Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (NS: 1.1995)

1. Nowy Wiśnicz, zamek Lubomirskich. Poligon wewnętrzny fortyfikacji bastionowych odtworzony na
podstawie pomiaru geodezyjnego z r. 1965 (oprać, autor)

koncentrował działalność fundatorską w Wiśniczu,
lokowanym jako miasto prywatne w roku 1616.

Fortyfikacje zamku wiśnickiego stanowiły ziem-
ne wały ujęte kamiennym murem oszkarpowania.
Od strony górującego stoku wzgórza, tj. od południa
zamek był odsłonięty. Taka sytuacja narzucała for-
tyfikatorowi koncepcję nieregularnego nary su umo-
cnień. Przeważyło jednak bardziej formalne podejś-
cie, wbrew ukształtowaniu terenu. Otoczono zamek
ze wszystkich stron fortyfikacją bastionową założoną
na planie pięcioboku (uważanym za najdoskonalszy
układ regularny) tak, aby jego podstawa była równo-
legła do fasady zamku4 (ryc. 1). Wyważenie narysu
umocnień polegało na tym, że zamek znalazł się

w środku ciężkości układu. Przed fasadą uzyskano
w ten sposób dziedziniec na planie zbliżonym do
prostokąta, miejsce do przygotowywania uroczys-
tych wjazdów i wyjazdów, a przed pozostałymi
elewacjami mniejsze dziedzińce na nieregularnych
rzutach, o przeznaczeniu gospodarczym. W tak
zaplanowanym układzie zamek nie musiał pełnić
funkcji obronnej, którą przejęły fortyfikacje bas-

4 J. Naronowicz-Naroriski, Budownictwo wojenne,
oprać, i wyd. J. i T. Nowakowie, Warszawa 1957 (Prace
Komisji Wojskowo-Historycznej B/4); Krótka nauka budownicza
dworów i zamków podług nieba i zwyczaju polskiego, Kraków 1659,
k. D-2 r i v.

96