Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (NS: 11.2007(2008))

7. Carl Friedrich Hampe (sztychował Friedrich Wilhelm Bollinger),
Fryderyk IIpo klęsce tu bitiuie kolińskiej, akwaforta, 1800. Augsburg, zb. prywatne

Relacja Archenholtza zawiera kilka ciekawych
elementów, godnych naszej uwagi. Odwołanie się do
motywu Mariusza siedzącego na ruinach Kartaginy
współbrzmi z tendencją ideologii oświeceniowo-
klasycystycznej przywoływania działań bohaterów
antycznych, znakomicie też potwierdza intuicję Jana
Białostockiego, który porównywał był przecież Ma-
riusza Johna. Vanderlyna z ujęciem Rodakowskiego.
Motyw rysowania na piasku wiąże też pośrednio pozę
Fryderyka z popularnym w klasycyzmie motywem
Śmierci Archimedesa, choć ten ostatni temat miał
nieco odmienny wydźwięk treściowy. Ważniejsze
bodaj jest jednak to, iż Archenhołtz wyraźnie ustawia
samą scenę w kategoriach swoistego emocjonalnego
przerywnika, ewokującego wprawdzie depresję po-
konanego wodza, ale też ukazującego perspektywę
regeneracji i ponownego skupienia sił psychicznych
przez Fryderyka — wnet król będzie znowu wydawał
rozkazy ocalałym z klęski kolińskiej oddziałom.

Na opublikowanej prawdopodobnie w roku 1800
akwaforcie, inwencji Carla Friedricha Hampego
(il. 7, 8) przygnębiony Fryderyk siedzi w pewnym
oddaleniu od grupy żołnierzy15. Nastroje ocalałych
z pogromu oddziałów reprezentuje siedzący na ziemi,

14 Cyt. za B e n n i n g h o fe n, Borsch-Supan, Gun-
dermann, o,f.,s. 355.

15 Omówienie ikonografii sceny i reprodukcje rycin (poza
ryciną Hampego) zob. H.Borsch-Supan, Friedrich der Gros-
se nach der Schlacht von Kolin [w:] Benninghofen, Borsch-
Supan, Gundermann, o.c., s. 355—358.

zdaje się ranny żołnierz, trzymający jednak uparcie
karabin. W długim tekście towarzyszącym rycinie
powtarzane są główne elementy relacji Archenholtza,

8. Fragment il. 7

91