DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.7650#0395
dil
VII. #
352 MUNDI SUBTERRANEI u^^^V
11. rapta, inque campos deve&a , agrorum foe-1 deposita? affluxu; quo & terra primum palu- 1 A^' ne: prin^
cundum,quogaudebant,limumitaobtegit, !dosa, folTae& valles impletae ad planitiem p|jcira£j0nCibus,^ve
disponuntur;veletiamssuminuminalteru- 1^*® coacerveI
tram partem currentium impetu, qux quod y/s^'s meradve11
ut culturae amplius non sint idonei. Cum
tempore tamen & multorum annorum cur-
riculis acciditut herbis, plantis , virgultis-
que arenosa substantia oppleta , arboribus
guomodo sylvosisquetraftibusvesliatur: hicquotan-
dZtlZ nis' Auclumnali videlicet tempore, folia,
cundari fru&us, germina, uti vel sponte sua, vel ven -
psmt. torumviaecussa. in circumjacentes campos,
slve planos, sive montosos decidunt, ita hy-
lernarum nivium,pluviarum imbriumque ma-
ceratione, una cum graminibus inputredi-
nem versa, camposnova terraz pinguispelle oh-
ducunt. quae cum quotannis contingant,ter-
ram quoque hinc continuo augeri & alTula-
tim asturgere, nemo non , potissimum in ri-
pis fluminum, videt: in quibus luculenter
diversas nunc lapidum aut sabuli, glareas-
que venas, jam terrze arenaceae aut limosce
congeriem, quse sabulosam superficiem,vel-
uti crustaquadam contegat, intueberis: at-
que adeo adveniente nova pinguis materiae
congerie, campi novofoecunditatisconce-
ptuluxuriantes, magnis proventibus agri-
xovafteri- colas locupletant. Attamen succesTu tem-
Htausprm. . noy£ adVenientis exmontibus abrasi
apia. r
macilenti sabuli congerie , per inundatio-
nem imbresque devefta, dum pinguem ma-
teriam contegit, novasserilitatis vicifsstudine
campos implet. Ethoc, quamdiu Mundus
stabit, perenni alternantis vicijfitudinis lege
durat.
Saies vege- Quoniam verb germinibus, plantis, vir-
in una parte corrodunt exeduntque, in alte- JjM** cumU^s *J
raparteaddituaugmentoqueterrarumcom- seucoriur
pensant , ut in nullis non fluminum ripis ( tj niiat1^11! jS eorui
videreest. Atquehincpatet, succesliitern- jniss3P e'ver°:
potis flumina ex unius ripie exesione, ex al- temp°r ire0t
terius vero terrestris materiac incremento, 00^u6^ ;isco
cumtemporealveossuosmutare. Vide quaj \^4S Aent
inTertio Librouberrimede hisce locuti su- 1 ,mti\^iCCe ~m
mus. $sa*rarenf,;
Sequitursecundd,exadvecl;usabuli gros- ljsteiinscon&e
sioris, exmontibusterrentiumpluviarum- ^^uW506^"5^^
que violentia abrasi, non solum campos re- ^ntinuato augtnentc
pleri, (ed&fluminum alveum filicibus faxo- C in litore ma
rumque congerie altiorem fieri , quorum au- estconstipatoSC
gmento herbisque ex limo pullulascenti- J minibusvirgultilq^
bus , aquam alveo suo contineri nesciam, P ;;011e&ventisagi
tandem nova planiores campos inundatio- , cUniulos aggoi
nereplere; quibus tamen apalustri aquaper ssfra ad maris litora
fosiasseuincilesliberatis, sedimento inun- r u[jreperiuntur,
datarum aquarum dum arenaceae materije ^ wquartb. I
miscentur, in opimam , craslamque dege- l^luntlcolorum i
nerant. Certein montanis regionibus nive f nasUDstant
Joluta, aquam e sublimi turbulentam cras- i timm a
samquearen* argilla,luto,glarea,aliW gK$„<ko
materiaquam lecumrapitmixtam,perloca ipauiuui Y
depressiora in flumina desluere, cunstis no- ^jtiikndmmjoiia
