DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.7650#0025
Prjefatio.
insigniliberalitate opus hoc nullo non tempore promoverunt & iollicitarunt: Haec
vero mea molimina cum inaudisset Sereniss. Archidux Ferdinandus Carolus quid-
quid in Tyrolensi intimumconsiliarium colligi & transmitti jussit.
Hofce secuti sunt (P. <P. Jndreas Schajfer & Joannes Ei/Jert Soc. Nostrae j hi quid-
quid in Hungaria mineraliumfodinisdesiderari potuitcuriosumj rarum ,insolitum,
in subsidium operis incredibili cura 8c diligentia undique conquisitum, necnon
Authentica Praefe&orum fodinarum attestatione stabiiitum transmiserunt, quorum
opera non hoc prsesens Opus dumtaxat, sed & Museum meum diversissimis
omnium mineralium speciebus locupletatum una cum Mundo Subterraneo, vcluti
de praedivite thesauro,merito ,uti suo Ioco patebit, gloriari poterit: Quid vero ad
operisperfe&ionem contulerint subsidii P. P.N.N. ex India hnc Romam nego-
tiorum causa advenae, (P. Martintu Martinms, !P. Francifcm VorYille^ <P. Hyacinthus de
Magiflris^ P.Pbilippm Marinm^ aliiquecompluresGalli, Hispani,Lusitani, hujus
decursu Operis, ubi singulorum nomina adducam,manifestabitur. Quibus omni-
bus, uti par est, gratias habemus maximas & immortales.
Ego vero, cum ita a natura constitutus sim, ut iis qua? ab Au&oribus, circa rerum
naturalium virtutes & prodigiatraditasunt,facilefidem nonhabeam, nisi me vel
relationes a viris fide dignissimis indubia attestatione communicatae 5 vel propria
experientia, &sen{atareruminspe6tiocertissimumredderent: Adhanc veritatem
obtinendam \ dici vix potest quantum jam acompluribus annis temporis insumen-
dum, quantum expensarum faciundum, quanti denique labores exantlandi fue-
rint, dumvariaadres ipsasnaturaeprodigiosas, propriis oculis examinandas insti-
tuenda itinera; abditi fodinarum recessus penetrandi, profunda subterraneorum
viscerum latibula explorandaj Vulcania Naturae ergasteria adeunda,lapidum saxo-
rumque fodinae examinandae, adeoquenihilquodadoperisstabilimentum, quo-
vismodo conducere vidtbatur, omiiTumfuerit j ne quoqueidemmihi, quod iis
Au&oribus accidit, qui de Lapidum,Gemmarum, Metallorum, caeterorumque
fossiliumdifTerentiis, herbarumquespeciebus diversissimis, iis ne nomine quidem
notis, inutililaboreinconsultiusscribunt, nedicamdescribunt, contigeret: di&a-
rumrerumperitissimos ipsos, inquam, Chymicos, Aurisabros,Gemmarios,quin>
&fossbres, in meosadscivi Magistros,quosquepraesentes non habui, per litteras
deobortisdifficultatibusconsulendosduxi, quorum instru&ione eruditior, atque
excultior, paulo solidiori fundamento de occultis rerum miraculis me philosophari
posseexpertus: adeoque tibi, Letlor, persuadeas velim,nilhoc in Opere abditarum
cauiarum occurrere, quod experimentis a me fa&is comprobatum non sit, dum ne-
scio quo instin£tu impulms firmiter mihipersuaderem,tunc me intimas rerumna-
turalium causas adeptum dici posie, si idemquodnaturainsitasibi facultatefacis/,
ego ad vivum ejusdem prototypon iis in rebus, in quibusNatura se imitaripatitur,
arte conficerem. Quo, nisi mea me fallat <pi7\cwUafi\tem pro modulo meo id prae-
stiti, ut si obortarum difficultatum scopulos intima penetratione, non superasse,
aliis saltem , semitis jam complanatis, ad proximas rerum causas aditum ape-
ruisse videri possim. Erit forsan nonnemo alius felicioris ingenii sortem na&us,
qui hujus Ariadnei fili du&u penitiora veritatis adita suo tempore sit aperturus.
Ego quod pro ingenii mei imbecillitate potui & debui , juxta concreditum
mihi a Patre luminum talentum , praestiti: neque quiipiam sibi persuadeat,
aliome fine haecscripsisscquamunicoillo^quaeestgloriaDei, qui est mirabilis in
operibussuis j si veroexhocnonnihilautlaudis, aut sinistrae censurae in me emer-
ferit ,nihil moror: cum aliam laborum meorum mercedem non ambiam, nisi illum,
qui est merces magna nimis, & spes omnium finium terrae. Valei^
in-
insigniliberalitate opus hoc nullo non tempore promoverunt & iollicitarunt: Haec
vero mea molimina cum inaudisset Sereniss. Archidux Ferdinandus Carolus quid-
quid in Tyrolensi intimumconsiliarium colligi & transmitti jussit.
