DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.7650#0302
**** oiui
0neverbsu
LIB. V. DE FLUMINUM ORIGINE. 259
tamen mox in scopulosis vallibus, clausis-^WeB'"r"
quemontium crepidinibus absorpta? , alibi
exitum sibi parant. Vidi & ego , ex Lacu
Montis Cimini in Hetruria (quem vulgb ilLa-
go delvico nominant) in altiffimo loco con-
stituto, per subterraneosmeatus Roncilio-
ne rapidissimurn/^wd-tf erumpere; aliosque
tres lacus vicinos inde derivari, in ltinereno-
flro Hetrufco fuse ostendimus , quod consu-
'rra»eum Cap.lll. ^sisextemporaneis mbinde aquis,p/uvialihus\ Videtur hujusmodi corresponsus mon- ^^do
• Nam ut 1,1 ' **ve ntva^us sepleantur ; quarum augmento j tium potissimum in Alpilus ; in quibus non aquaein ai-
mpore cuti majorem consequenter copiam, quibus flu- j infrequenter ex inaccessis montium verti- ^™|suin
am sCot) | r%^% raen intumescit, fundunt. Loquor autem cibus ingentes catadupa evolvuntur , quas verticibm
ampia ^ *11C non ^e torrentl^us' quisolo aquarum, qu<e
imcon^^"1"- tempore imbrium intra plicas montium
'ui tens' colliguntur, confluxu constituuntur ; sed
" 1 ,an.ta w. de illo aquarum augmento in fluminibus, Montis Cimini in Hetruria(quemvulgb//Ztf-
/> > dc/o quodamsen quod subinde etiam ccelo sereno, tranquil- go delVico nominant) in altiffimo loco con-
.WCIwsreserto,^ lo , nullisque pluviis obnoxio , derepente '
dans una secum\ oriri ^°^et- ^ide quxin Tertiq LihrodeOri-
- uti in multis alijs gine Nili fuse prosecuti sumus.
Q^odveroYe,; M o d u s V. , ... ■
pjcibus neunoani r ■ / • jlasvelim.
n UUHU1, Altiorum Montium Lacus insenorum mon- _ „ TT „ -«7T
<U-, ratioest nnrJ, ?///•• • n * ' JMOUUSVl.
1 se™ti, pe sl ' hydrophylacusaquas tnfluunt; | Fontes yentis
• rwauDta, Undesontes&ssumina. s,iKf-o«.™oSe *«na
de venerant,reYer. iubterraneis naja posje.
/^Ontingit non raro , in altiffmis monti-\ s~\ Ui sagacis Naturas abditas vias pene-
JS atvrannide ^^hus Lacusingentes observari qui uti ver- j ^-«Ltrat, is aperte fatebitur, nihil ei in ad-
asrumcm ticem suum ultra omnes pluviarum metas mirabilium erTeftuum produstione denega
*, adeoque 5 " eXt°Uuf 1 kaafb "S aUged ne^eunt■ uti dre '
se v /1 monte Atho reterunt; atque adeo non nm
P ™ a w^^-i , di£to jam supra modo , originem
mque germinatione suam indubie nanciscuntur. Hujufmodi mon-
Apns, Lupiiqueili- t-mm iacus 5 quemadmodum perpetub re-
)cum praebet: cionec plentur,ita&per subterraneos incilesi» in-
cenus campus denuo seriorum montium lehetes deplentur; unde hu-
«»/ subdatur jurisdi- jusmodi lebetes aquarum beneficio aufti
idmiranda saneNa- ditatique msontes {kflumina, juxta meatus
mnis, duraturafc aNaturaiis destinatos, funduntur.
tum esse ; quemadmodum enim mira arte
in aquis ex mari in altissimos montium pro-
mocondos evehendis , utitur ; ita & mira
industria in iis per ventos fuhterraneos hali-
tusque in altum attollendis pollet; quod
jam ostendere aggredior. Cum itaque Ars
nil aliud quam Naturce quxdam imitatio {it,
certum est , quidquid arte conficitur, id
prius Naturse prototypo inexstitisse ; quod
fequenti technasmate demonstro.
1 s IV.
ninum, quist&U?
arum conssuxn
ixtotannuis diluviii,
ftarumconcurlu,noi
um in jukermnmk
•ervetur, hocmodo:
•osissimismt,&»
us pateant.^s
rophylaciurnfa»
/eumconssu^ ^
exundatsverop^' Ex per imentum I.
