DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.7650#0324
LIB. V. D E T H E R M I S. 281
fossum tam hydragogis quampyragogis ca-
nalibus, erumpant, nonsecus ac corpusho-
minis microcosmicum innumeris venarum
arteriarumque duftibus , ac principalium
membrorum secessibus admiranda Omni-
potentis D E 1 Sapientiaconstitutum.Ter-
tio patet & mirus ineffabilisque rerum o
mniumin unumfinem corresponsus concurfus-
que: Quarto, inconceptibilis qux in dictis
aquisX&tet virtutum diverjitas, qua summa
qucEinmineralibuslatetdifferentia, & in
quinque milliafontium perennium, aquse prse-
slantia cum nullis in Europa comparando-
rum ; virtutibus enim mirificis pollent ob
Tagi aureasfundentis arenas,divitiasquas T*g**u.
vicinis undique& undique terns commu-
nicat. Quos inter & plures thermales {untJrh/rm*LH~
jontes , nominis celebritate toti Lulitaniae
noti: uti sunt prope Obidos Caldas , Mo-
nasterio ab Eleonora loannis II Regisconju-
ge, in usum infirmorum construclo Xeno-
dochiomemorabiles. Sequuntur Balnea Al. Therm*Al~
r ■ . - j » i ■ -i garbiorum.
comprehensibilis varietas potissimum elu- Igarbiorum juxta oppidum Alvor, in quibus
cescit. Quasutiubiquelocorumseseincon- \loannis II Rex,cum lethalis venenireme-
spectum exhibent, ita miram quandam Oe dium quaereret, periisTe dicitur.
conomiaz fubterraneaz administrationem o-s Sed relistis aliis quae in Beira&Conven-
stendunt. Hisce positis jam telam tandem [ tu de Lasoes sunt aliisque passim obviis, u-
occeptam prosequamur. I num nobis hoc locoprodigium exponendum
g j <est, quod in sonte, quatuor a Conimbrica
.:. - " . x , T - . ! leucis dissito , juxta oppida Cutanhedium &
De Thermis Europ*, &pnmode Lusitams Cadimam, elucescit. Fonspede non amplius
& Hispam* Fontibus & Thermis. \profmJus \ arenosus & subturbidus est /vul-
TC Uropa Lusitaniam, Hispaniam,Galliam,
■^ltaliam, Germaniam, Hungariam, Po-
loniam, Illyricum, Grasciam cum adjacen-
tibus Insulis Sicilia, Anglia, Scotia, Hy-
bernia continet , quaa innumeris ubique
Thermis referta, ex sequentibus patebit. In
Lufitaniao£to, mHispania 40, in Gallia^,
in Germania 120, in ltalia%6, in Hungaria
go Fervencas ;&t)erenrii aquarum arenarum-
queebullitione, qua servet, sic dicTjus ; eh
vero ei\natura ut quicquid in eum injeceris MW&sontis
abforbeat, necsatis potestapparerequb in-ftro/r,eta"
jectos arborum ramos devolvat, cum non
semel arborem integram experimenti causa
radicibusimisaut summis tantum frondi-
bus applicatam, trunco tantum sive ramo
vicinisquelocis 9, inPoloniazdCarpathum/quolibet, ita avide devoret,ut nullis viri-
complures, in lllyrico 16, in Grazcia & vici- bus queatavelli,& brevi temporisspatio,ne
nislnsulis 22 ; qusomnesperoccultoster- tantillus ramusculus appareat. Illud etiam
rss meatus sibi correspondent, & uno eo->accidit, utlabenti jumentipede ita fortiter
demqueignevariispyrophylaciis distribu- brevispatio<7#/#w/adse trahat, ut vix ulla
to animantur&conservantur,nonsecusac arte & robore a devorantis aquse vi possit
in corpore humanoiper diversos canales & ra- abstrahi. Hasc Vasconzellus, cujusrationem
mosos venarum audtus, calor animalis o- insequentibusdemiraculosis fontibusape-
mnia animat, dirigit, & in effe&us a natu-J riemus
ra intentos sollicitat,
Et ut de Thermis Lufitania? incipiam, sciat
Ledtor, omnes fere Atlantici Maris Infulas,
