Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (NS: 1.1995)

11. Sebastiano Serlio, wzór bramy w porządku doryckim (wg tegoż, Regole...)

12. Genua. Brama Pila, 4. ćwierć XVI w. (wg Durch ganz
Italien...)

w Łańcucie i w Połonnem akcentowano fasady bram
rustykowaną toskaną i masywnymi przyporami.
Jednak, przeciwnie do bramy wiśnickiej, podpo-
rządkowano je wymogom obronnym (w Połonnem
nie przerywały one drogi wałowej). Na zamku Sta-
nisława Koniecpolskiego w Podhorcach (1635 —
1640) brama w fortyfikacjach (ryc. 14), o bliskiej
Wiśniczowi orientacji stylistycznej, zachowując cha-
rakter forteczny odznacza się jednocześnie formami
archtektonicznymi o wiele bardziej rozdrobniony-
mi24. Brama w Wiśniczu mogła inspirować sposób
oprawienia wjazdu do pałacu Michała Lubomir-
skiego w Dąbrowie Tarnowskiej (ryc. 15)2S. Jedno-
kondygnacyjny typ bramy o formach piętrzących się
na kształt szczytu, jak w Wiśniczu, ówcześnie wy-
stępował np. w Krasiczynie, Zamościu i Gdańsku.
Podobnie, charakter propagandowy dominuje nad
rozwiązaniem obrony bramy zamku Krzyżtopór.

Reprezentacyjny charakter bramy wynikał ze
starannie opracowanego programu ideowego. Szcze-

24 Miłobędzki, Architektura polska..., s. 201 i 317.

25 S. Tomkowie z, Resztki pałacu i portalu Lubomirskich
w Dąbrowie (Sprawozdania Komisji do Badania Historii Sztuki
w Polsce, 8, 1912), s. CCVI —CCX (brama w Dąbrowie Tarnow-
skiej została wzniesiona w końcu XVII w.).

105