tum est : neque vero a vicinis montibus wkraMg^rumsa
duntaxat, sed & aliquot dierum intervallo interram converla, ni
utrinque e latere dissitis , psammorrhce<e, tainexistentem iUic
sive arenacese materiae motus advecTitant, «wtingit. Mwvero
Sstemes gult^s' graminibus0, foliis, floribus, frufti- j dum sajpenumero maximos montes sylvas- habet a montibus ochr
wva pro busque, nitrum,sal, bitumen, plurimum inest, que vi defluentis aqus abrasos avectosque mbfetis,quiinplan
sZlmrtT^nc^um aecidentia terrae committuntur, Janimadvertere licet. tampropagantfulvam
veluti perputresatlionem {eTmentata, novam Quseritursecundb , Cur idemssumen qui- J£««w«fr «^veroamontibus^r
pr&bent salium mineraliumque generandorum busdam in locis agrosex alluvione natos are- If^'"™' vei ex ipsocolor
na macilenta , alibi vero pingui limo dotet^ nerant,fr whm igitur apa ssut
Respondeo, tripliciter agros camposque mo- mkrdiumfuccis varie
dopin<?ues,modosserileseffici. Primo groslloris nen>* ' ^««ejuscoloriscujus
sabuli macrsque arena^ aflluxu steriles,argil- sa suit, repJentur. U'
lae verb lutique pinguis oblimatione fcecun- Atjsertntts istiusmodi c
dos reddi. Secundb, steriles redduntur flu- bio/rendetur. Terrav
materiam; pr& ca^teris autem substantiae bi-
tumine turgentes terram mirum inmodum
crasfam pinguemque reddunt. £ falibus vero
fermentatione dispositis, mineralibusque gle-
bis ex montibus recisis atque fluminibus
corrivatis, nova nascitur mineralium foboles;
quaetandem mari vastorum deveclu flumi-
num concreditur.
Mare verb omnibus dicl:is rerum specie
pluviarumque motionem , Terreftri Globo,
perenni atque indesicienti nzitmx vicissttudi-
ne, reftituit.
Pericyclofin Naturaz admirandam vidimus;
jam essetluum particularium, quos in Terre
minum vehementi psammorrhcese exone- potissimum apta est
rationeincampis fada; fcecundi, leni ma- ktkrUm Mi0 ^
teriae fluxu , limique pinguis in camporum ftorumcinp;« * miu
bus aucl:um fcetumque, scenus concreditum, \ planitie sedimento . Tertio , germinum, solum terra ' ^
vel per subterraneos cuniculos, vel Solis at- j herbarum , foliorumque ex arboribus de- '%a& crals ^ s ^U°C
traclu per vapores in altiores aerisregiones I cidentium , terrseque commisTorum putre- ^um reddi '
elatum, partim per fontium scaturigines,[ facl:ione,quseuti pinguedine abundant,ita ^ ur > cujus
partim per extrinsecamaeris,aquae,nivium,| in terrenum pingueque lutum conversa, a-
grosdesiderata fcecunditate beant. ExPERi
Qujeritur tertib , Quomodo azquabilis cm'^J^. • Vas ji m
porumjupersicies, & quomodo colles arenaceic°iC2inpk- J*'^ " °^^terra
inplanis nafcantur ? Respondeo ; aquabilem w »*• '' ^' ^Uam aqua sup
camporumfupersiciemsieri, dum vel inundatio-^mm' ^ cpmmisceas, q\
no Globo efficit, caufas pari paclo per Quce- ne limus omnibus cavitatibus fossisque op- ine-^^^ndum
Jiiones exponamus. pletis ssqua portionedifTunditur,utiin»iw 3lia m reperie
guomod» Quaeritur primb , Quomodo agri novi cam- patet.quaein placidatempestate&leni casu ^Uarn^edirner
gn nunc „„0.»™+,**- **** tterilec smru*Ai> dum terram operit, planitiem nive testam T**, k aliQU "
sequabilem reddit: ita pfammorrhoea terris, ve s 111 iHam v ?
ttcke"nmcP*<lue nascantur , jam jteriles , jam soecundi?
