DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.7650#0351
* I
302 MUNDI SUBTERRANEI {t^°p
omnes earum quas obvias habent rerum in- Exper. ^atifUfpertis rur^101,
timas fibras medullasque penetrant^ quo Conjecl. [esy^j^funt i0^nt
' " sfehiS
rum atquesaxorum matricibus. Primoita- j exesitque, inexeforumtocum se subslituunt,& $r nja, & )u)
que ex salinorum corporum miscella cum
ramentis lapidum saxorum rasuris, nascitur
succusquidam petrificus, quiseseporis in-
sinuatrerum in eas conjedtarum, ex quo
Seft.lV. Expraecedentibus satsuperque patuit, a-
quas innumeris mineralium corpufculorum mi-
ssuris refertasesse; nitro, sale, alumine, vi-
triolo,bitumine, diversorumque metallo-
fado, acrimonias qua pollent vi, molliori- jj; j«v $ _
bus rerum obviarum partibus consumptis ^^^'uahun10^.^
hoc pa&o in saxeam molem transformant.
Quiquidem/wcwtantoerit^c^c/orquan- p. j0 res fr
to a caloresubterraneo magis fuerit exco- 1 ptfi, Mua que suc
stus. Concoftio quippe caloris vi, ex terre- ja qUan^°CUm;xtuS,<
rumcontinuacorpusculorumscilicet sui si- stribus glebis pinguedinem quandam eli- ftW^Mi fibra
milium appetentium succestione , prima cit, quac mista succo petrifico, veluti gluten ftardtf111 • ' verb
format lapidosi corporis fundamenta, atque quoddam subministrat, quo corpuscula ar- ,e , tum enim
hoc paclo aliorum aliorumque novorum cle cohaereant, & partes partibus firmiter JJ earum subiw^1
appositione,tandemres injefta.sivelignum | conneclantur. nvertuntur, exeiis
illud sit, siveherba, authisce similia, cortice | Et ita experientia docet, res qux lapide- [° ^autosTea ssiateria
lapideo induuntur. Verum ut haec melius lfcunt, primoveluti muco quodam circum- ^ substituentibus
dari , cui deinde succi petrisici corpuscula f^oripetrifico perfeci
veluti visco cuidam cohaerent, & semper 7 , Jstentibus; qu0
alia & alia, continua appositione facta, do- 13 inortice tanturss saxe
nectandem mucoso cortice vestita, aerique ^llIC
capiantur , paulo altius ordiri visum est
Cur aqui Duplici modo lapidtsicus illefuccus a natura
fr^tmo-' m aquis elaboratur ; vel enim aqua certis
dt. mineralium corpusculis intime & perfecte
miscetur , vel superficie tenus aut confu-
sanee tantum; Priori modo totam substan-
tiam in saxum mutari necelse est , nti in
^orallinis stirpibus patet , quae petrificum
marissuccumnaturaliquodam appetitu at-
trahentes in substantiamaliti convertunt;
hocpa&oquoquevariasres, herbasj folia,
ligna, fruclus, animalia perfedte insaxum,
sive duritiem, sivepondus spectes, conver-
sa videntur. Posieriori modo succus petrificus,
qui ex imperfecta corpusculorum folsilium
mixtura constat, uti nequeintime ac per-
fecte cum dic"tis rebus miseetur, ita quoque
non nisi superficie tenus ligna, herbas, arun-
dines saxoso cortice vestit, intimasubstan-
ti& prorsus incorrupta; haud secus ac sevo
liquefastoellychniumper frequentem im-
exposita in lapidem convertantur. Sedhasc
experimento comprobemus.
1
experimentum.
