DOI Artikel:
Gadomski, Jerzy: Gotyckie malarstwo tablicowe małopolski 1420 - 1470: addenda
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20544#0056
między dwie odsłony tryptyku nie wyklucza, że
w jego części środkowej znajdowało się przedstawie-
nie Matki Boskiej z Dzieciątkiem.
Zgodnie z objaśnieniem dołączonym do skrzydeł
w Muzeum („szkoła krakowska”)? tablice te związa-
ne były z Małopolską — jeśli nie miejscem prze-
znaczenia, to z pewnością miejscem powstania. Na
wszystkich obrazach z wysmukłym kanonem po-
staciowym łączy się oszczędność środków malar-
skich i prostota form: nieco banalna uroda świętych,
schematyczny rysunek dłoni, jednakowy sposób
spięcia płaszczy, linearne i mocne akcenty jasnych
pasków obiegających brzegi szat, surowa i kon-
turowa stylizacja koron po stronie rewersów oraz
delikatna, puncowana dekoracja nimbów na awer-
sach. W układach draperii obserwujemy zaawan-
sowaną geometryzację fałdów (zwłaszcza w płasz-
czach śś. Małgorzaty i Urszuli) i załamywanie brze-
gów szat, typowe dla obrazów małopolskich z trze-
ciej ćwierci wieku XV52. Szczególnie charakterys-
tyczny jest motyw trapezoidalnego zespołu fałdów
biegnących w dół od kolana św. Małgorzaty, wy-
stępujący też w płaszczu Matki Boskiej w tryptyku
z Wołowca53. Wymienione cechy, wraz z gładkim
tłem awersów (folia srebrna powleczona żółtym
laserunkiem) oraz ciemnoczerwonym tłem i kręgami
żółtych nimbów na rewersach54 — pozwalają od-
nieść skrzydła do lat 1460—1470.
Wydaje się, że można wskazać inne dzieło tego
samego warsztatu, jeśli nie tej samej ręki. Są to
wprowadzone już do literatury dwa skrzydła z nie-
znanej miejscowości dawnej diecezji krakowskiej,
z postaciami śś. Katarzyny i Małgorzaty oraz grupą
Zzoiastowania, dziś w Muzeum Archidiecezjalnym
w Krakowie55. Do cech wspólnych obydwu ze-
społów ołtarzowych należą m.in.: zbliżony typ i eks-
52 Por. Gadomski 1981, il. 71, 74, 84, 85, 87.
53 Tamże, il. 73.
54 Tamże, il. 121, 131, 132, 134, 141, 143.
55 Fragmenty skrzydeł opublikował M. W a 1 i c k i, La pein-
presja twarzy, podobny modelunek dłoni, sposób
dekorowania nimbów na awersach i rysunek koron,
ten sam stopień zaawansowania stylu draperii oraz
kątowe załamywanie się brzegów tkanin. W obydwu
przedstawieniach św. Małgorzaty smok na jej rękach
otrzymał niemal identyczny kształt.
Pochodzenie skrzydeł i droga, jaką dotarły do
Poznania, pozostają nie wyjaśnione.
Przedstawione dzieła w przeważającej części łą-
czyły się z typowymi dla zachowanego materiału
małopolskiego niewielkimi nastawami ołtarzowymi,
przeznaczonymi przeważnie dla kościołów prowin-
cjonalnych; odmienną funkcją wyróżnia się relik-
wiarzowy obraz w klasztorze Kapucynów w Krako-
wie. Żaden z wymienionych tematów ikonograficz-
nych nie był też na ziemiach Małopolski wyjątkowy,
jeśli pominąć rzadziej spotykaną postać św. Erhar-
da. Do rzadkich, choć nie odosobnionych przy-
kładów należą nie rozpoznane jeszcze przedstawie-
nia mieszczańskich fundatorów na tablicy w Lubli.
Wszystkie obrazy są dziełami warsztatów małopol-
skich, zapewne krakowskich. Nie udało się ustalić
pierwotnego miejsca przeznaczenia żadnego
z owych dzieł; każde z nich zmieniało właścicieli
i jedynie obraz w Lubli może się dziś znajdować
w miejscu odpowiadającym jego dawnemu „adre-
sowi”.
Ujawnienie w okresie ostatnich lat kilku obra-
zów powstałych tylko w trzeciej ćwierci XV wieku
dowodzi, że w dziedzinie gotyckiego malarstwa
tablicowego czas odkryć jeszcze się nie skończył.
Wszystkie znane małopolskie dzieła — w liczbie
kilkuset — czekają na opracowanie typu korpusowe-
go, gdy zaś ów korpus powstanie — trzeba będzie
doń również dopisywać addendy.
turę cTautels et de retables en Pologne au temps des Jagellons, Paris
1937, s. 6, tabl. VI, 2; Tenże, Malarstwo polskie XV wieku,
Warszawa 1938, s. 123, il. 97, tabl. 48 (tu skrzydło datowane na
czas około r. 1460).
w jego części środkowej znajdowało się przedstawie-
nie Matki Boskiej z Dzieciątkiem.
