DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.69941#0102
Sal3 & Nitrum. 27
rum corporum pons , quos fubeunt ,ob expolitas rationes, relinquunt, feu ob frigus , vel partium
fulphurearum evanefcentiam , motu torpidiores redditi, eofdem fecretos dimittunt.
Jta pariter aer falinorum corpufculorum effluvia 3 quae e terra affidue exhalant, fuo finu excepta fecum Modus quo Sales ex
circumagit, exinde per anguftos porqs corporum, quae in terree externa fuperficie fita funt permeans, aere venerantur .
eorum farcinam illic deponit 3 aut aliqua alia de caufa fuperius memorata , relinquit.
Aerem fiquidem diverforum falium generibus refertum effe , ex eo conjicere licet, qudd fi marcafitaj , Aer diverforum Sa-
terra?, aliaque corpora fuis falibus effetae fnb diu exponantur, novo faliumproventu rurfus imbuan- lium particulis fca-
tur : ut paffim obfervatur . tet.
tdJ Praeter^allatas ab Aubore Salium differentias , nova eorum genera e Chymicorum obfervatio-
nibus prodiere. Cum nanque animadvertiffent, ex quorundam Salium cum acidis mixtione , modo
ebullitiones , modo efFervefcentias , modbque fermentationes excitari, hos quidem utpote pecu-
liari charabere infignitos, ab aliis fecernendos effe judicarunt ac nomen ab Arabibus mutuati,
Alkali appellarunt: cn!*m> & praepofito articulo cineres herbae Alkali etymologia .
Vfcnanon ab Arabibus dibae , Se Botanicis kali & foda , vocantur; quod hxc herba plurimo Sale-»
Alkali fcateret. Unde celebris illa divifio in Alkali, Acidum , & Salfum apud plerofque ema-
navit .
Alkalium texturam valde porofam effe Phyfici volunt: ea fiquidem ipfius effebibus explicandis maxi-
me eft accommodata . Etenim acidorum fpicula , dum alkalium poros fubeunt, partim orificia oc-
cludunt , unde interni meatus anguftiores fiunt; quo fit, ut aer , una cum materia aetherea inibi in-
terceptus , ac compreffus impetum faciat, efjfrabifque carceribus fefe in libertatem afferat ; partim
vero alkalinarum molecularum nexum incidunt, eafque ab invicem divellunt, ac proinde ad inter-
ftitia interna, quae aere tenujore occupantur, iter patefaciunt externo aeri fuperincumbenti; qui
propria gravitate adactus impetuose illuc irrumpit, partefque vehementer concutit, divellit, ac
disjungit: eodemque tempore particulae volatiles fulphureae acidorum aculeis exolvuntur: ex quibus
omnibus, inteftini motus neceffarib cientur , ac fermentatio excitatur .
Salium divifio in—s
Alkali Acidum , &
Salfum.
Quare ex Alkalium
cum acidis admix-
tione fermentatio
oriatur.
Amplifllma eft Alkalium familia , fiquidem non modo diverfi generis fales complebitur , veluti fixos, Qua no£a Sales Al-
volatiles , urinofos, atque etiam acidos nonnullos, qui habita ratione aliorum acidorum, cum quibus kalici ab aliis Alka-
ebulliunt, Alkalici exiftimantur ; fed etiam quafcunque terreas ac fulphureas fubftantias, quse cum lic£s corporibus di-
acidis praedictas edunt actiones . Veriim Sales Alkalici a caeteris alkalicis corporibus hac nota facile ftincuiantur .
poffunt dignofei iuxta Cl.Hombergum,qubd illi una cum admixtis acidis poft ebullitionem, efferve-
fcentiam , aut fermentationem , ita invicem coeunt, ut in Salis tertii falfi cryftallos abeant, quod
in his non contingit.
Alkalia humores fundunt, acidum abforbent, atque obtundunt, vique pollent deterfiva : quapropter Alkaliu facultates <
ad maculas e pannis detergendas adhibentur .
