DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.7650#0254
CapX LIB.IV. DE VENTORUM ORIGINE. 211
lis extra, tum intusviSubterranei lgnis vir- Desinit.
tute extratlus, aui calore raresatlus velsrigore
condensatus transversali motu subinde etiam
retlo motu terram mariaaue exagitat inNatu-
rm bonum infiitutns.
Dixiprimb Halitum Flatulentum, ad e&TZxpojith
cludendam eorum opinionem , qui Ventum Jjrm
flmplicem aeris motum putant, & ad excluden-
dam definitionem, qui fimplicem exhalatio-
nem calidam & jiccam, exclufo omni humido,
Venti materiam esse dicunt. Dixi Flatulentum,
quia in ssatu ejus essentia consistit, sienim
p * w ztpentini. >• ^unt Venti repentim, lubitanei <x lm-
U $ T C petuosi, uti turbines, presteres , ecnephiae,
A T £ \ &c- non raro contingunt.
5 TnAigiofi. 6. Sunt Venti prodigiosi, qui nonnullis in
iyn' n i lociserumpunt, tum exmontium cavernis,
o Ubtftsfas tum ex intimis Terras visceribus & voragi-
" nibus, tum etiam ex fundo Maris lacuum-
que quorundam magno navium periculo,
dum aquas vehementius concitant.
Artisiwks. 7. SuntVenti Artisiciales, ut ii qui ssabel-
lis follibusque excitantur , aut deliciarum
15 visa fnjj. y causa in nonnullas cryptas per abditos ca-
esan ' i o^1" nales deducuntur. \ha\itusflatulentisfpiritibus non constarent,
ris cduflos jss, Quemadmodum igitur hi recenfiti Venti,
tprd penrids viribus, natura. , &?proprietatibussuisdif-
nuuntincom ? ferunt, ita differentes quoque caufas sor-
. r mFe* tiuntur.
) Ita lupra ^ undeorigi- Quidam enim Solishumidum attenuan-
;lles esse, ut nond nemtm' tis virtute nascuntur, uti Ventusgeneralis.
vnainuA* - , Nonnulli ex sola rarefa&ione & conden-
. ln^ICIt>115 ^ satione aeris efficiuntur.
ntantnmid,(|iio| Aliqui, nivium in praecelsis montium
& magnitudinemi[i verticibus stabulantium liquefa&ione.
uoniam tamenDii c t1'1'1 & plerique e5 vapore ,& erxhalatione
' 1,1 Subterranea , qux duo 111 plenlque ventis
pereaquaefaMt interveniunt.
)iles virtutes pe4 Alii ex Luns nonnullarumque Stellarum
um Opt Max ortuoriginem suam deducunt. jaeris propagatur transversalis commotio.
ar ' ' Alii exvaria Montium, Promontorio- Vides itaque in hac Definitione quadru- jstuadm
Ttaeltiunilliaillaill' rum, Litorum , Insularum occursantium plex Causarum genus contineri: Causam eJ?-P/ex^aa-
r obtinendse veritatis constitutione , per reflexionem quandam
IpsiusNominisi ^ resultantiam, aut etiam ex vehementi
*■ . J,. Oceani currentium impetu,aut fluxu &
tetate, ln qUO tlsllss ressuxu Maris oriuntur.
Ei Gui &poli& Alii denique natales suos habent in in-
timis Terrae visceribus ; alii in ipsa Terrae
superficie; alii in media & suprema regio-
rie Aeris, quorum omnium opifex est, vel
Sol , Ignis Coelestis , vel Subterraneus in
sinitione innumera Pyrophylacia divisus, sine quo-
' .' rum ope nullus in Mundo Ventus dari po-
aliis ventis aut ofcfa". test. Sed jam singulos eo quo eos recensui-
aualis estuA muS ordine exponamus; quod tum commo-
' dicimus, dius fiet, ubi primo Venti desinitionem ad-
aeremtampotentimotione concitare non
possent.Dixi ex Terra Marive tum Solis extras
tum intus vi Subterranei Ignis extraclus. Sol
enim exterius humidum in vapores atte-
nuat nubium ventorumque materiam; Ignis
Subterraneus per occultasTerrae fibras hiali-
tus emittit salnitrosos, qui in externam su-
perficiem eveclii, & a Sole rarefacti, ingen-
tium commotionum aeris causasunt. Ignis
itaque Subterranei est , halitus vapidosque
fumossubministrare, Solis est, eos extrinse-
cus in Ventorum attenuare materiam ; si-
quidem hi dilatati vicini efficiunt protru-
sionem aeris, & hinc continuata impetuosi
imum dominart duxenmus.
ens. Definitio V s n t i.