uti sunt Canariae, Maderze, & quas Azores
Htfpaniaz prazcipui Thermarum sontes sunt "ihermxHi-
Caldas del Rey, sic pagus appellatur , juxta^"""*'
quem ebulliunt, juxta viam, quae a Com-
postella in Lusitaniam ducit , balneorum
vocant , Thermis , quemadmodum annuae {nobilitate insignes,calidas acdigerentis fa-
Societatis nostrse abunde testantur, reser- {cultatis. Hinc ad oppidumTralus gostadiis
tissimas esse ; nec idmirum est, cumsulphu-
re, sale, nitro, alumine, bitumine polleant
copiosissimo, & ingentia subtus alant pyro-
phylacia, quibus perpetuo agitantur. Ve-
rum dehisce vide in praecedentibus fuse,uti
& in nostro ItinerarioSubmarino a&um.Est
inter caetera Lufitaniaz prodigia , ille cum-
primis Lacus admirandus in vertice Montis
tatis nostrae Theologo in Descriptione Lufita-
nia?, ejus naturae ei\\xtce[iuante Oceano &ipse
pariter exazjluans intumescat, luculentum
dissitum , alterum balneum celeberrimum
occurrit, eo majoris utilitatis quo exnatu-
ralihic mistione ac diversorum fontium
confluxu, suo quisque arbitrio aquas prae-
parare ac temperare potest ; calefaciunt,
siccant, digerunt. IterumjuxtaOrensemCi-Thermami-
vitatem scaturit aqua calida ac vena minio ntodtvttes-
prsedivite; & quamvis nonnihil sulphurei
Erminii, qui, teste Antonio Vasconzello Socie- redoleat, ubi tamen frigefacta resederit,ad-
sane occulti cum Oceano per hydragogos ad usum deliciarum adhibitam , vetusta
eosinceram, claram limpidamque seexhi-
bet ut non potui tantum sed & ad eduliorum
usum sit peridonea; ac veteribus Romanis
canales corresponsussignum. Idem de miri-
sico puteo juxtaMonasteriumS.Hieronymi,
totum cum cellis & habitaculis in rupe exci
thermarum i/£/?ig/tfsatisdemonstrant. Est&
hocmirabile, ex medio fluminis Minii, cui
thermas adjacent, aquas calidissmas erumpere
sumz» monte Sintra , inquo aquae ad aestum Imagnaquantitate: quae arguunt aquas ex
maris intumescunt. Sola Interamnensis Lu- profundissimisterraevisceribus, inipso flu
. sitania non amplius quam 18 leucis longa, la-
ta 12, teste Vasconzello , numerat ad viginti
Tom. I.
minis fundo exitumhabere, & incommix-
tibili ssuxu aquasssuminis penetrare. Sunt
Nn &
fossum tam hydragogis quampyragogis ca-
nalibus, erumpant, nonsecus ac corpusho-
minis microcosmicum innumeris venarum
arteriarumque duftibus , ac principalium
membrorum secessibus admiranda Omni-
potentis D E 1 Sapientiaconstitutum.Ter-
tio patet & mirus ineffabilisque rerum o
mniumin unumfinem corresponsus concurfus-
que: Quarto, inconceptibilis qux in dictis
aquisX&tet virtutum diverjitas, qua summa
qucEinmineralibuslatetdifferentia, & in
quinque milliafontium perennium, aquse prse-
slantia cum nullis in Europa comparando-
rum ; virtutibus enim mirificis pollent ob
Tagi aureasfundentis arenas,divitiasquas T*g**u.
vicinis undique& undique terns commu-
nicat. Quos inter & plures thermales {untJrh/rm*LH~
jontes , nominis celebritate toti Lulitaniae
noti: uti sunt prope Obidos Caldas , Mo-
nasterio ab Eleonora loannis II Regisconju-
ge, in usum infirmorum construclo Xeno-
dochiomemorabiles. Sequuntur Balnea Al. Therm*Al~
r ■ . - j » i ■ -i garbiorum.
comprehensibilis varietas potissimum elu- Igarbiorum juxta oppidum Alvor, in quibus
cescit. Quasutiubiquelocorumseseincon- \loannis II Rex,cum lethalis venenireme-
spectum exhibent, ita miram quandam Oe dium quaereret, periisTe dicitur.
