DOI article:
Walczak, Marek: Działalność fundacyjna biskupa krakowskiego, kardynała Zbigniewa Oleśnickiego (część II)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20615#0070
planu różni się ono jednak od antecedensu w
York pod względem wykonania. Krakowskie skle-
pienie odbiega daleko od plastycznej struktury
sklepienia z kręgu „decorated style”, które, zgod-
nie z angielskim zwyczajem XIV wieku, zostało
wykonane z drewna.
Zwichrowane, czteropromienne sklepienia
gwiaździste w krużganku franciszkańskim w Kra-
kowie (ryc. 4) oraz w nie istniejącej już części
zachodniej kościoła kolegiackiego w Wiślicy ma-
ją śląski rodowód. Poza tamtym terenem poja-
wiały się rzadko i raczej po połowie XV wieku 13.
Najwcześniejsze są, najprawdopodobniej, sklepie-
nia zwichrowane założone w jednej z kaplic
13 H a n u 1 a n k a, o. c., s. 78—79, wymienia później-
sze przykłady zachowane w Saksonii, Meklemburgii
i Niderlandach, nie wspomina natomiast o czeskich —
z Kajova (1485—88) i Melnika (1486), które Menel,
Ceske stfedoueke..., s. 83, odnosi do kręgu oddziaływa-
nia architektury bawarskiej i węgierskiej.
14 Datowane najczęściej na przełom XV i XVI w.,
KZSP, VII: Województwo opolskie, 9: Powiat nyski,
oprać. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Warszawa
1963, s. 72, il. 40. Ostatnio datowanie to zostało prze-
sunięte na lata około r. 1390; M. Niemczyk, Kaplice
mieszczańskie na Śląsku w okresie późnego gotyku (Ro-
czniki Sztuki Śląskiej, 12, 1983), s. 45, nr kat. 34.
15 Kaplicę Oppersdorfów wzniesiono przed r. 1419;
J. Kębłowski, Z problematyki rzeźby parlerowskiej:
motyw antyczny [w:] Sztuka i ideologia XIV wieku.
Materiały sympozjum [...], red. P. Skubiszewski,
Warszawa 1975, s. 123, 130; także H a n u 1 a n k a, o. c.,
s. 84.
przy kościele Św. Jakuba w Nysie 14 oraz w ka-
plicy rodziny Oppersdorfów przy kościele para-
fialnym w Głogówku 15.
W Krakowie wspomniany typ sklepień poja-
wił się jeszcze czterokrotnie. Najpierw założono
je w kaplicach św. Tomasza z Akwinu (dawniej
Św. Bartłomieja) i Zbawiciela (dawniej Św. Mi-
kołaja) przy kościele Dominikanów16. Później
przesklepiono w ten sam sposób wnętrza kaplic
Św. Michała Archanioła (fundowanej w roku
1443) i Przemienienia Pańskiego (początek XVI
wieku) w kościele Mariackim17. Równie późne
sklepienia w Kłodzku (około roku 1482), Lwów-
ku (około 1500), Paczkowie (szesnastowieczne po-
16 S. Tom ko wic z, Kaplice kościoła OO. Domini-
kanów (Rocznik Krakowski, 20, 1926), s. 78, uważa, że
kaplicę Zbawiciela ufundował w r. 1368 Mikołaj Edeling.
W Nekrographii Bartłomieja Litwanidesa (1615) jako
fundator nawy głównej kościoła i dwóch kaplic wymie-
niony jest zmarły w r. 1437 Piotr Szafraniec z Piesko-
wej Skały; J. Muczkowski, Kościół Świętej Trójcy
w Krakowie (Rocznik Krakowski, 20, 1926), s. 49—50;
Hanulanka, o. c., s. 80 i passim, identyfikuje kapli-
ce ufundowane przez Szafrańca z kaplicami Sw. Toma-
sza i Zbawiciela.
17 J. L e p i a r c z y k, Fazy budowy kościoła Mariac-
kiego w Krakowie (Rocznik Krakowski, 34, 1957—1959),
s. 224; KZSP, IV: Miasto Kraków, 2: Kościoły i klasz-
tory Śródmieścia — 1, red. A. Bochnak, J. Samek,
Warszawa 1971, s. 6; Hanulanka, o. c., s. 81.
