Kruk, Mirosław Piotr: Zachodnioruskie ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem w wieku XV i XVI (Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2000)

191

Ο

ο

ω

Myslivec

d’7 „Bez poruszenia Boga-Słowo
y pierwszej jej centrum stanowi
tronującą frontalnie w mandorli
łowionymi po bokach hymnogra-
sl ie zwojami. Kompozycję uzupeł-
ich prorocy ze zwojami. Również
mandorla promienista, a towarzy-
lu namalowano Sobór archanioła
podwójny z umieszczonym w nim
niżej Chrystusa jako arcykapłana
ołowie, męczennicy i święte nie-
mandorli kolistej. Powyższy opis
' z utrwaloną ikonografią ilustracji
lą i, co charakterystyczne dla tra-
iz bardziej rozbudowywaną o ko-
wydzielane i wyróżniane atrybu-
żniającą ikony, przede wszystkim
nych, zwłaszcza metropolitów.
się od słów Dostojno jest ..., był
iskupów umieszczanych w jednym
pełniejszy sens poprzez jego włą-
sprawowaną w świątyni. Cytat ten
cerkwi św. Piotra koło Berende,
ej obrazu Matki Boskiej Platytery
na zwoju Cyryla, stojącego w rzę-
nach najniższej strefy sanktuarium

wiasty, otaczaj
wskazuje na śc
hymnu akatyst
dycji środkow<
lejne zastępy s
tami podkreśk
moskiewskie, 1
Wyjątek z
obecny równie
rzędzie w aps;
czenie do litur

tj. Nowogrodzie i Pskowie, i jedna z ikon, przeznaczonych dla cerkwi Zwiastowania,
o temacie Dostojno jest wykonana została właśnie w warsztacie nowogrodzkim.
J. Myslivec zauważył i podkreślił silny związek tematów powstających wówczas ikon
zhymniką liturgiczną, na którą same wszak wskazywały, stanowiąc najczęściej ekscerpty
tytułów pieśni: Wierzę, Syn Jednorodzony, W Tobie raduje się. Znamienne dla epoki było
wzbogacanie tekstów biblijnych akcentami moralizatorskimi. J. Myslivec powołał się przy
tym na opinię Kondakowa, który wskazał, że „tematy scholastyczne” obecne w malarstwie
Bałkanów i Mołdawii, pojawiły się w malarstwie nowogrodzko-pskowskim w połowie
wieku XVI. Niektóre tematy zachowały się przy tym w zabytkach Rusi, wyprzedzających
czas powstania np. malowideł mołdawskich. Tak np. ilustracja hymnu W Tobie raduje się
obecna w malowidłach Mołdawii - Homory (1535) i Suczawicy (około 1595), pojawiła się
na Rusi nieco wcześniej we freskach monasteru Ferapontowa (1500-1502), stając się
w ciągu wieku XVII i XVIII głównym tematem konch apsydowych cerkwi środkoworu-
skich. Znamienną kompozycję posiada jedna ze środkoworuskich ikon Dostojno jest z roku
1602, podzielona na cztery kwatery, z których każda stanowi komentarz do innego wezwa-
nia skierowanego do Marii o charakterze liturgiczno-hymnograficznym: „Zaprawdę godne
jest wielbić Ciebie Boearodzico’7 „Godniejsza od cherubinów, sławniejsza od serafinów’7
„Zawsze błogo;
narodziwsza, C
medalion opart
kolistej, otoczo
fami - śś. Jane
niaia archanioh