„ • ^gsumpusst' Docens, quomodovi ventorum jubterraneorum
^mpor^H ™ nu^altumextollatur. ^
m 1 c '. rransvaP |H lant duo vaja contigua A B ex plumbeis
lonegotio tfr( -L vel ferreis laminis, C D diaphragmate
eita intutnej discriminata: Hocfacio ducantur tres ca-
, eo quo in figura constitutos estevides
iquarurn, P0 {i modo. Primus E F utrinque apertus ex supe-
ito aquarum riorj sunso E,cui coagmentatus sit,derivetur
/7^est. r jj|r diaphragma<2 D inY.SecundusIK utrin-
aa interhujw^0^, queapertus derivetur ex sundo I usque in K.
d nonnulW0^ m Tertius G H ex G per fundum superiorem
^ujusaliacf $>, in H duclius nonnihil emineat, habebisque
^sunicus^ J machinam paratam. EfFeftum itaque ma-
1 tium^^ ch'mx{ipe£i2Lturus,repleaturvasAipersorarnen
^ uo cessante' {( N aquh, ohturatoque soramineV , projiciatur
;n \ % xU qui^^j, aqua intra craterem V H E, quae per canalem
iet° A mtess°re^ ^omodo EF descendens, aeremin vase B stabulan-
n eoaem . 0}{ at}lta, vi tem canalem IK expellat, aer verb hinc
quis^1" siissirtV j tUvhur expuljus m vale A premet aquam, quse prejfa
cum,nisi percanalem G H,efFugium non re-
periat,per eum sese exonerabit in limpidissi-
mum sontem, uti vides. Habemus experien-
tiam, jam nostro instituto eam applicemus.
In praecedenti Secl:ione docuimus, ventos
oh halituum copiam suhterraneis cryptis perpe-
tuo dominari ; cum enim obstaculis mon-
tium inhibiti ampliorem locum quasrant,
nec inveniant, per subtilissimas etiam rimas
fiiTurasque montium veluti Jiphones quos-
dam, summo impetu evadunt; & ubi intra
lehetem aliquem aquam reperiunt,illamhaud
dubie prement; & siquidem crypta alium si~
phonem habuerit, per eum aquam exprimet,
Sed rem exemplo ostendamus.
Sit mons F G H intus habens hydrophyla-
ciumh, fornice C clausum, intra quem sis-
y^n/exDpermodum fiphonis pateat, & sit
D C. Dico ventos per ignis subterranei hali-
tus aut quovis alio modo excitatos, & per
Kk 2 cana-
0neverbsu
LIB. V. DE FLUMINUM ORIGINE. 259
tamen mox in scopulosis vallibus, clausis-^WeB'"r"
quemontium crepidinibus absorpta? , alibi
exitum sibi parant. Vidi & ego , ex Lacu
Montis Cimini in Hetruria (quem vulgb ilLa-
go delvico nominant) in altiffimo loco con-
stituto, per subterraneosmeatus Roncilio-
ne rapidissimurn/^wd-tf erumpere; aliosque
tres lacus vicinos inde derivari, in ltinereno-
flro Hetrufco fuse ostendimus , quod consu-
'rra»eum Cap.lll. ^sisextemporaneis mbinde aquis,p/uvialihus\ Videtur hujusmodi corresponsus mon- ^^do
• Nam ut 1,1 ' **ve ntva^us sepleantur ; quarum augmento j tium potissimum in Alpilus ; in quibus non aquaein ai-
mpore cuti majorem consequenter copiam, quibus flu- j infrequenter ex inaccessis montium verti- ^™|suin
am sCot) | r%^% raen intumescit, fundunt. Loquor autem cibus ingentes catadupa evolvuntur , quas verticibm
ampia ^ *11C non ^e torrentl^us' quisolo aquarum, qu<e
imcon^^"1"- tempore imbrium intra plicas montium
'ui tens' colliguntur, confluxu constituuntur ; sed
" 1 ,an.ta w. de illo aquarum augmento in fluminibus, Montis Cimini in Hetruria(quemvulgb//Ztf-
/> > dc/o quodamsen quod subinde etiam ccelo sereno, tranquil- go delVico nominant) in altiffimo loco con-
.WCIwsreserto,^ lo , nullisque pluviis obnoxio , derepente '
dans una secum\ oriri ^°^et- ^ide quxin Tertiq LihrodeOri-
- uti in multis alijs gine Nili fuse prosecuti sumus.
Q^odveroYe,; M o d u s V. , ... ■
pjcibus neunoani r ■ / • jlasvelim.
n UUHU1, Altiorum Montium Lacus insenorum mon- _ „ TT „ -«7T
<U-, ratioest nnrJ, ?///•• • n * ' JMOUUSVl.
