DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.7650#0064
36 MUNDISUB
Seft.lll. Problema I. propositio I.
^uantum pondus centum librarum e Cazlo
Lunae cadens temporis infumat ufque ad
CentrumTerras, determinare.
OUpposito itaque gravequoddam velocita-
^tis sux gradus juxta numerorum impa-
rium incrementa acquirere, & qubdspatia
juxta temporum quadrata crescant. Sit, verbi
Galikus. gv.globus quidam, juxta Galilazum, i oo libra-
rum, qui Ipatio temporis quinque Minuto-.
rumsecundorum decidat exalto centum cu-
bitis (& hoc sit experientia a Galilazo com-
probatum):dicit, illum minori tempore ^ho-
rarum, terminum suum, quiest, ex Luna in
Centrum Terraz motu suo conficere. Si enim
nosievelis, quantum spatium unius Minuti
primi tempore, qua? est dopars hor<e, confi-
ciat; habebis desideratum tempus, si i oo cu-
bitos (quibus diximus globum cadere spatio
temporis quinque Minutorumsecundorum)
• multiplices per quadratum 12, id est , per
144. quia 5- Minuta secunda in 12 du&a fa-
ciunt 60 Minuta secunda: quadratum itaque
temporis $■ secundorum est 12, quas, uti dixi,
in se ducta , dant 144. hasc iterum ducla in
100 cubitos, dant 14400 cubitos, pro tempore,
quo fpatio unius Minuti primi cadit in
Terram.
Quod si scire cupias, quantum dic~tus glo-
lus spatii unius horce curriculo cadendo cpn-
ficiat; duc quadratum 60 Minutorum pri-
morum in paulb ante inventum numerum
14400, & prodibunt cubiti, qui asquivalent
17280 milliaribus, spatium quazsitum. Si de-
' nique scire desideres, quantum spatii con-
sumat 4 horarum intervallo; duc quadratum
4 horarum, videlicet 16 in 17280, paulo
ante inventum unius hor^cspatium, & prodi-
bunt 7.j6it%omilliaria, quod spatium majus
est Semidiametro Orbis Lunaz. Est enim juxta
Aflronomorum calculum Semidiameter Orbis
Lunaz non nisi 196000 milliarium, sive, quod
idemest, 56 SemidiametrorumTerraz; con-
tinet autem Semidiameter Terraz 3 r00 mil-
liaria, unum verb milliare 3000 cubitos. Si
itaque calculus exacl:e conficiatur, invenie-
mus, globum a concavb Lunaz in Centrum
Terraz decidere minori 4 horarum tempore, vi-
delicet juxta Galilazum tribus horis 22 & 4:
Cum enimex suppositione giobus tempore 'j
ex altb decidat 100 cnbitis, necessarib juxta
regulam proportionum, trium horarum 22
& 4 tempore spatium conficiet 195000 millia-
rium sive 5-88000000 cubitorum, quod spa-
tium aequivalet $6 Semidiametris Terraz. At-
que hic calculus cum experientia Galilazi
apprime consentit. Sed juxta experientiam
Mersennus.fastamperM^y^ww, multoadhuc minori
tempore globus ille ex concavo Lunaz in Ter-
raz Centrum decideret. Cum enim experi-
mentum Galilazi ad incudem revocasset, glo-
TERRANEI
bum, quem Galilazus tempore s fecundorum proH
100 cubitorum spatium conficere invenit,
multbadhuc majusfpatiumvidelicet 180 cu-
bitoram, minori videlicet tempore 3 , 4s, 26',
& non 'j, conficere invenit; adeb ut diftus
globus juxta. observationem Merfenni inter-
vallum 108 pedum trilus praecise fecundis;
& tandem 300 pedes, id est, 180 cubitos,
'j tempore conficiat ; quae a Galilazi experi-
mento non parnm disterunt. Exquaexpe-
rientia concluditur, globum praefatum ex
Luna usque in Centrum Terraz cadendo non
nisl tempus duarum horarum 29,14 insumere.
ProblemaII. Propositio II.
Quanto tempore globus quifpiam, cadendo ex
Luna in Centrum Terraj fpatium illud,
quod superficiem inter {fef CentrumTerrcE
tntercedit ,five,quod idem efl, Semidiame-
trumTeme, consiciat, determinare.