DnnulliS Im* /rJ2 Duplex hoc loco Ventus considerari potest,
certo anssi terssp proprieSc improprie sumptus. PriorRt exha-
intum aut tractu lituosa 8c spiritosa fumosaque substantia;
EteslS : ^ l Lj, Alter ex violento & extrinseco aeris motu;
jstivo tempore & multiplici de causa nascitur, vel violenta
•s^gj-s^partibus- imbriumruptura,utin tonitruis, vel ob im-
s ntaue W§ brium casum praecedente aeris motu , vel
7/' •• ipro^eI! 111 magnis incendiis, vel denique nubium
orarttA prelTura; est enim hujusmodi improprib di-
;eano lpi joCjSseme' ftus Ventus, nil aliud , nisi concitati aeris
nonnuin . iri,ii! motio, atque adeo ingenere Ventus nil aliud,
rimestri , D . M: quam illud, quodquovis modo aerem concitare
^hebdom^ 't;(lc & protrudere poteft. De quibus singulisor-
Joris spati0 dine aduri sumus, ubi prius proprie dicli
. Ventidesinitionem zttvXenmus.
dttei,e*.rt^ vtf™" EstitaqueVentuspropriedittus, halitusva-
yti fant porosus &ssatulentus ex Terra Marive tum So-
sarum s.e-
cientem, Ignem partim mternum, partim nm in ven,
externum, Solaremvidelicet; Materialem,tis-
' halitum vaporosum & flatulentum; Forma-
lem, transversalem halitus motum; Finalem,
bonum Naturac, de quo infra.
Atque ex hujus halitus differenti consti- Ventofum
tutione, maxima quoque Ventorum multitu- d.enomina-
dobX.diverfitasnascitur, quorum alii a PlagaSz^* *
dicuntur Boreales, alii Meridiani sive Au-
strales, alii Occidui , alii Ortivi, alii denique
Intermedii; adeo ut quot in Horizontis lim-
bo gradus numeramus, tot Venti constitui
possint, & tales dicuntur respe&u loci Pla-
gaeque ex qua evolvuntur. Et quamvis unus
& idem halitus, aliis Borealis, Australis aliis,
Ortivus Occiduusque sit, proprietatibus ta-
men qualitatibusque difFerentibus imbui-
tur is dum fluit, ratione locorum per qu<e
transit, ut postea ostendetur.
Mira Natum pericyclofis seu Circulatio*
Sisensuvisusad ortus Ventorumipeictmge-
re quis posset, is haud dubie sine disficultate
eorum caufas deprehenderet; cum vero eo-
rum substantia haud secus ac aerisomnem
oculorum obtutum fugiat, invisibilis pror-
sus & ow£$t](§K Ita dimcile quoque eorum
cause nobis innotescunt, & non nisi per ana-
logiam quandam ad eorum veras rationes
cognoscendas nobis viam demonstrant. Et
si quis ad analogis leges mentis oculum
revsadefixerit,is haud dubie, idemquodin
Elementaris acjuai motu, id & in Ventorum con-
citatione fieri comperiet. Quemadmodum
Dd 2 «nim
lis extra, tum intusviSubterranei lgnis vir- Desinit.
tute extratlus, aui calore raresatlus velsrigore
condensatus transversali motu subinde etiam
retlo motu terram mariaaue exagitat inNatu-
rm bonum infiitutns.
Dixiprimb Halitum Flatulentum, ad e&TZxpojith
cludendam eorum opinionem , qui Ventum Jjrm
flmplicem aeris motum putant, & ad excluden-
dam definitionem, qui fimplicem exhalatio-
nem calidam & jiccam, exclufo omni humido,
Venti materiam esse dicunt. Dixi Flatulentum,
quia in ssatu ejus essentia consistit, sienim
p * w ztpentini. >• ^unt Venti repentim, lubitanei <x lm-
U $ T C petuosi, uti turbines, presteres , ecnephiae,
A T £ \ &c- non raro contingunt.
5 TnAigiofi. 6. Sunt Venti prodigiosi, qui nonnullis in
iyn' n i lociserumpunt, tum exmontium cavernis,
o Ubtftsfas tum ex intimis Terras visceribus & voragi-
" nibus, tum etiam ex fundo Maris lacuum-
que quorundam magno navium periculo,
dum aquas vehementius concitant.
Artisiwks. 7. SuntVenti Artisiciales, ut ii qui ssabel-
lis follibusque excitantur , aut deliciarum
15 visa fnjj. y causa in nonnullas cryptas per abditos ca-
esan ' i o^1" nales deducuntur. \ha\itusflatulentisfpiritibus non constarent,
ris cduflos jss, Quemadmodum igitur hi recenfiti Venti,
tprd penrids viribus, natura. , &?proprietatibussuisdif-
nuuntincom ? ferunt, ita differentes quoque caufas sor-
. r mFe* tiuntur.
) Ita lupra ^ undeorigi- Quidam enim Solishumidum attenuan-
;lles esse, ut nond nemtm' tis virtute nascuntur, uti Ventusgeneralis.
vnainuA* - , Nonnulli ex sola rarefa&ione & conden-
. ln^ICIt>115 ^ satione aeris efficiuntur.
ntantnmid,(|iio| Aliqui, nivium in praecelsis montium
& magnitudinemi[i verticibus stabulantium liquefa&ione.
uoniam tamenDii c t1'1'1 & plerique e5 vapore ,& erxhalatione
' 1,1 Subterranea , qux duo 111 plenlque ventis
pereaquaefaMt interveniunt.