1 se™ti, pe sl ' hydrophylacusaquas tnfluunt; | Fontes yentis
• rwauDta, Undesontes&ssumina. s,iKf-o«.™oSe *«na
de venerant,reYer. iubterraneis naja posje.
/^Ontingit non raro , in altiffmis monti-\ s~\ Ui sagacis Naturas abditas vias pene-
JS atvrannide ^^hus Lacusingentes observari qui uti ver- j ^-«Ltrat, is aperte fatebitur, nihil ei in ad-
asrumcm ticem suum ultra omnes pluviarum metas mirabilium erTeftuum produstione denega
*, adeoque 5 " eXt°Uuf 1 kaafb "S aUged ne^eunt■ uti dre '
se v /1 monte Atho reterunt; atque adeo non nm
P ™ a w^^-i , di£to jam supra modo , originem
mque germinatione suam indubie nanciscuntur. Hujufmodi mon-
Apns, Lupiiqueili- t-mm iacus 5 quemadmodum perpetub re-
)cum praebet: cionec plentur,ita&per subterraneos incilesi» in-
cenus campus denuo seriorum montium lehetes deplentur; unde hu-
«»/ subdatur jurisdi- jusmodi lebetes aquarum beneficio aufti
idmiranda saneNa- ditatique msontes {kflumina, juxta meatus
mnis, duraturafc aNaturaiis destinatos, funduntur.
tum esse ; quemadmodum enim mira arte
in aquis ex mari in altissimos montium pro-
mocondos evehendis , utitur ; ita & mira
industria in iis per ventos fuhterraneos hali-
tusque in altum attollendis pollet; quod
jam ostendere aggredior. Cum itaque Ars
nil aliud quam Naturce quxdam imitatio {it,
certum est , quidquid arte conficitur, id
prius Naturse prototypo inexstitisse ; quod
fequenti technasmate demonstro.
1 s IV.
ninum, quist&U?
arum conssuxn
ixtotannuis diluviii,
ftarumconcurlu,noi
um in jukermnmk
•ervetur, hocmodo:
•osissimismt,&»
us pateant.^s
rophylaciurnfa»
/eumconssu^ ^
exundatsverop^' Ex per imentum I.
„ • ^gsumpusst' Docens, quomodovi ventorum jubterraneorum
^mpor^H ™ nu^altumextollatur. ^
m 1 c '. rransvaP |H lant duo vaja contigua A B ex plumbeis
lonegotio tfr( -L vel ferreis laminis, C D diaphragmate
eita intutnej discriminata: Hocfacio ducantur tres ca-
, eo quo in figura constitutos estevides
iquarurn, P0 {i modo. Primus E F utrinque apertus ex supe-
ito aquarum riorj sunso E,cui coagmentatus sit,derivetur
/7^est. r jj|r diaphragma<2 D inY.SecundusIK utrin-
aa interhujw^0^, queapertus derivetur ex sundo I usque in K.
d nonnulW0^ m Tertius G H ex G per fundum superiorem
^ujusaliacf $>, in H duclius nonnihil emineat, habebisque
^sunicus^ J machinam paratam. EfFeftum itaque ma-
1 tium^^ ch'mx{ipe£i2Lturus,repleaturvasAipersorarnen
^ uo cessante' {( N aquh, ohturatoque soramineV , projiciatur
;n \ % xU qui^^j, aqua intra craterem V H E, quae per canalem
iet° A mtess°re^ ^omodo EF descendens, aeremin vase B stabulan-
n eoaem . 0}{ at}lta, vi tem canalem IK expellat, aer verb hinc
quis^1" siissirtV j tUvhur expuljus m vale A premet aquam, quse prejfa
cum,nisi percanalem G H,efFugium non re-
periat,per eum sese exonerabit in limpidissi-
mum sontem, uti vides. Habemus experien-
tiam, jam nostro instituto eam applicemus.
In praecedenti Secl:ione docuimus, ventos
oh halituum copiam suhterraneis cryptis perpe-
tuo dominari ; cum enim obstaculis mon-
tium inhibiti ampliorem locum quasrant,
nec inveniant, per subtilissimas etiam rimas
fiiTurasque montium veluti Jiphones quos-
dam, summo impetu evadunt; & ubi intra
lehetem aliquem aquam reperiunt,illamhaud
dubie prement; & siquidem crypta alium si~
phonem habuerit, per eum aquam exprimet,
Sed rem exemplo ostendamus.
Sit mons F G H intus habens hydrophyla-
ciumh, fornice C clausum, intra quem sis-
y^n/exDpermodum fiphonis pateat, & sit
D C. Dico ventos per ignis subterranei hali-
tus aut quovis alio modo excitatos, & per
Kk 2 cana-