foecundi Respondeo, hoc fieri arenaz, argilla,sabuli,
ptscmur. giareg ex montibus deveclaj, & in planitiem
sine impctu, ssuminum vi ejecl;a, sequaliter ?[atn abstraxer?0 *'
limum *scabram, /
Tn! olore<
VII. #
352 MUNDI SUBTERRANEI u^^^V
11. rapta, inque campos deve&a , agrorum foe-1 deposita? affluxu; quo & terra primum palu- 1 A^' ne: prin^
cundum,quogaudebant,limumitaobtegit, !dosa, folTae& valles impletae ad planitiem p|jcira£j0nCibus,^ve
disponuntur;veletiamssuminuminalteru- 1^*® coacerveI
tram partem currentium impetu, qux quod y/s^'s meradve11
ut culturae amplius non sint idonei. Cum
tempore tamen & multorum annorum cur-
riculis acciditut herbis, plantis , virgultis-
que arenosa substantia oppleta , arboribus
guomodo sylvosisquetraftibusvesliatur: hicquotan-
dZtlZ nis' Auclumnali videlicet tempore, folia,
cundari fru&us, germina, uti vel sponte sua, vel ven -
psmt. torumviaecussa. in circumjacentes campos,
slve planos, sive montosos decidunt, ita hy-
lernarum nivium,pluviarum imbriumque ma-
ceratione, una cum graminibus inputredi-
nem versa, camposnova terraz pinguispelle oh-
ducunt. quae cum quotannis contingant,ter-
ram quoque hinc continuo augeri & alTula-
tim asturgere, nemo non , potissimum in ri-
pis fluminum, videt: in quibus luculenter
diversas nunc lapidum aut sabuli, glareas-
que venas, jam terrze arenaceae aut limosce
congeriem, quse sabulosam superficiem,vel-
uti crustaquadam contegat, intueberis: at-
que adeo adveniente nova pinguis materiae
congerie, campi novofoecunditatisconce-
ptuluxuriantes, magnis proventibus agri-
xovafteri- colas locupletant. Attamen succesTu tem-
Htausprm. . noy£ adVenientis exmontibus abrasi
apia. r
macilenti sabuli congerie , per inundatio-
nem imbresque devefta, dum pinguem ma-
teriam contegit, novasserilitatis vicifsstudine
campos implet. Ethoc, quamdiu Mundus
stabit, perenni alternantis vicijfitudinis lege
durat.
Saies vege- Quoniam verb germinibus, plantis, vir-
in una parte corrodunt exeduntque, in alte- JjM** cumU^s *J
raparteaddituaugmentoqueterrarumcom- seucoriur
pensant , ut in nullis non fluminum ripis ( tj niiat1^11! jS eorui
videreest. Atquehincpatet, succesliitern- jniss3P e'ver°:
potis flumina ex unius ripie exesione, ex al- temp°r ire0t
terius vero terrestris materiac incremento, 00^u6^ ;isco
cumtemporealveossuosmutare. Vide quaj \^4S Aent
inTertio Librouberrimede hisce locuti su- 1 ,mti\^iCCe ~m
mus. $sa*rarenf,;
Sequitursecundd,exadvecl;usabuli gros- ljsteiinscon&e
sioris, exmontibusterrentiumpluviarum- ^^uW506^"5^^
que violentia abrasi, non solum campos re- ^ntinuato augtnentc
pleri, (ed&fluminum alveum filicibus faxo- C in litore ma
rumque congerie altiorem fieri , quorum au- estconstipatoSC
gmento herbisque ex limo pullulascenti- J minibusvirgultilq^
bus , aquam alveo suo contineri nesciam, P ;;011e&ventisagi
tandem nova planiores campos inundatio- , cUniulos aggoi
nereplere; quibus tamen apalustri aquaper ssfra ad maris litora
fosiasseuincilesliberatis, sedimento inun- r u[jreperiuntur,
datarum aquarum dum arenaceae materije ^ wquartb. I
miscentur, in opimam , craslamque dege- l^luntlcolorum i
nerant. Certein montanis regionibus nive f nasUDstant
Joluta, aquam e sublimi turbulentam cras- i timm a
samquearen* argilla,luto,glarea,aliW gK$„<ko
materiaquam lecumrapitmixtam,perloca ipauiuui Y
depressiora in flumina desluere, cunstis no- ^jtiikndmmjoiia
