DOI article:
Woźna-Stankiewicz, Małgorzata: Józefa Kremera poglądy na muzykę w kontekście kultury muzycznej XIX wieku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.23902#0380
358 Małgorzata Woźna-Stankiewicz
należałoby się i obecnie uczyć (ponadto wybrane informacje o życiu, śmier-
ci i pogrzebie Palestriny);
Orlando di Lasso - swego czasu, podobnie jak Palestrina, był „cudem", wiel-
kim mistrzem godnym naśladowania, czego niestety nie czyniono;
Jan Sebastian Bach - „światopomne" dzieła, kiedy je słuchasz możesz
w nich „skąpać i pokrzepić" duszę swoją;
Beranger - śpiewki (problem: rola muzyki w wychowaniu i życiu towarzy-
skim w XIX wieku, miejsce jakie zajmują w nich walce, inne tańce oraz
romanse);
Karol Lipiński - muzyczne wirtuozostwo (problem: technika muzyczna,
wirtuozostwo a istota muzyki);
THALBERG - wielki pianista (problem: wiedza/teoria, rzemiosło, mecha-
niczna sprawność, natchnienie a doskonałość w sztukach pięknych);
HAYDN - „słodkie i wzniosłe" harmonie poruszające serca odbiorców (pro-
blem: strona zmysłowa i duchowa w sztukach pięknych);
MOZART - „We Flecie czarnoksięskim występuje Noc [Królowa Nocy],
figura sama przez się zupełnie abstrakcyjna, a zatem zupełnie bez charakte-
ru; trzeba było na to Mozarta, aby pokryć muzyką tę czczość figury samej";
BEETHOVEN - wielki artysta (problem: strona zmysłowa i duchowa w sztu-
kach pięknych).
Wśród przykładów celowo zamieściłam wszystkie zawarte w pierw-
szym tomie Listów... (powyżej nazwiska zapisane majuskułą), bo te właśnie
poznał Moniuszko i m.in. dlatego ostro skrytykował Kremera (jak widać,
nie bez racji).
W uwagach Kremera dotyczących rozwoju muzyki zarysowana została
w trzecim tomie Listów... wizja jej dziejów w trzech etapach: I. czasy staro-
żytne (Grecja, „lud hebrajski"); II. wieki średnie, czyli okres „odkrycia"
przez „ludy chrześcijańskie" muzyki „prawdziwej, godzącej sprzeczności",
„harmonii świętej", sztuki „wewnętrznej", „anielskiej", głównie muzyki
kościelnej (obok muzyki „światowej" i „gminnej"), która jednak stopniowo
„wyradzała się w sztuczność, w czcze, pedanckie formy", objaw „nieskoń-
czonej a spaczonej dufności w sobie" kompozytorów; III. „odrodzenie" się
tej muzyki właściwej („sztuki chrześcijańskiej") w XVI wieku w twórczo-
ści kościelnej, której szczytem są dzieła Palestriny. Ponadto Kremer zamie-
ścił w drugim tomie Listów... kilka wzmianek na temat muzyki pozaeuropej-
skiej (Chiny i Indie). Ogólna wizja rozwoju muzyki i rodzaj uwypuklonych
przez Kremera zjawisk kluczowych są analogiczne do ujęć w historiografii
muzycznej (m.in. M. Gerbert, J.N. Forkel, K.Ch.F. Krause, R.G. Kiesewet-
ter), w pracach wydanych przed rokiem 1854, ukazaniem się trzeciego tomu
należałoby się i obecnie uczyć (ponadto wybrane informacje o życiu, śmier-
ci i pogrzebie Palestriny);
Orlando di Lasso - swego czasu, podobnie jak Palestrina, był „cudem", wiel-
kim mistrzem godnym naśladowania, czego niestety nie czyniono;
Jan Sebastian Bach - „światopomne" dzieła, kiedy je słuchasz możesz
w nich „skąpać i pokrzepić" duszę swoją;
Beranger - śpiewki (problem: rola muzyki w wychowaniu i życiu towarzy-
skim w XIX wieku, miejsce jakie zajmują w nich walce, inne tańce oraz
romanse);
Karol Lipiński - muzyczne wirtuozostwo (problem: technika muzyczna,
wirtuozostwo a istota muzyki);
THALBERG - wielki pianista (problem: wiedza/teoria, rzemiosło, mecha-
niczna sprawność, natchnienie a doskonałość w sztukach pięknych);
HAYDN - „słodkie i wzniosłe" harmonie poruszające serca odbiorców (pro-
blem: strona zmysłowa i duchowa w sztukach pięknych);
MOZART - „We Flecie czarnoksięskim występuje Noc [Królowa Nocy],
figura sama przez się zupełnie abstrakcyjna, a zatem zupełnie bez charakte-
ru; trzeba było na to Mozarta, aby pokryć muzyką tę czczość figury samej";
BEETHOVEN - wielki artysta (problem: strona zmysłowa i duchowa w sztu-
kach pięknych).
Wśród przykładów celowo zamieściłam wszystkie zawarte w pierw-
szym tomie Listów... (powyżej nazwiska zapisane majuskułą), bo te właśnie
poznał Moniuszko i m.in. dlatego ostro skrytykował Kremera (jak widać,
nie bez racji).
W uwagach Kremera dotyczących rozwoju muzyki zarysowana została
w trzecim tomie Listów... wizja jej dziejów w trzech etapach: I. czasy staro-
żytne (Grecja, „lud hebrajski"); II. wieki średnie, czyli okres „odkrycia"
przez „ludy chrześcijańskie" muzyki „prawdziwej, godzącej sprzeczności",
„harmonii świętej", sztuki „wewnętrznej", „anielskiej", głównie muzyki
kościelnej (obok muzyki „światowej" i „gminnej"), która jednak stopniowo
„wyradzała się w sztuczność, w czcze, pedanckie formy", objaw „nieskoń-
czonej a spaczonej dufności w sobie" kompozytorów; III. „odrodzenie" się
tej muzyki właściwej („sztuki chrześcijańskiej") w XVI wieku w twórczo-
ści kościelnej, której szczytem są dzieła Palestriny. Ponadto Kremer zamie-
ścił w drugim tomie Listów... kilka wzmianek na temat muzyki pozaeuropej-
skiej (Chiny i Indie). Ogólna wizja rozwoju muzyki i rodzaj uwypuklonych
przez Kremera zjawisk kluczowych są analogiczne do ujęć w historiografii
muzycznej (m.in. M. Gerbert, J.N. Forkel, K.Ch.F. Krause, R.G. Kiesewet-
ter), w pracach wydanych przed rokiem 1854, ukazaniem się trzeciego tomu