Hofce secuti sunt (P. <P. Jndreas Schajfer & Joannes Ei/Jert Soc. Nostrae j hi quid-
quid in Hungaria mineraliumfodinisdesiderari potuitcuriosumj rarum ,insolitum,
in subsidium operis incredibili cura 8c diligentia undique conquisitum, necnon
Authentica Praefe&orum fodinarum attestatione stabiiitum transmiserunt, quorum
opera non hoc prsesens Opus dumtaxat, sed & Museum meum diversissimis
omnium mineralium speciebus locupletatum una cum Mundo Subterraneo, vcluti
de praedivite thesauro,merito ,uti suo Ioco patebit, gloriari poterit: Quid vero ad
operisperfe&ionem contulerint subsidii P. P.N.N. ex India hnc Romam nego-
tiorum causa advenae, (P. Martintu Martinms, !P. Francifcm VorYille^ <P. Hyacinthus de
Magiflris^ P.Pbilippm Marinm^ aliiquecompluresGalli, Hispani,Lusitani, hujus
decursu Operis, ubi singulorum nomina adducam,manifestabitur. Quibus omni-
bus, uti par est, gratias habemus maximas & immortales.
Ego vero, cum ita a natura constitutus sim, ut iis qua? ab Au&oribus, circa rerum
naturalium virtutes & prodigiatraditasunt,facilefidem nonhabeam, nisi me vel
relationes a viris fide dignissimis indubia attestatione communicatae 5 vel propria
experientia, &sen{atareruminspe6tiocertissimumredderent: Adhanc veritatem
obtinendam \ dici vix potest quantum jam acompluribus annis temporis insumen-
dum, quantum expensarum faciundum, quanti denique labores exantlandi fue-
rint, dumvariaadres ipsasnaturaeprodigiosas, propriis oculis examinandas insti-
tuenda itinera; abditi fodinarum recessus penetrandi, profunda subterraneorum
viscerum latibula explorandaj Vulcania Naturae ergasteria adeunda,lapidum saxo-
rumque fodinae examinandae, adeoquenihilquodadoperisstabilimentum, quo-
vismodo conducere vidtbatur, omiiTumfuerit j ne quoqueidemmihi, quod iis
Au&oribus accidit, qui de Lapidum,Gemmarum, Metallorum, caeterorumque
fossiliumdifTerentiis, herbarumquespeciebus diversissimis, iis ne nomine quidem
notis, inutililaboreinconsultiusscribunt, nedicamdescribunt, contigeret: di&a-
rumrerumperitissimos ipsos, inquam, Chymicos, Aurisabros,Gemmarios,quin>
&fossbres, in meosadscivi Magistros,quosquepraesentes non habui, per litteras
deobortisdifficultatibusconsulendosduxi, quorum instru&ione eruditior, atque
excultior, paulo solidiori fundamento de occultis rerum miraculis me philosophari
posseexpertus: adeoque tibi, Letlor, persuadeas velim,nilhoc in Opere abditarum
cauiarum occurrere, quod experimentis a me fa&is comprobatum non sit, dum ne-
scio quo instin£tu impulms firmiter mihipersuaderem,tunc me intimas rerumna-
turalium causas adeptum dici posie, si idemquodnaturainsitasibi facultatefacis/,
ego ad vivum ejusdem prototypon iis in rebus, in quibusNatura se imitaripatitur,
arte conficerem. Quo, nisi mea me fallat <pi7\cwUafi\tem pro modulo meo id prae-
stiti, ut si obortarum difficultatum scopulos intima penetratione, non superasse,
aliis saltem , semitis jam complanatis, ad proximas rerum causas aditum ape-
ruisse videri possim. Erit forsan nonnemo alius felicioris ingenii sortem na&us,
qui hujus Ariadnei fili du&u penitiora veritatis adita suo tempore sit aperturus.
Ego quod pro ingenii mei imbecillitate potui & debui , juxta concreditum
mihi a Patre luminum talentum , praestiti: neque quiipiam sibi persuadeat,
aliome fine haecscripsisscquamunicoillo^quaeestgloriaDei, qui est mirabilis in
operibussuis j si veroexhocnonnihilautlaudis, aut sinistrae censurae in me emer-
ferit ,nihil moror: cum aliam laborum meorum mercedem non ambiam, nisi illum,
qui est merces magna nimis, & spes omnium finium terrae. Valei^
in-