^ VT Otandum primb, sub duplici ratione
considerariposfe motumpcnderis in Cen-
trum Terra?,primopermedium inchoationis,
ut dum quispiam per Divinam potentiame
Centro Lunaz globum cadere permitteret in
Centrum Terraz; fecundo per medium conti-
nuationis, ut si globus quispiam per Divi-
nam potentiam ex jupersicie Terraz, in Cen-
trum Terraz caderet; hic enim motus uti ex
continua velocitatum augmentationemul-
tb celerior est; ita breviori quoque tempore
spatium illud Semidiametri Terrejtris confi-
cit , quam si immediate ex ipsa superficie
Centro Terraz illaberetur ; Utriusque motus
durationem hocloco assignabimus, ut difFe-
rentia utriusque motus luculentius pate-
fiat.
Cum itaque in prcecedenti Propositione
ostenderimus , plumbeum globum ex Luna
cadendo in Centrum Terraz intervallum
196000 milliariorum conficere spatio hora-
rum 2, 29, 14; a Luna verb ad fupersiciem
Terraz juxta calculum Merfenni spatio 2 ho- Mersennus.
rarum 17, 54. facile cognosces, quantum a
fuperficie Terraz usque ad Centrum, motu a
Luna usque in Centrum continuato conficiat.
Si enim motum a Luna ad fupersiciem Terraz
subtraxeris a motu a Luna ad Centrum Terraz,
videlicet 2 horarum 17, <I, a|2 horarum
^^^i^^remanebunti ,26, 18- tempusnimi-
rum quod conficit motus a fupersicie Terraz
in Centrum continuatus. Si verb scire desi-
deres, quantumtemporisa fupersicie Terraz
usque ad Centrum globus plumbeusdimistus
conficiat; supponendum primb , lapidem
tempore unius Minuti secundi spatium con-
ficere 12 pedum, & 5 tempore, altitudi-
nem '300 pedum conficere ; quo posito,
juxta praediclas operationes lapis seu globus
plumbeus Semidiametri lerreslris ipatium
conficiet 19, 56 tempore.
pro-
Seft.lll. Problema I. propositio I.
^uantum pondus centum librarum e Cazlo
Lunae cadens temporis infumat ufque ad
CentrumTerras, determinare.
OUpposito itaque gravequoddam velocita-
^tis sux gradus juxta numerorum impa-
rium incrementa acquirere, & qubdspatia
juxta temporum quadrata crescant. Sit, verbi
Galikus. gv.globus quidam, juxta Galilazum, i oo libra-
rum, qui Ipatio temporis quinque Minuto-.
rumsecundorum decidat exalto centum cu-
bitis (& hoc sit experientia a Galilazo com-
probatum):dicit, illum minori tempore ^ho-
rarum, terminum suum, quiest, ex Luna in
Centrum Terraz motu suo conficere. Si enim
nosievelis, quantum spatium unius Minuti
primi tempore, qua? est dopars hor<e, confi-
ciat; habebis desideratum tempus, si i oo cu-
bitos (quibus diximus globum cadere spatio
temporis quinque Minutorumsecundorum)
• multiplices per quadratum 12, id est , per
144. quia 5- Minuta secunda in 12 du&a fa-
ciunt 60 Minuta secunda: quadratum itaque
temporis $■ secundorum est 12, quas, uti dixi,
in se ducta , dant 144. hasc iterum ducla in
100 cubitos, dant 14400 cubitos, pro tempore,
quo fpatio unius Minuti primi cadit in
Terram.