Accipe cujuscunque lapidis in impalpa- j/\Ujnnpt*
bilem pollinem reda&i sarinam, quam aqua I UMrumprodipoj
suba&am (cui nortnihit/*/ij, nitri, & bitu- >£illa omnia luis
minis liquidi junctum sit) in perseftam mi- constare demonlrravn
sturam contemperabis. Hoc peracto appara nonnihildefemosis apu
concham aqua qualicunque refertam , in ^Hnum,Poij^liorem^i(
cu jus medio perpendiculari situ implanten- rum prodigiis recensea
tur & herbae & lignaarida,ossa,&quajcun- naturzfundamentofulc
que alia ; deinde decoctam manica Hippo- rafigmentasunt, autai
cratis , uti Chymici vocant, impositam involutamodis, autex
paulo ante descriptam compolitionemstil- ' nibus, quasauthomini
lare facias, & cum tempore videbis , sres supeistitiones gentium
impositas cuticula quadam mucosa vestiri, nemtraxerunt. Estenii
mersionem ta"ndem in 'candelamvvadit, fri-1 & corticum rudimenta ex continuo corpu- ytum yej a(j prjmum
goris condensatione solidam & firmiter sculorum appulsu moliri, qux deinde effu- c^m mujrajis a^jn
consistentem; itaomniaintraaquam pro- saaqualiberiorirelidaaerisuccenutempo- riisintermiscere Sane
jeftanonpriusquam extra aquam lapideae risin saxeam duritiem concrevisfe reperies. penumerononta
molis conlistentiam acquirunt, uti in coral- Ouod itaque nos experientia fieri docet, id monstration ™ ^
lo patet. Cujusrei ratio est, quod durante multo majori industria naturam operari, [m . es 4"am u
aqus, intra quam conduntur, humeftatio- nemo nisi insensatusinficiabitur. , 1L s u s aiiunonib
Jdlenium,nonnulla ji
Consectarium. 1 ncentprobatione. Sic
ne, etiam continua appositione corpuscu-
lorum vi lapidifici succi semper augeantur,
non tamen ob continuum ambientis humi-
di allapsum in duram substantiam lapide-
scere queant, nisi aeri aliquandiu exposita
fuerint; tum enim humido superfluo sive a
Sole per resolutionem attracl:o,sive vento-
rum siccitate consumpto, tandem in lapi-
deam substantiam indurantur.
Qusverosuccolapidificoperfecle & in-
timemiscentur, eainsaxeam substantiam
converti necesie est; cum enim succus lapi-
disicus nil aliud sit quam humor injenfibi-
lium corpusculorum ex lapidosis venis, nitrofis
salinijquelocis abraforum miflura conssitutus
elaboratusque, corpuscula vero humori per-
fefte mista, cum naturaliter in eum se sta-
tum in quo extiterunt, reducere appetant,
hinc humoris salnitrosi,aluminosi aut sul-
phurei vehiculo, ob spirituum subtilitatem,
Lapidescunt itaque res in certas aquas con- gumdt /r am -^undi ac Nati
jedae, eomodoquodiximus, velquodsuc-Jiam ' multoties no
cus, uti Vitruvius , lapidificus coaguli in- %&*cpute- p eac>causas,perind<
star aquas, quibus permiscetur ,spisiet, eas-
pdeicant. Dores - « qua: relata :
que ita addensatas Solis aestus cogat indu- vitruviut ecensuit, etiam miraa
retque; vel, ut Agricola, quodsuccus lapi- Agricola. lin "ocOpereaddux
dificus exspecuum venis & commisiuris e- essestuum ass
manans, antequam deciderit, indurescat; ^prorsus OUt
vel cum ejus guttae jam distillarint, non se- J'^*Phrajl0 adduc r
cus ac stiria^ teftorum glaciem , ita succus '^nCilicja '
decidens virtute sua & stirias lapidum in y, posterior-'
fornicibus, & in pavimento conos lapideos ^ioresqUe.\ )*
format, salnitrososucco in saxum paulatim S Ck0^ &' *ha iu
converso; vel deniqu e res ipsie convertun- lku, qUem\,. we
turin lapides, cumsuccumipsum lapidescen- n°minatUr *
tem combiberunt. ^olvat \i- C° 4uod |
Quemadmodum exorto bello cum opifi- V ^lum ess
ces in metalla Lydis circa Pergamum con- 'Us aquas q,
fugisTent, *i8r7dicumrec
hner«sonnb
302 MUNDI SUBTERRANEI {t^°p
omnes earum quas obvias habent rerum in- Exper. ^atifUfpertis rur^101,
timas fibras medullasque penetrant^ quo Conjecl. [esy^j^funt i0^nt
' " sfehiS
rum atquesaxorum matricibus. Primoita- j exesitque, inexeforumtocum se subslituunt,& $r nja, & )u)
que ex salinorum corporum miscella cum
ramentis lapidum saxorum rasuris, nascitur
succusquidam petrificus, quiseseporis in-
sinuatrerum in eas conjedtarum, ex quo
Seft.lV. Expraecedentibus satsuperque patuit, a-
quas innumeris mineralium corpufculorum mi-
ssuris refertasesse; nitro, sale, alumine, vi-
triolo,bitumine, diversorumque metallo-
fado, acrimonias qua pollent vi, molliori- jj; j«v $ _
bus rerum obviarum partibus consumptis ^^^'uahun10^.^
hoc pa&o in saxeam molem transformant.
