Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (NS: 1.1995)

16. Nowy Wiśnicz, zamek Lubomirskich. Marmurowy kartusz z herbem Szreniawa na szczycie bramy,

stan z r. 1979 (fot. autor)

nym znaczeniu tego słowa, wyżej — strefę chwały
fundatora34. Dolna strefa objęta była symbolicznie
opiekuńczym działaniem strefy wyższej.

Pomysłodawcą tego programu mógł być Lubo-
mirski. Ten wykształcony za granicą magnat starał
się by przepych jego dworu nie odbiegał od wzorów
europejskich35. Brama, wstęp do rezydencji, była
prestiżowym, podkreślającym znaczenie i potęgę
rodu akcentem architektonicznym, elementem opra-
wy ceremonii dworskich. Szybko osiągnięta pozycja
społeczna i zasobne zaplecze ekonomiczne Lubo-

34 S. S e r 1 i o, Regole [...] sopra le cinąue maniere degli edifici,
III, Venezia 1562, rozdz. V, k. 6 (wzór bramy w porządku
do ryckim).

mirskiego implikowały potrzebę stworzenia impo-
nującej rezydencji, oddziałującej na wyobraźnię. Ów
zamysł reprezentacji wraz z typowym w baroku
akcentowaniem treści heroicznych, nałożył się na
koncepcję warownego zamku. Realizator tych zamy-
słów, Trapola, był w momencie przyjazdu do Polski
ukształtowaną indywidualnością artystyczną. Choć
w jego dziełach silna jest tradycja manieryzmu
północnowłoskiego, był już twórcą przynależnym do
nowej, barokowej formacji stylowej. Dynamiczna
architektura bramy miała przyciągać uwagę niekon-

35 C z e r n i e c k i, o. c., k. 8; por. też W. Tomkiewicz,
Z dziejózu polskiego mecenatu artystycznego w wieku XVII, War-
szawa 1952 (Źródła do Dziejów Sztuki Polskiej, 4), s. 262 — 304.

108