Kircher, Athanasius: Athanasii Kircheri ... Mundus subterraneus, in XII libros digestus: quo divinum subterrestris mundi opificium, mira ergasteriorum naturae in eo distributio ... universae denique naturae maiestatis & divitiae summa rerum varietate exponuntur ... (Band 1) (Amsterdam, 1678)

-1
248 MUNDl SUBTERRANEI ^V^ft
Cap. % Suppono tertio, Ignis Vulcaniiastuaria mi- exorto, miros effetlus in aquis in altiora loca Disqui- jsf j#^jip^^rra
rasinaquis fuhterraneis zMari prodeuntibus,
alterationes & metamorphoses efficere4 clum
eas per meatus siphonesque pyragogos ob-
vias jam rarefa&as suhlimant, modo spissas
refolvunt, nunc halitihus mtnera/ihus tingunt,
similibusque modis operantur , qui in /e-
quentihus adducentur.
Suppono quarto , Naturam in abditis &

trahendispraftare. sltlQ j [if
Suppono quinto , Canales hydragogos suh- jassj,issouCI .
terraneos non uhique ejufdem /atitudinis esse, fyst^ sofccti^, Q
sed pro constitutione locorum, modo in im-
mensum dilatari, jam in angustum constrin-
gi, nunc mediocri spatio contineri, a qua ir-

iiieiss

regulari diftenfione admirandi in rerum natu- ? WlK KuS acce
ra effettus ,utpostea dicetur, procedunt. 'j nec Plice r0Juci

undiqueclausisc^ersstf fuhterraneis confliftu Hisce suppositis, jamocceptumauspice- W\°r ^

sine

oh Vacui alicubi intervenientis formidinem, murargumentum. 0&se wpV
c a p u t i. . jpsP**
D i s Q.UISITIO. f0it. utem, £

,. • Wusa^ Nat
(De multiplici Caufa origmis lontium. fcro^nato, ! r^ndi
iscav
quare pro diversorum efFecl:uum T2L-\/atiotantamaquarummo/em fuppeditare queant ^/^mrum, utissi<

6^>. I. "¥~J*Ieri non potest ut origo Fontium adi strabimus; fedquidvapores i//osexcitet, quo- ^sccavernas insinu
J^i unam causam universalem revocetur; j modo imhihitio pluviarum guttarumque dijlil- Am tantum curr

tione , diversse quoque caufaz constituendas I quantam subinde exmontibus evolvi vide- ^f^^nTin eo coj

sunt; quarum hoc loco decem, a quihus Fon
tium, deinde Fluminum & Lacuum origo de-
pendet, assignabimus; quas omnes ordine

explicabimus. perennissuxudifFundunt, ^azque sornicezd

mus, concipi nonpotest; multb minus ca-
pi potest, quomodo in altisfimorum montium
lacuhus , qui integros fluvios undiquaque

Aristoteles.

Prima est Aristotelis & omnium ejus Se-
ctatorum, qui Fontium originem ad duo capi-
ta reducunt; videlicet ad vaporis in sornici

dnodum in therm.s fi
«rance se halitu cal.dc

resolutionem vaporum in aquas neceiTario,
non teguntur, adjcendant aquaz > Nec subsistit canalem hydragogum c
id, inmontihustzntumaltis sontes, incampe- ;Quarehsc sententia, 1.
lus montium interioribus, frigore loci con-\(lrihusverofive'fluviis paucosesse. Ego contra ,** 'tetur, vera esse non pc

densati reso/utionem. Secundb adp/uvias, quoe
dum meatusTerr^penetrant, atquealicu
bi exitum reperiunt , sontem-efiicixmt. Ita

sentio , in campestribus majorem subinde *jpgmtm
aquarum multitudinemper suhterraneos son-non e(°u'
tes.nzici, quam qu«e ex monranis evolvi-

