlęta i rzucają je sukom; jednocześnie zmu-
szają kobiety, by karmiły szczenięta. Trudlno dzi-
wić się, że ten „szpetny" epizod nie nęcił auto-
rów malowanych i rzeźbionych legend Św. Stani-
sława. Malarz „ze Skałki" nieporadnie usiłował
stuszować drastyczność tematu. Nad gromadką
płaczących kobiet z dziećmi i wychudzonych kun-
dli górują dwie grupy postaci — biskup z dia-
konem oraz król z, orszakiem; ich twarze wy-
rażają rozmaite reakcje — oburzenie, przygnę-
bienie, mściwą satysfakcję. Jeden z dostojników
kładzie dłoń na ramieniu monarchy, jak gdyby
pragnął przywołać go do opamiętania. Bolesław,
nieruchomy i obojętny, osobiście dogląda wyko-
nania wyroku — podobnie jak podczas profaaa-
57 Zob. Aneks nr 2. Epizod ten pojawia się po raz
pierwszy w Kronice polskiej Mistrza Wincentego zwa-
nego Kadłubkiem (II, 18-20).
58 Por. Aneks nr 2. O przedstawieniach kościoła na
Skałce zob. W. Łuszczkiewicz, Widoki kościoła
cji zwłok św. Stanisława; przyjmuje on rolę „po-
gańskiego władcy" asystującego przy torturach
zadawanych męczennikom.
W tle Rozsiekania zwłok św. Stanisława (ryc.
7) widnieje kościół i sadzawka na. Skałce58; to-
pograficzna wierność, z jaką malarz, odtworzył
zespół gotyckich budowli, poświadcza związek z
lokalną tradycją ikonograficzną i pozwala na te-
zę o powstaniu ołtarza w Krakowie (a. przynaj-
mniej w Małopolsce). Następna sekwencja (na re-
wersach kwater) to złożenie do grobu (iryc. 8)
oraz kanonizacja w Asyżu 59.
Jeżeli można oceniać osobowość artysty na
podstawie fragmentarycznie zachowanego cyklu,
trzeba stwierdzić, że „ponosiła go" wena literac-
ka; starał się pomieścić w wąskim polu kwater
jak najwięcej osób. Ów zmysł narracji mógł pro-
na Skałce, Tryptyk z Pławna (Sprawozdania Komisji do
Badania Historii Sztuki w Polsce, IV, 1891), s. IX-XII,
XXXI-XXXII; T. Dobrzeniecki, Tryptyk z Pławna,
Warszawa 1954, s. 20, 24.
59 Por. Aneks nr 2.
88