Zgodnie z objaśnieniem dołączonym do skrzydeł
w Muzeum („szkoła krakowska”)? tablice te związa-
ne były z Małopolską — jeśli nie miejscem prze-
znaczenia, to z pewnością miejscem powstania. Na
wszystkich obrazach z wysmukłym kanonem po-
staciowym łączy się oszczędność środków malar-
skich i prostota form: nieco banalna uroda świętych,
schematyczny rysunek dłoni, jednakowy sposób
spięcia płaszczy, linearne i mocne akcenty jasnych
pasków obiegających brzegi szat, surowa i kon-
turowa stylizacja koron po stronie rewersów oraz
delikatna, puncowana dekoracja nimbów na awer-
sach. W układach draperii obserwujemy zaawan-
sowaną geometryzację fałdów (zwłaszcza w płasz-
czach śś. Małgorzaty i Urszuli) i załamywanie brze-
gów szat, typowe dla obrazów małopolskich z trze-
ciej ćwierci wieku XV52. Szczególnie charakterys-
tyczny jest motyw trapezoidalnego zespołu fałdów
biegnących w dół od kolana św. Małgorzaty, wy-
stępujący też w płaszczu Matki Boskiej w tryptyku
z Wołowca53. Wymienione cechy, wraz z gładkim
tłem awersów (folia srebrna powleczona żółtym
laserunkiem) oraz ciemnoczerwonym tłem i kręgami
żółtych nimbów na rewersach54 — pozwalają od-
nieść skrzydła do lat 1460—1470.
Wydaje się, że można wskazać inne dzieło tego
samego warsztatu, jeśli nie tej samej ręki. Są to
wprowadzone już do literatury dwa skrzydła z nie-
znanej miejscowości dawnej diecezji krakowskiej,
z postaciami śś. Katarzyny i Małgorzaty oraz grupą
Zzoiastowania, dziś w Muzeum Archidiecezjalnym
w Krakowie55. Do cech wspólnych obydwu ze-
społów ołtarzowych należą m.in.: zbliżony typ i eks-
52 Por. Gadomski 1981, il. 71, 74, 84, 85, 87.
53 Tamże, il. 73.
54 Tamże, il. 121, 131, 132, 134, 141, 143.
55 Fragmenty skrzydeł opublikował M. W a 1 i c k i, La pein-
presja twarzy, podobny modelunek dłoni, sposób
dekorowania nimbów na awersach i rysunek koron,
ten sam stopień zaawansowania stylu draperii oraz
kątowe załamywanie się brzegów tkanin. W obydwu
przedstawieniach św. Małgorzaty smok na jej rękach
otrzymał niemal identyczny kształt.
Pochodzenie skrzydeł i droga, jaką dotarły do
Poznania, pozostają nie wyjaśnione.
Przedstawione dzieła w przeważającej części łą-
czyły się z typowymi dla zachowanego materiału
małopolskiego niewielkimi nastawami ołtarzowymi,
przeznaczonymi przeważnie dla kościołów prowin-
cjonalnych; odmienną funkcją wyróżnia się relik-
wiarzowy obraz w klasztorze Kapucynów w Krako-
wie. Żaden z wymienionych tematów ikonograficz-
nych nie był też na ziemiach Małopolski wyjątkowy,
jeśli pominąć rzadziej spotykaną postać św. Erhar-
da. Do rzadkich, choć nie odosobnionych przy-
kładów należą nie rozpoznane jeszcze przedstawie-
nia mieszczańskich fundatorów na tablicy w Lubli.
Wszystkie obrazy są dziełami warsztatów małopol-
skich, zapewne krakowskich. Nie udało się ustalić
pierwotnego miejsca przeznaczenia żadnego
z owych dzieł; każde z nich zmieniało właścicieli
i jedynie obraz w Lubli może się dziś znajdować
w miejscu odpowiadającym jego dawnemu „adre-
sowi”.
Ujawnienie w okresie ostatnich lat kilku obra-
zów powstałych tylko w trzeciej ćwierci XV wieku
dowodzi, że w dziedzinie gotyckiego malarstwa
tablicowego czas odkryć jeszcze się nie skończył.
Wszystkie znane małopolskie dzieła — w liczbie
kilkuset — czekają na opracowanie typu korpusowe-
go, gdy zaś ów korpus powstanie — trzeba będzie
doń również dopisywać addendy.
turę cTautels et de retables en Pologne au temps des Jagellons, Paris
1937, s. 6, tabl. VI, 2; Tenże, Malarstwo polskie XV wieku,
Warszawa 1938, s. 123, il. 97, tabl. 48 (tu skrzydło datowane na
czas około r. 1460).