66
York pod względem wykonania. Krakowskie skle-
pienie odbiega daleko od plastycznej struktury
sklepienia z kręgu „decorated style”, które, zgod-
nie z angielskim zwyczajem XIV wieku, zostało
wykonane z drewna.
Zwichrowane, czteropromienne sklepienia
gwiaździste w krużganku franciszkańskim w Kra-
kowie (ryc. 4) oraz w nie istniejącej już części
zachodniej kościoła kolegiackiego w Wiślicy ma-
ją śląski rodowód. Poza tamtym terenem poja-
wiały się rzadko i raczej po połowie XV wieku 13.
Najwcześniejsze są, najprawdopodobniej, sklepie-
nia zwichrowane założone w jednej z kaplic
13 H a n u 1 a n k a, o. c., s. 78—79, wymienia później-
sze przykłady zachowane w Saksonii, Meklemburgii
i Niderlandach, nie wspomina natomiast o czeskich —
z Kajova (1485—88) i Melnika (1486), które Menel,
Ceske stfedoueke..., s. 83, odnosi do kręgu oddziaływa-
nia architektury bawarskiej i węgierskiej.
14 Datowane najczęściej na przełom XV i XVI w.,
KZSP, VII: Województwo opolskie, 9: Powiat nyski,
oprać. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Warszawa
1963, s. 72, il. 40. Ostatnio datowanie to zostało prze-
sunięte na lata około r. 1390; M. Niemczyk, Kaplice
mieszczańskie na Śląsku w okresie późnego gotyku (Ro-
czniki Sztuki Śląskiej, 12, 1983), s. 45, nr kat. 34.
15 Kaplicę Oppersdorfów wzniesiono przed r. 1419;
J. Kębłowski, Z problematyki rzeźby parlerowskiej:
motyw antyczny [w:] Sztuka i ideologia XIV wieku.
Materiały sympozjum [...], red. P. Skubiszewski,
Warszawa 1975, s. 123, 130; także H a n u 1 a n k a, o. c.,
s. 84.
przy kościele Św. Jakuba w Nysie 14 oraz w ka-
plicy rodziny Oppersdorfów przy kościele para-
fialnym w Głogówku 15.
W Krakowie wspomniany typ sklepień poja-
wił się jeszcze czterokrotnie. Najpierw założono
je w kaplicach św. Tomasza z Akwinu (dawniej
Św. Bartłomieja) i Zbawiciela (dawniej Św. Mi-
kołaja) przy kościele Dominikanów16. Później
przesklepiono w ten sam sposób wnętrza kaplic
Św. Michała Archanioła (fundowanej w roku
1443) i Przemienienia Pańskiego (początek XVI
wieku) w kościele Mariackim17. Równie późne
sklepienia w Kłodzku (około roku 1482), Lwów-
ku (około 1500), Paczkowie (szesnastowieczne po-
16 S. Tom ko wic z, Kaplice kościoła OO. Domini-
kanów (Rocznik Krakowski, 20, 1926), s. 78, uważa, że
kaplicę Zbawiciela ufundował w r. 1368 Mikołaj Edeling.
W Nekrographii Bartłomieja Litwanidesa (1615) jako
fundator nawy głównej kościoła i dwóch kaplic wymie-
niony jest zmarły w r. 1437 Piotr Szafraniec z Piesko-
wej Skały; J. Muczkowski, Kościół Świętej Trójcy
w Krakowie (Rocznik Krakowski, 20, 1926), s. 49—50;
Hanulanka, o. c., s. 80 i passim, identyfikuje kapli-
ce ufundowane przez Szafrańca z kaplicami Sw. Toma-
sza i Zbawiciela.
17 J. L e p i a r c z y k, Fazy budowy kościoła Mariac-
kiego w Krakowie (Rocznik Krakowski, 34, 1957—1959),
s. 224; KZSP, IV: Miasto Kraków, 2: Kościoły i klasz-
tory Śródmieścia — 1, red. A. Bochnak, J. Samek,
Warszawa 1971, s. 6; Hanulanka, o. c., s. 81.
66