DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.29895#0204
Rozdział 10
Barbaricum we wczesnym
chrześcijaństwie
Zwykle schrystianizowane społeczności ulegały wcześniej czy później wpływom
tradycji antycznej, zawartej w konwencji stylowej sztuki chrześcijańskiej. Za-
znaczały się one szczególnie silnie w fali „małego” renesansu karolińskiego czy
później w sztuce romańskiej. Można powiedzieć, że chrześcijaństwo przenosiło
tradycje kultury antycznej tam, gdzie nigdy w czasach Imperium nie stanęła
stopa żołnierza rzymskiego, i że pochód triumfalny spuścizny kulmry antycznej
w północnej, barbarzyńskiej Europie zaczął się na dobre dopiero po upadku
Imperium. Nie jest to w dziejach kultury wcale takim paradoksem, jakby się
mogło wydawać. Więcej tu prawidłowości niż wyjątkowości. Im później w cza-
sie i im dalej od dawnych granic Imperium, formy tej szmki postantycznej
stawały się coraz uboższe, ręce niedoświadczonych mistrzów zmagały się
z nieznanym surowcem - kamieniem, powstawały nieudolne kreacje. Opomie
szło także z budownictwem kamiennym, jakiego wymagała tradycja nowej
religii. A przecież nowe wątki szmki wkraczały głównie poprzez nowe surowce,
nieznane środowisku niedawnych barbarzyńców.
To, co tkwiło wokół dawnych surowców: metalu, skóry, drewna, rogu
i kości, niechętnie poddawało się wątkom nowej religii. Były jakby dwa nurty.
Jeden, który miał wyrażać nową religię, wiązał się głównie z architekmrą
i rzeźbą w kamieniu oraz iluminacją rękopisów. Dmgi natomiast, tkwiąc w krę-
gu wyspecjalizowanego miejscowego rękodzieła artystycznego, nie potrafił lub
nie chciał wyzwolić się z kręgu tradycyjnych wątków zdobniczych i dekoracji
figuralnej, wywodzących się z czasów pogańskich.
W niektórych środowiskach dochodzi do interesujących form symbiozy czy
kompromisu. Na przykład w iluminowanych manuskryptach nowe treści chrześ-
cijańskie splatają się z dawnymi formami pogańskimi, wykształconymi np. w me-
talurgii, dekoracji na tkaninach czy skórze. W innych środowiskach te dwie
odrębne tradycje doprowadziły rychło do wykształcenia się jakby dwóch odręb-
nych klas stylowych: dworskiej i kościelnej w nowym stylu oraz ludowej (m
zwłaszcza drobne przedmioty, wykonywane w duchu tradycji pogańskich).
Szczególnie interesująco pod tym względem przedstawiała się we wczesnym
średniowieczu północ Europy. Na terenie Irlandii, Skandynawii, a pod wpływem
skandynawskim i irlandzkim także w anglosaskiej i wikińskiej Brytanii powstały
szkoły artystyczne, w których doszło do twórczego, wzajemnego przenikania
się nowych i dawnych form i treści.
Barbaricum we wczesnym
chrześcijaństwie
Zwykle schrystianizowane społeczności ulegały wcześniej czy później wpływom
tradycji antycznej, zawartej w konwencji stylowej sztuki chrześcijańskiej. Za-
znaczały się one szczególnie silnie w fali „małego” renesansu karolińskiego czy
później w sztuce romańskiej. Można powiedzieć, że chrześcijaństwo przenosiło
tradycje kultury antycznej tam, gdzie nigdy w czasach Imperium nie stanęła
stopa żołnierza rzymskiego, i że pochód triumfalny spuścizny kulmry antycznej
w północnej, barbarzyńskiej Europie zaczął się na dobre dopiero po upadku
Imperium. Nie jest to w dziejach kultury wcale takim paradoksem, jakby się
mogło wydawać. Więcej tu prawidłowości niż wyjątkowości. Im później w cza-
sie i im dalej od dawnych granic Imperium, formy tej szmki postantycznej
stawały się coraz uboższe, ręce niedoświadczonych mistrzów zmagały się
z nieznanym surowcem - kamieniem, powstawały nieudolne kreacje. Opomie
szło także z budownictwem kamiennym, jakiego wymagała tradycja nowej
religii. A przecież nowe wątki szmki wkraczały głównie poprzez nowe surowce,
nieznane środowisku niedawnych barbarzyńców.
To, co tkwiło wokół dawnych surowców: metalu, skóry, drewna, rogu
i kości, niechętnie poddawało się wątkom nowej religii. Były jakby dwa nurty.
Jeden, który miał wyrażać nową religię, wiązał się głównie z architekmrą
i rzeźbą w kamieniu oraz iluminacją rękopisów. Dmgi natomiast, tkwiąc w krę-
gu wyspecjalizowanego miejscowego rękodzieła artystycznego, nie potrafił lub
nie chciał wyzwolić się z kręgu tradycyjnych wątków zdobniczych i dekoracji
figuralnej, wywodzących się z czasów pogańskich.
W niektórych środowiskach dochodzi do interesujących form symbiozy czy
kompromisu. Na przykład w iluminowanych manuskryptach nowe treści chrześ-
cijańskie splatają się z dawnymi formami pogańskimi, wykształconymi np. w me-
talurgii, dekoracji na tkaninach czy skórze. W innych środowiskach te dwie
odrębne tradycje doprowadziły rychło do wykształcenia się jakby dwóch odręb-
nych klas stylowych: dworskiej i kościelnej w nowym stylu oraz ludowej (m
zwłaszcza drobne przedmioty, wykonywane w duchu tradycji pogańskich).
Szczególnie interesująco pod tym względem przedstawiała się we wczesnym
średniowieczu północ Europy. Na terenie Irlandii, Skandynawii, a pod wpływem
skandynawskim i irlandzkim także w anglosaskiej i wikińskiej Brytanii powstały
szkoły artystyczne, w których doszło do twórczego, wzajemnego przenikania
się nowych i dawnych form i treści.