)iles virtutes pe4 Alii ex Luns nonnullarumque Stellarum
um Opt Max ortuoriginem suam deducunt. jaeris propagatur transversalis commotio.
ar ' ' Alii exvaria Montium, Promontorio- Vides itaque in hac Definitione quadru- jstuadm
Ttaeltiunilliaillaill' rum, Litorum , Insularum occursantium plex Causarum genus contineri: Causam eJ?-P/ex^aa-
r obtinendse veritatis constitutione , per reflexionem quandam
IpsiusNominisi ^ resultantiam, aut etiam ex vehementi
*■ . J,. Oceani currentium impetu,aut fluxu &
tetate, ln qUO tlsllss ressuxu Maris oriuntur.
Ei Gui &poli& Alii denique natales suos habent in in-
timis Terrae visceribus ; alii in ipsa Terrae
superficie; alii in media & suprema regio-
rie Aeris, quorum omnium opifex est, vel
Sol , Ignis Coelestis , vel Subterraneus in
sinitione innumera Pyrophylacia divisus, sine quo-
' .' rum ope nullus in Mundo Ventus dari po-
aliis ventis aut ofcfa". test. Sed jam singulos eo quo eos recensui-
aualis estuA muS ordine exponamus; quod tum commo-
' dicimus, dius fiet, ubi primo Venti desinitionem ad-
aeremtampotentimotione concitare non
possent.Dixi ex Terra Marive tum Solis extras
tum intus vi Subterranei Ignis extraclus. Sol
enim exterius humidum in vapores atte-
nuat nubium ventorumque materiam; Ignis
Subterraneus per occultasTerrae fibras hiali-
tus emittit salnitrosos, qui in externam su-
perficiem eveclii, & a Sole rarefacti, ingen-
tium commotionum aeris causasunt. Ignis
itaque Subterranei est , halitus vapidosque
fumossubministrare, Solis est, eos extrinse-
cus in Ventorum attenuare materiam ; si-
quidem hi dilatati vicini efficiunt protru-
sionem aeris, & hinc continuata impetuosi
imum dominart duxenmus.
ens. Definitio V s n t i.
DnnulliS Im* /rJ2 Duplex hoc loco Ventus considerari potest,
certo anssi terssp proprieSc improprie sumptus. PriorRt exha-
intum aut tractu lituosa 8c spiritosa fumosaque substantia;
EteslS : ^ l Lj, Alter ex violento & extrinseco aeris motu;
jstivo tempore & multiplici de causa nascitur, vel violenta
•s^gj-s^partibus- imbriumruptura,utin tonitruis, vel ob im-
s ntaue W§ brium casum praecedente aeris motu , vel
7/' •• ipro^eI! 111 magnis incendiis, vel denique nubium
orarttA prelTura; est enim hujusmodi improprib di-
;eano lpi joCjSseme' ftus Ventus, nil aliud , nisi concitati aeris
nonnuin . iri,ii! motio, atque adeo ingenere Ventus nil aliud,
rimestri , D . M: quam illud, quodquovis modo aerem concitare
^hebdom^ 't;(lc & protrudere poteft. De quibus singulisor-
Joris spati0 dine aduri sumus, ubi prius proprie dicli
. Ventidesinitionem zttvXenmus.
dttei,e*.rt^ vtf™" EstitaqueVentuspropriedittus, halitusva-
yti fant porosus &ssatulentus ex Terra Marive tum So-
sarum s.e-
cientem, Ignem partim mternum, partim nm in ven,
externum, Solaremvidelicet; Materialem,tis-
' halitum vaporosum & flatulentum; Forma-
lem, transversalem halitus motum; Finalem,
bonum Naturac, de quo infra.
Atque ex hujus halitus differenti consti- Ventofum
tutione, maxima quoque Ventorum multitu- d.enomina-
dobX.diverfitasnascitur, quorum alii a PlagaSz^* *
dicuntur Boreales, alii Meridiani sive Au-
strales, alii Occidui , alii Ortivi, alii denique
Intermedii; adeo ut quot in Horizontis lim-
bo gradus numeramus, tot Venti constitui
possint, & tales dicuntur respe&u loci Pla-
gaeque ex qua evolvuntur. Et quamvis unus
& idem halitus, aliis Borealis, Australis aliis,
Ortivus Occiduusque sit, proprietatibus ta-
men qualitatibusque difFerentibus imbui-
tur is dum fluit, ratione locorum per qu<e
transit, ut postea ostendetur.
Mira Natum pericyclofis seu Circulatio*
Sisensuvisusad ortus Ventorumipeictmge-
re quis posset, is haud dubie sine disficultate
eorum caufas deprehenderet; cum vero eo-
rum substantia haud secus ac aerisomnem
oculorum obtutum fugiat, invisibilis pror-
sus & ow£$t](§K Ita dimcile quoque eorum
cause nobis innotescunt, & non nisi per ana-
logiam quandam ad eorum veras rationes
cognoscendas nobis viam demonstrant. Et
si quis ad analogis leges mentis oculum
revsadefixerit,is haud dubie, idemquodin
Elementaris acjuai motu, id & in Ventorum con-
citatione fieri comperiet. Quemadmodum
Dd 2 «nim