Quiquidem/wcwtantoerit^c^c/orquan- p. j0 res fr
to a caloresubterraneo magis fuerit exco- 1 ptfi, Mua que suc
stus. Concoftio quippe caloris vi, ex terre- ja qUan^°CUm;xtuS,<
rumcontinuacorpusculorumscilicet sui si- stribus glebis pinguedinem quandam eli- ftW^Mi fibra
milium appetentium succestione , prima cit, quac mista succo petrifico, veluti gluten ftardtf111 • ' verb
format lapidosi corporis fundamenta, atque quoddam subministrat, quo corpuscula ar- ,e , tum enim
hoc paclo aliorum aliorumque novorum cle cohaereant, & partes partibus firmiter JJ earum subiw^1
appositione,tandemres injefta.sivelignum | conneclantur. nvertuntur, exeiis
illud sit, siveherba, authisce similia, cortice | Et ita experientia docet, res qux lapide- [° ^autosTea ssiateria
lapideo induuntur. Verum ut haec melius lfcunt, primoveluti muco quodam circum- ^ substituentibus
dari , cui deinde succi petrisici corpuscula f^oripetrifico perfeci
veluti visco cuidam cohaerent, & semper 7 , Jstentibus; qu0
alia & alia, continua appositione facta, do- 13 inortice tanturss saxe
nectandem mucoso cortice vestita, aerique ^llIC
capiantur , paulo altius ordiri visum est
Cur aqui Duplici modo lapidtsicus illefuccus a natura
fr^tmo-' m aquis elaboratur ; vel enim aqua certis
dt. mineralium corpusculis intime & perfecte
miscetur , vel superficie tenus aut confu-
sanee tantum; Priori modo totam substan-
tiam in saxum mutari necelse est , nti in
^orallinis stirpibus patet , quae petrificum
marissuccumnaturaliquodam appetitu at-
trahentes in substantiamaliti convertunt;
hocpa&oquoquevariasres, herbasj folia,
ligna, fruclus, animalia perfedte insaxum,
sive duritiem, sivepondus spectes, conver-
sa videntur. Posieriori modo succus petrificus,
qui ex imperfecta corpusculorum folsilium
mixtura constat, uti nequeintime ac per-
fecte cum dic"tis rebus miseetur, ita quoque
non nisi superficie tenus ligna, herbas, arun-
dines saxoso cortice vestit, intimasubstan-
ti& prorsus incorrupta; haud secus ac sevo
liquefastoellychniumper frequentem im-
exposita in lapidem convertantur. Sedhasc
experimento comprobemus.
1
experimentum.