conomiaz fubterraneaz administrationem o-s Sed relistis aliis quae in Beira&Conven-
stendunt. Hisce positis jam telam tandem [ tu de Lasoes sunt aliisque passim obviis, u-
occeptam prosequamur. I num nobis hoc locoprodigium exponendum
g j <est, quod in sonte, quatuor a Conimbrica
.:. - " . x , T - . ! leucis dissito , juxta oppida Cutanhedium &
De Thermis Europ*, &pnmode Lusitams Cadimam, elucescit. Fonspede non amplius
& Hispam* Fontibus & Thermis. \profmJus \ arenosus & subturbidus est /vul-
TC Uropa Lusitaniam, Hispaniam,Galliam,
■^ltaliam, Germaniam, Hungariam, Po-
loniam, Illyricum, Grasciam cum adjacen-
tibus Insulis Sicilia, Anglia, Scotia, Hy-
bernia continet , quaa innumeris ubique
Thermis referta, ex sequentibus patebit. In
Lufitaniao£to, mHispania 40, in Gallia^,
in Germania 120, in ltalia%6, in Hungaria
go Fervencas ;&t)erenrii aquarum arenarum-
queebullitione, qua servet, sic dicTjus ; eh
vero ei\natura ut quicquid in eum injeceris MW&sontis
abforbeat, necsatis potestapparerequb in-ftro/r,eta"
jectos arborum ramos devolvat, cum non
semel arborem integram experimenti causa
radicibusimisaut summis tantum frondi-
bus applicatam, trunco tantum sive ramo
vicinisquelocis 9, inPoloniazdCarpathum/quolibet, ita avide devoret,ut nullis viri-
complures, in lllyrico 16, in Grazcia & vici- bus queatavelli,& brevi temporisspatio,ne
nislnsulis 22 ; qusomnesperoccultoster- tantillus ramusculus appareat. Illud etiam
rss meatus sibi correspondent, & uno eo->accidit, utlabenti jumentipede ita fortiter
demqueignevariispyrophylaciis distribu- brevispatio<7#/#w/adse trahat, ut vix ulla
to animantur&conservantur,nonsecusac arte & robore a devorantis aquse vi possit
in corpore humanoiper diversos canales & ra- abstrahi. Hasc Vasconzellus, cujusrationem
mosos venarum audtus, calor animalis o- insequentibusdemiraculosis fontibusape-
mnia animat, dirigit, & in effe&us a natu-J riemus
ra intentos sollicitat,
Et ut de Thermis Lufitania? incipiam, sciat
Ledtor, omnes fere Atlantici Maris Infulas,
uti sunt Canariae, Maderze, & quas Azores
Htfpaniaz prazcipui Thermarum sontes sunt "ihermxHi-
Caldas del Rey, sic pagus appellatur , juxta^"""*'
quem ebulliunt, juxta viam, quae a Com-
postella in Lusitaniam ducit , balneorum
vocant , Thermis , quemadmodum annuae {nobilitate insignes,calidas acdigerentis fa-
Societatis nostrse abunde testantur, reser- {cultatis. Hinc ad oppidumTralus gostadiis
tissimas esse ; nec idmirum est, cumsulphu-
re, sale, nitro, alumine, bitumine polleant
copiosissimo, & ingentia subtus alant pyro-
phylacia, quibus perpetuo agitantur. Ve-
rum dehisce vide in praecedentibus fuse,uti
& in nostro ItinerarioSubmarino a&um.Est
inter caetera Lufitaniaz prodigia , ille cum-
primis Lacus admirandus in vertice Montis
tatis nostrae Theologo in Descriptione Lufita-
nia?, ejus naturae ei\\xtce[iuante Oceano &ipse
pariter exazjluans intumescat, luculentum
dissitum , alterum balneum celeberrimum
occurrit, eo majoris utilitatis quo exnatu-
ralihic mistione ac diversorum fontium
confluxu, suo quisque arbitrio aquas prae-
parare ac temperare potest ; calefaciunt,
siccant, digerunt. IterumjuxtaOrensemCi-Thermami-
vitatem scaturit aqua calida ac vena minio ntodtvttes-
prsedivite; & quamvis nonnihil sulphurei
Erminii, qui, teste Antonio Vasconzello Socie- redoleat, ubi tamen frigefacta resederit,ad-
sane occulti cum Oceano per hydragogos ad usum deliciarum adhibitam , vetusta
eosinceram, claram limpidamque seexhi-
bet ut non potui tantum sed & ad eduliorum
usum sit peridonea; ac veteribus Romanis
canales corresponsussignum. Idem de miri-
sico puteo juxtaMonasteriumS.Hieronymi,
totum cum cellis & habitaculis in rupe exci
thermarum i/£/?ig/tfsatisdemonstrant. Est&
hocmirabile, ex medio fluminis Minii, cui
thermas adjacent, aquas calidissmas erumpere
sumz» monte Sintra , inquo aquae ad aestum Imagnaquantitate: quae arguunt aquas ex
maris intumescunt. Sola Interamnensis Lu- profundissimisterraevisceribus, inipso flu
. sitania non amplius quam 18 leucis longa, la-
ta 12, teste Vasconzello , numerat ad viginti
Tom. I.
minis fundo exitumhabere, & incommix-
tibili ssuxu aquasssuminis penetrare. Sunt
Nn &