DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.29253#0263
ZAKOŃCZENIE
Książka ta wnosi szereg nowych ustaleń, dotyczących zarówno obrazu Matki Boskiej
Ostrobramskiej, jak również architektury i wystroju zespołu budynków tworzących
właściwe sanktuarium. Nie wszystkie problemy udało się jednak wyjaśnić w sposób
satysfakcjonujący, toteż w uwagach końcowych, sumujących wyniki badań - obok
sukcesów należy przedstawić również porażki oraz wskazać zagadnienia nie do końca
rozwikłane.
Odnalezienie bezpośredniego, zachodnioeuropejskiego wzoru graficznego sta-
nowi spektakularny dowód, którego zabrakło autorom słusznie oponującym
przeciwko zaliczaniu obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej do kręgu sztuki bizan-
tyjskiej. Stwierdzenie, że jest on malarskim odwzorowaniem ryciny powstałej ok.
1580 r. w Antwerpii wg rysunku Martina de Vosa, ma wielorakie dalsze
konsekwencje. W powiązaniu z wymową danych technologicznych prowadzi do
ważnego ustalenia, które w sposób zasadniczy zmienia dotychczasowe poglądy na
temat miejsca powstania obrazu. Dowodząc braku podstaw dla łączenia go ze
środowiskiem krakowskim, stanowi też rzeczowy argument przeciw nie wytrzymu-
jącej krytyki hipotezie o autorstwie Łukasza Porębskiego. Ustalenie pierwowzoru i
czasu jego powstania kładzie też ostatecznie kres legendzie, jakoby Matka Boska
Ostrobramska otrzymała rysy Barbary Radziwiłłówny.
W wysokim stopniu udowodnione zostało prawdopodobieństwo powstania
obrazu w Wilnie, jednak nie udało się wskazać bezpośredniego wykonawcy. Nadał
niejasne są również okoliczności, jakie spowodowały wybór takiego właśnie rodzaju
przedstawienia, które nie należało do typowych, przeciwnie — było nowatorskie w
formie i treści. Nie udało się też przełamać zasadniczej przeszkody, jaką stanowi
zupełny brak danych o początkach historii dyptyku ostrobramskiego. Skutecznie
blokuje to możliwość właściwego objaśnienia zamierzonej funkcji ideowej malowideł
umieszczonych na bramie, skoro nie mamy nadal pewności czy powstały z fundacji
świeckiej, czy z inspiracji lub wręcz na zamówienie karmelitów. Podobne niepew-
ności występują również przy interpretacji znaczenia wyobrażeń św. Kazimierza i św.
Stanisława Biskupa na południowej elewacji Ostrej Bramy.
Do rzędu spraw nie rozwiązanych należy też kwestia czasu powstania owych
251
Książka ta wnosi szereg nowych ustaleń, dotyczących zarówno obrazu Matki Boskiej
Ostrobramskiej, jak również architektury i wystroju zespołu budynków tworzących
właściwe sanktuarium. Nie wszystkie problemy udało się jednak wyjaśnić w sposób
satysfakcjonujący, toteż w uwagach końcowych, sumujących wyniki badań - obok
sukcesów należy przedstawić również porażki oraz wskazać zagadnienia nie do końca
rozwikłane.
Odnalezienie bezpośredniego, zachodnioeuropejskiego wzoru graficznego sta-
nowi spektakularny dowód, którego zabrakło autorom słusznie oponującym
przeciwko zaliczaniu obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej do kręgu sztuki bizan-
tyjskiej. Stwierdzenie, że jest on malarskim odwzorowaniem ryciny powstałej ok.
1580 r. w Antwerpii wg rysunku Martina de Vosa, ma wielorakie dalsze
konsekwencje. W powiązaniu z wymową danych technologicznych prowadzi do
ważnego ustalenia, które w sposób zasadniczy zmienia dotychczasowe poglądy na
temat miejsca powstania obrazu. Dowodząc braku podstaw dla łączenia go ze
środowiskiem krakowskim, stanowi też rzeczowy argument przeciw nie wytrzymu-
jącej krytyki hipotezie o autorstwie Łukasza Porębskiego. Ustalenie pierwowzoru i
czasu jego powstania kładzie też ostatecznie kres legendzie, jakoby Matka Boska
Ostrobramska otrzymała rysy Barbary Radziwiłłówny.
W wysokim stopniu udowodnione zostało prawdopodobieństwo powstania
obrazu w Wilnie, jednak nie udało się wskazać bezpośredniego wykonawcy. Nadał
niejasne są również okoliczności, jakie spowodowały wybór takiego właśnie rodzaju
przedstawienia, które nie należało do typowych, przeciwnie — było nowatorskie w
formie i treści. Nie udało się też przełamać zasadniczej przeszkody, jaką stanowi
zupełny brak danych o początkach historii dyptyku ostrobramskiego. Skutecznie
blokuje to możliwość właściwego objaśnienia zamierzonej funkcji ideowej malowideł
umieszczonych na bramie, skoro nie mamy nadal pewności czy powstały z fundacji
świeckiej, czy z inspiracji lub wręcz na zamówienie karmelitów. Podobne niepew-
ności występują również przy interpretacji znaczenia wyobrażeń św. Kazimierza i św.
Stanisława Biskupa na południowej elewacji Ostrej Bramy.
Do rzędu spraw nie rozwiązanych należy też kwestia czasu powstania owych
251