DOI Heft:
Ze studiów nad malowidłami ściennymi w Niepołomicach
DOI Artikel:Karłowska-Kamzowa, Alicja: Geneza treści ideowych i formy artystycznej malowideł w oratorium przy kościele parafialnym w Niepołomicach
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20615#0055
24. Niepołomice, kościół parafialny p. w. Najświętszej Panny Marii, 10 000 Męczenników z Góry Ararat i 11 000 Mę-
czenniczek Kolońskich, tzw. Stara Zakrystia, fragment sceny Strącenie bożka (Modlitwa św. Agaty?)
właśnie ten moment ukazano w Niepołomicach.
Św. Łucja, pochodząca z Syrakuz, czczona była
szczególnie na południu Włoch. Jednak jej
wyobrażenia występują od Neapolu aż po
Padwę 26.
Św. Łucja pielgrzymowała z chorą matką do
grobu św. Agaty w Katanii. Wśród licznych
scen z żywota tej drugiej męczennicy znane jest
przedstawienie zniszczenia kolumny z bożkiem
wskutek modlitwy świętej, która wyrzekła się
pogaństwa27. W Niepołomicach nad portalem
przedstawiono świętą niewiastę w geście orantki,
wyżej natomiast właśnie tę scenę (ryc. 2, 10, 11).
Bliżej ściany północnej widoczny jest fragment
przedstawienia klęczącej, zwróconej w prawo
niewiasty ze wzniesionymi rękoma. Po lewej
stronie ukazano grupkę dworzan (?; ryc. 24).
Ubrany w wysoką czapkę mężczyzna odwraca
się ku niewieście, patrząc z wyraźną dezaproba-
28 K a f t a 1, o- c., passim; malowidła w Neapolu,
Santa Maria Donnaregina — zob. E. C a v e 11 i, S. Ca-
siello, Santa Maria Donnaregina in Napoli, Napoli
1975, s. 38 i n.
27 S n i e ż y ń s k a-S t o 1 o t, o. c., s. 64.
tą. Pozostała część kompozycji namalowana zo-
stała na załamaniu muru — wieżyczki schodo-
wej. Z kolumny, która rozpadła się dzięki mo-
dlitwie klęczącej, spada szatan (ryc. 20). Godne
uwagi, że nie jest on stylizowany na człeko-
kształtną statuę, co zwykłe w malarstwie tego
okresu, lecz ma postać „żywego”, kosmatego
diabła. Zarazem nadlatuje anioł z mieczem. Ta
opozycja anioła i diabła w kontekście modlitwy
świętej niewiasty, w której domniemujemy oso-
bę św. Agaty28 * * * *, jest głównym tematem kompo-
zycji.
Na ścianie zachodniej, zamykającej wnętrze,
namalowano jeszcze jedno przedstawienie. Oglą-
dane z daleka tworzy optyczną całość z poprzed-
nią sceną. Niestety, to przedstawienie zachowało
się tylko w niewielkim fragmencie (ryc. 18). Mur
z basztami oraz furtka na pierwszym planie są
tłem dla smukłej postaci świętej niewiasty, któ-
28 Encyklopedia katolicka, I, Lublin 1973, s. 170;
K a f t a 1, o. c., passim; Castelnuovo, P i r o v a-
n o, o. c., s. 45, il. 74; s. 571—588 (SS. Katarzyna
i Agata).
51
czenniczek Kolońskich, tzw. Stara Zakrystia, fragment sceny Strącenie bożka (Modlitwa św. Agaty?)
właśnie ten moment ukazano w Niepołomicach.
Św. Łucja, pochodząca z Syrakuz, czczona była
szczególnie na południu Włoch. Jednak jej
wyobrażenia występują od Neapolu aż po
Padwę 26.
Św. Łucja pielgrzymowała z chorą matką do
grobu św. Agaty w Katanii. Wśród licznych
scen z żywota tej drugiej męczennicy znane jest
przedstawienie zniszczenia kolumny z bożkiem
wskutek modlitwy świętej, która wyrzekła się
pogaństwa27. W Niepołomicach nad portalem
przedstawiono świętą niewiastę w geście orantki,
wyżej natomiast właśnie tę scenę (ryc. 2, 10, 11).
Bliżej ściany północnej widoczny jest fragment
przedstawienia klęczącej, zwróconej w prawo
niewiasty ze wzniesionymi rękoma. Po lewej
stronie ukazano grupkę dworzan (?; ryc. 24).
Ubrany w wysoką czapkę mężczyzna odwraca
się ku niewieście, patrząc z wyraźną dezaproba-
28 K a f t a 1, o- c., passim; malowidła w Neapolu,
Santa Maria Donnaregina — zob. E. C a v e 11 i, S. Ca-
siello, Santa Maria Donnaregina in Napoli, Napoli
1975, s. 38 i n.
27 S n i e ż y ń s k a-S t o 1 o t, o. c., s. 64.
tą. Pozostała część kompozycji namalowana zo-
stała na załamaniu muru — wieżyczki schodo-
wej. Z kolumny, która rozpadła się dzięki mo-
dlitwie klęczącej, spada szatan (ryc. 20). Godne
uwagi, że nie jest on stylizowany na człeko-
kształtną statuę, co zwykłe w malarstwie tego
okresu, lecz ma postać „żywego”, kosmatego
diabła. Zarazem nadlatuje anioł z mieczem. Ta
opozycja anioła i diabła w kontekście modlitwy
świętej niewiasty, w której domniemujemy oso-
bę św. Agaty28 * * * *, jest głównym tematem kompo-
zycji.
Na ścianie zachodniej, zamykającej wnętrze,
namalowano jeszcze jedno przedstawienie. Oglą-
dane z daleka tworzy optyczną całość z poprzed-
nią sceną. Niestety, to przedstawienie zachowało
się tylko w niewielkim fragmencie (ryc. 18). Mur
z basztami oraz furtka na pierwszym planie są
tłem dla smukłej postaci świętej niewiasty, któ-
28 Encyklopedia katolicka, I, Lublin 1973, s. 170;
K a f t a 1, o. c., passim; Castelnuovo, P i r o v a-
n o, o. c., s. 45, il. 74; s. 571—588 (SS. Katarzyna
i Agata).
51