tum est : neque vero a vicinis montibus wkraMg^rumsa
duntaxat, sed & aliquot dierum intervallo interram converla, ni
utrinque e latere dissitis , psammorrhce<e, tainexistentem iUic
sive arenacese materiae motus advecTitant, «wtingit. Mwvero
Sstemes gult^s' graminibus0, foliis, floribus, frufti- j dum sajpenumero maximos montes sylvas- habet a montibus ochr
wva pro busque, nitrum,sal, bitumen, plurimum inest, que vi defluentis aqus abrasos avectosque mbfetis,quiinplan
sZlmrtT^nc^um aecidentia terrae committuntur, Janimadvertere licet. tampropagantfulvam
veluti perputresatlionem {eTmentata, novam Quseritursecundb , Cur idemssumen qui- J£««w«fr «^veroamontibus^r
pr&bent salium mineraliumque generandorum busdam in locis agrosex alluvione natos are- If^'"™' vei ex ipsocolor
na macilenta , alibi vero pingui limo dotet^ nerant,fr whm igitur apa ssut
Respondeo, tripliciter agros camposque mo- mkrdiumfuccis varie
dopin<?ues,modosserileseffici. Primo groslloris nen>* ' ^««ejuscoloriscujus
sabuli macrsque arena^ aflluxu steriles,argil- sa suit, repJentur. U'
lae verb lutique pinguis oblimatione fcecun- Atjsertntts istiusmodi c
dos reddi. Secundb, steriles redduntur flu- bio/rendetur. Terrav
materiam; pr& ca^teris autem substantiae bi-
tumine turgentes terram mirum inmodum
crasfam pinguemque reddunt. £ falibus vero
fermentatione dispositis, mineralibusque gle-
bis ex montibus recisis atque fluminibus
corrivatis, nova nascitur mineralium foboles;
quaetandem mari vastorum deveclu flumi-
num concreditur.
Mare verb omnibus dicl:is rerum specie
pluviarumque motionem , Terreftri Globo,
perenni atque indesicienti nzitmx vicissttudi-
ne, reftituit.
Pericyclofin Naturaz admirandam vidimus;
jam essetluum particularium, quos in Terre
minum vehementi psammorrhcese exone- potissimum apta est
rationeincampis fada; fcecundi, leni ma- ktkrUm Mi0 ^
teriae fluxu , limique pinguis in camporum ftorumcinp;« * miu
bus aucl:um fcetumque, scenus concreditum, \ planitie sedimento . Tertio , germinum, solum terra ' ^
vel per subterraneos cuniculos, vel Solis at- j herbarum , foliorumque ex arboribus de- '%a& crals ^ s ^U°C
traclu per vapores in altiores aerisregiones I cidentium , terrseque commisTorum putre- ^um reddi '
elatum, partim per fontium scaturigines,[ facl:ione,quseuti pinguedine abundant,ita ^ ur > cujus
partim per extrinsecamaeris,aquae,nivium,| in terrenum pingueque lutum conversa, a-
grosdesiderata fcecunditate beant. ExPERi
Qujeritur tertib , Quomodo azquabilis cm'^J^. • Vas ji m
porumjupersicies, & quomodo colles arenaceic°iC2inpk- J*'^ " °^^terra
inplanis nafcantur ? Respondeo ; aquabilem w »*• '' ^' ^Uam aqua sup
camporumfupersiciemsieri, dum vel inundatio-^mm' ^ cpmmisceas, q\
no Globo efficit, caufas pari paclo per Quce- ne limus omnibus cavitatibus fossisque op- ine-^^^ndum
Jiiones exponamus. pletis ssqua portionedifTunditur,utiin»iw 3lia m reperie
guomod» Quaeritur primb , Quomodo agri novi cam- patet.quaein placidatempestate&leni casu ^Uarn^edirner
gn nunc „„0.»™+,**- **** tterilec smru*Ai> dum terram operit, planitiem nive testam T**, k aliQU "
sequabilem reddit: ita pfammorrhoea terris, ve s 111 iHam v ?
ttcke"nmcP*<lue nascantur , jam jteriles , jam soecundi?
foecundi Respondeo, hoc fieri arenaz, argilla,sabuli,
ptscmur. giareg ex montibus deveclaj, & in planitiem
sine impctu, ssuminum vi ejecl;a, sequaliter ?[atn abstraxer?0 *'
limum *scabram, /
Tn! olore<