Accipe cujuscunque lapidis in impalpa- j/\Ujnnpt*
bilem pollinem reda&i sarinam, quam aqua I UMrumprodipoj
suba&am (cui nortnihit/*/ij, nitri, & bitu- >£illa omnia luis
minis liquidi junctum sit) in perseftam mi- constare demonlrravn
sturam contemperabis. Hoc peracto appara nonnihildefemosis apu
concham aqua qualicunque refertam , in ^Hnum,Poij^liorem^i(
cu jus medio perpendiculari situ implanten- rum prodigiis recensea
tur & herbae & lignaarida,ossa,&quajcun- naturzfundamentofulc
que alia ; deinde decoctam manica Hippo- rafigmentasunt, autai
cratis , uti Chymici vocant, impositam involutamodis, autex
paulo ante descriptam compolitionemstil- ' nibus, quasauthomini
lare facias, & cum tempore videbis , sres supeistitiones gentium
impositas cuticula quadam mucosa vestiri, nemtraxerunt. Estenii
mersionem ta"ndem in 'candelamvvadit, fri-1 & corticum rudimenta ex continuo corpu- ytum yej a(j prjmum
goris condensatione solidam & firmiter sculorum appulsu moliri, qux deinde effu- c^m mujrajis a^jn
consistentem; itaomniaintraaquam pro- saaqualiberiorirelidaaerisuccenutempo- riisintermiscere Sane
jeftanonpriusquam extra aquam lapideae risin saxeam duritiem concrevisfe reperies. penumerononta
molis conlistentiam acquirunt, uti in coral- Ouod itaque nos experientia fieri docet, id monstration ™ ^
lo patet. Cujusrei ratio est, quod durante multo majori industria naturam operari, [m . es 4"am u
aqus, intra quam conduntur, humeftatio- nemo nisi insensatusinficiabitur. , 1L s u s aiiunonib
Jdlenium,nonnulla ji
Consectarium. 1 ncentprobatione. Sic
ne, etiam continua appositione corpuscu-
lorum vi lapidifici succi semper augeantur,
non tamen ob continuum ambientis humi-
di allapsum in duram substantiam lapide-
scere queant, nisi aeri aliquandiu exposita
fuerint; tum enim humido superfluo sive a
Sole per resolutionem attracl:o,sive vento-
rum siccitate consumpto, tandem in lapi-
deam substantiam indurantur.
Qusverosuccolapidificoperfecle & in-
timemiscentur, eainsaxeam substantiam
converti necesie est; cum enim succus lapi-
disicus nil aliud sit quam humor injenfibi-
lium corpusculorum ex lapidosis venis, nitrofis
salinijquelocis abraforum miflura conssitutus
elaboratusque, corpuscula vero humori per-
fefte mista, cum naturaliter in eum se sta-
tum in quo extiterunt, reducere appetant,
hinc humoris salnitrosi,aluminosi aut sul-
phurei vehiculo, ob spirituum subtilitatem,
Lapidescunt itaque res in certas aquas con- gumdt /r am -^undi ac Nati
jedae, eomodoquodiximus, velquodsuc-Jiam ' multoties no
cus, uti Vitruvius , lapidificus coaguli in- %&*cpute- p eac>causas,perind<
star aquas, quibus permiscetur ,spisiet, eas-
pdeicant. Dores - « qua: relata :
que ita addensatas Solis aestus cogat indu- vitruviut ecensuit, etiam miraa
retque; vel, ut Agricola, quodsuccus lapi- Agricola. lin "ocOpereaddux
dificus exspecuum venis & commisiuris e- essestuum ass
manans, antequam deciderit, indurescat; ^prorsus OUt
vel cum ejus guttae jam distillarint, non se- J'^*Phrajl0 adduc r
cus ac stiria^ teftorum glaciem , ita succus '^nCilicja '
decidens virtute sua & stirias lapidum in y, posterior-'
fornicibus, & in pavimento conos lapideos ^ioresqUe.\ )*
format, salnitrososucco in saxum paulatim S Ck0^ &' *ha iu
converso; vel deniqu e res ipsie convertun- lku, qUem\,. we
turin lapides, cumsuccumipsum lapidescen- n°minatUr *
tem combiberunt. ^olvat \i- C° 4uod |
Quemadmodum exorto bello cum opifi- V ^lum ess
ces in metalla Lydis circa Pergamum con- 'Us aquas q,
fugisTent, *i8r7dicumrec
hner«sonnb