Quod si scire cupias, quantum dic~tus glo-
lus spatii unius horce curriculo cadendo cpn-
ficiat; duc quadratum 60 Minutorum pri-
morum in paulb ante inventum numerum
14400, & prodibunt cubiti, qui asquivalent
17280 milliaribus, spatium quazsitum. Si de-
' nique scire desideres, quantum spatii con-
sumat 4 horarum intervallo; duc quadratum
4 horarum, videlicet 16 in 17280, paulo
ante inventum unius hor^cspatium, & prodi-
bunt 7.j6it%omilliaria, quod spatium majus
est Semidiametro Orbis Lunaz. Est enim juxta
Aflronomorum calculum Semidiameter Orbis
Lunaz non nisi 196000 milliarium, sive, quod
idemest, 56 SemidiametrorumTerraz; con-
tinet autem Semidiameter Terraz 3 r00 mil-
liaria, unum verb milliare 3000 cubitos. Si
itaque calculus exacl:e conficiatur, invenie-
mus, globum a concavb Lunaz in Centrum
Terraz decidere minori 4 horarum tempore, vi-
delicet juxta Galilazum tribus horis 22 & 4:
Cum enimex suppositione giobus tempore 'j
ex altb decidat 100 cnbitis, necessarib juxta
regulam proportionum, trium horarum 22
& 4 tempore spatium conficiet 195000 millia-
rium sive 5-88000000 cubitorum, quod spa-
tium aequivalet $6 Semidiametris Terraz. At-
que hic calculus cum experientia Galilazi
apprime consentit. Sed juxta experientiam
Mersennus.fastamperM^y^ww, multoadhuc minori
tempore globus ille ex concavo Lunaz in Ter-
raz Centrum decideret. Cum enim experi-
mentum Galilazi ad incudem revocasset, glo-
TERRANEI
bum, quem Galilazus tempore s fecundorum proH
100 cubitorum spatium conficere invenit,
multbadhuc majusfpatiumvidelicet 180 cu-
bitoram, minori videlicet tempore 3 , 4s, 26',
& non 'j, conficere invenit; adeb ut diftus
globus juxta. observationem Merfenni inter-
vallum 108 pedum trilus praecise fecundis;
& tandem 300 pedes, id est, 180 cubitos,
'j tempore conficiat ; quae a Galilazi experi-
mento non parnm disterunt. Exquaexpe-
rientia concluditur, globum praefatum ex
Luna usque in Centrum Terraz cadendo non
nisl tempus duarum horarum 29,14 insumere.
ProblemaII. Propositio II.
Quanto tempore globus quifpiam, cadendo ex
Luna in Centrum Terraj fpatium illud,
quod superficiem inter {fef CentrumTerrcE
tntercedit ,five,quod idem efl, Semidiame-
trumTeme, consiciat, determinare.
^ VT Otandum primb, sub duplici ratione
considerariposfe motumpcnderis in Cen-
trum Terra?,primopermedium inchoationis,
ut dum quispiam per Divinam potentiame
Centro Lunaz globum cadere permitteret in
Centrum Terraz; fecundo per medium conti-
nuationis, ut si globus quispiam per Divi-
nam potentiam ex jupersicie Terraz, in Cen-
trum Terraz caderet; hic enim motus uti ex
continua velocitatum augmentationemul-
tb celerior est; ita breviori quoque tempore
spatium illud Semidiametri Terrejtris confi-
cit , quam si immediate ex ipsa superficie
Centro Terraz illaberetur ; Utriusque motus
durationem hocloco assignabimus, ut difFe-
rentia utriusque motus luculentius pate-
fiat.
Cum itaque in prcecedenti Propositione
ostenderimus , plumbeum globum ex Luna
cadendo in Centrum Terraz intervallum
196000 milliariorum conficere spatio hora-
rum 2, 29, 14; a Luna verb ad fupersiciem
Terraz juxta calculum Merfenni spatio 2 ho- Mersennus.
rarum 17, 54. facile cognosces, quantum a
fuperficie Terraz usque ad Centrum, motu a
Luna usque in Centrum continuato conficiat.
Si enim motum a Luna ad fupersiciem Terraz
subtraxeris a motu a Luna ad Centrum Terraz,
videlicet 2 horarum 17, <I, a|2 horarum
^^^i^^remanebunti ,26, 18- tempusnimi-
rum quod conficit motus a fupersicie Terraz
in Centrum continuatus. Si verb scire desi-
deres, quantumtemporisa fupersicie Terraz
usque ad Centrum globus plumbeusdimistus
conficiat; supponendum primb , lapidem
tempore unius Minuti secundi spatium con-
ficere 12 pedum, & 5 tempore, altitudi-
nem '300 pedum conficere ; quo posito,
juxta praediclas operationes lapis seu globus
plumbeus Semidiametri lerreslris ipatium
conficiet 19, 56 tempore.
pro-