[emperpluviae in monti
i^«sint,utde Gelhot

verophilosophatur/.4.Met. Text. 72. Verbaj tur, & ingentes Lacus afFatim demonstrant, mr,& deplurimistum

uti injra ostendemus. 1 m Torridam Montib
Cum itaque Aristoteles valde abstra&e & mmt; qUj tamen plu:
moresuoMetaphystcede/<?»//«w c^^phi- jta qUOqUe terra
losophatus sit ; nos ad propiores causas pro- m^m caverni^non
gressi omnes occurrentium difficultatum m mkm ^
lcopulos, qui inoblcura Aristotelts lenten- MJ
tiaiatent,DEO dante, superaturo9confi- Pammontes evom
jimus- r Adalteramdiflicultai
piunt enim defcendentis aquaz magnam multitu- Fontes itaque ex vapore oriri in sornicihus e» ^ ^Jissillatio i
dinem , & adscendentem vaporeminsrigidant cavernarumfuhterressriumreso/uto,uuniyer- Wtwstjsiciat, at ta,
& condensant iterumin aquam: quapropter, ut s\m consideremus , falsum est ; videmus quam lubinde montes i
diximus, maximi fluviorum ex maximis vi- j enim&frequentissimaexperientia constat, PIo™dunt, fuhminijira
dentur ssuentesmontihus.Hsec suntverba Ari-\ in innumeris locis ubi ingentes Amnes & llocP^odemonstro. E

ejus iunt: Quapropter & fluxiones fluvio
rum ex montihus videntur esjessuentes, &p/u-
rimi maximique fluvii fluunt ex maximis mon-
tihus, & locis a/tis vicini sunt; in campeftrihus
autem five fluviispauci siuntomnino; Montana
enim& p/ia loca veluti fpongia fuperfufpenfa
secundum montem modica quidem, in mu/tis au-
tem locisfcaturiunt & conflittant aquam; fufci-

ssote/is, quae uti obscurissima sunt, ita varias
quoquein Scholis excitarunt contentiones.
Ari/lotelis verum drisiote/icaz sententise de caufis
de origme ssuminum & fontium sensum hunc este dico.
fontium Pnmo dicit essie aquam , "quae colligitur a ter-
smtentt*. ^ sUpervenientibus ex nubium resolutione
p/uviis, & quasi fpongia quadam imbibitur,
deinde paulatim postea aquam intus difli/-
lans dimittit per sontes &flumina; qui sensus
planus est, ut ex verbis allatis constat. Al-
teram causam innuit per adfcendentem vapo-
rem, qui vapor infrigidutur & condenfatur in,
aquam; ubi non intelligas velim vaporem in
aere existentem, sed per eum, qui intus deii-
tescit, & In frigidos cavernarum fornices
impaclus, ibidem in aquam resolvitur.
sententU £t quamvis non abnuam, ex refo/utione
«xy-osiuo. vaporum jontes oriri p0sse, uti possea demon-

Flumina ex Montibus suam originem obti- expenmentum omnibu:
nent, aquam nonper modum sontis ehullientis, C5)'^od sit signatum ii
Jed inssar vasii F/uminis erumpere , & statim j lls(r^ventricofum vai{
navigationi aptum reperiri, ut de fontibus '
Gangis, Nili, Padi, Rhodani, Rheni, alio-
rumque Fluminum totius Geocosmi vide-
re est.
Seddicet nonnemo ex Peripato, Verum objeBit
esfe, non eaper modum ehul/itionis evo/vi ,fedFet'Pat''
esfe haudduhie tntus ingentes aquarum promos-
condos, qui ex reso/utione vaporum in sornici-
hus cavernarum non secus ac in vitreo Alem-
bici fornice, hanc aquarum in fuhjeclo hydro-
phylacio copiam prazstant, quzedeinde perfis-
suras Montium exitum quaerentes in.flu-
menerumpant. Recte & fcite quidemhaec
dicuntur, neque ego ab hac opinione, ut ex ti]^ .
pracedentihus patuit, alienus sum; multos- e*|% Vqs ^ <


aue >itC qU°1"'/