Acidum dicitur, quodcunque acoris fenfationem valet excitare, nifi praepediatur . Ejus particulae rigi- Acidi particula
dte exiftimantur, longae, valde fubtiles, & acutiffimis fpiculis inftrubae, quibus poros facillime quajcs.
fubeunt, linguae papillas compungunt, ac fenfum guftus afficiunt. ~
Piverfa ratione adhibitum , varias exerit abiones ; modo enim folvit, modo figit, ac coagulat humo-
res , modo condenfat, modbque incidit, & attenuat . Qui contrarii effebus in labe potiffimum ob- Cur liquores modo
fervantur : hoc enim, acido affflfo, concrefcit; iterunque , poftquam concreverit, novo liquore.-» coagulentur , modb
acido admixto diflolvitur, acliquefcit. Coagulatur autem primo , quia falium acidorum ctifpides folvantur ab acidis <.
ramofis ac flexibilibus labis partibus irretiuntur , hinc repletis interftitiis inibi contentum liquorem
exprimunt, ac cum fibrillis labeis abeunt in molem denfiorem , qua: propria gravitate impulfa a reli-
quo fluido, in imum fecedit. Exinde vero , fi labi jam concreto novus liquor acidus affundatur ,
aaedem fibrae labeae, non amplius molles, & flexiles, fed ob interjebas priiis admixti acidi particulas
extenfae, folidae, ac rigidae, a Salium aci" facilius inciduntur, ac comminuuntur in exigua fragmen-
ta , quae ob fui tenuitatem , in nuper adjebo humore fuftinentur , cum eoque permixta, in corpus
fubfluldum abeunt .
Sal falfus, qui & tertius , neuter, atque enixus vocatur ex alkali, & acido in unum coalefcentibus. Sal falfus quid fit♦
gignitur, veluti Sal ammoniacus, qui ex acido, Salis marini, atque alkali urinae ,& fixo fuligi-
nis oritur. Sales autem falfi tum multimodis artificio parantur, tum etiam pleriquenatura gi-
gnuntur .
Alkali fefe prodit in mixtis ex ebullitione , fermentatione, aut effervefeentia , quam, excitat cum fpi- Alkalia qua ra£;one
ritu Vitrioli, Sulphuris, aut fimilis acidi, nec non etiam ex folutione fublimati corrofivi in aqua—s deprehendantur in
communi, quae alkalium admixtione turbatur, labefeit, flavefeit, viridefeit, ac nonnunquam mjxtjs ,
etiam coagulatur : & fucco heliotropii tricocci, quem viridi colore inficiunt alkalia .
Acidum vero, licet ipfius optimus index fit guftus, nihilominus, ciim fiepius fulphureo-terreis parti- Acidum occultum—»
culis involutum , aut aqueis nimis dilutum lateat, ita ut fenfum fallat, deprehendi folet Sale tar- quibus indiciis com-
tari, aqua calcis, fpiritu Salis ammoniaci, aliifque urinofis , & alkalicis 3 cum quibus effervefeit, periatur in mixtis.
floribus malvarum , fyrupo violarum, aliifque , praefertim vero folutione fucci heliotropii tricocci,
aut papyro eodem fucco , coeruleo colore infebo : uterque enim affufo acido , facillime, modo in-
tenfius, modo remiffius rubefeit, pro acidi quantitate , aut qualitate .
Salis falfi indicia defumuntur , ex alkali, & acido per Chymicam analyfim , aut alia ratione in eodem gajjs faj£ indicia »
mixto deprehenfis.
Phyfici demum varios Salium modos , feuftatus Chymico-mechanice confid.erantes, alia veteribus
ignota eorum diferimina invexere , in fixos, volatiles , folutos , fluidos, ac fufos dividentes .
Sales fixi apud Chymicos vocantur, qui ob firmum partium nexum , ac magnitudinem , aut in diftilla- Sales fixi quid fint;
tione ignis abionem eludunt , & in fundo vafis refident , aut in calcinatione , vel combuftione non__»
avolant. Varii autem funt fixitatis gradus , pro majori, aut minori partium cohafione , qua folida
adversus folventium vires fe tuentur .
Fixis volatiles opponantur; quippe qui, ob particularum tenuitatem , laxamque earunde.m compagem , Sales volatiles ^
ac fulphurearum partium admixtionem , facile diffolvuntur , elevantur , ac in auras abeunt.
Soluti dicuntur, qui in minimas moleculas divifi , per aquei fluidi interftitia difperfi fluitant. Sales foluti.
Sales fluidi nil aliud funt, quam Sales foluti; fed ea quantitate , ut fuas vires commodius exerant. Sales fluidi»
Hinc omnes fluidi foluti, non autem contra, omnes foluti, fluidi dici poffunt
D 2 Fufi
rum corporum pons , quos fubeunt ,ob expolitas rationes, relinquunt, feu ob frigus , vel partium
fulphurearum evanefcentiam , motu torpidiores redditi, eofdem fecretos dimittunt.
Jta pariter aer falinorum corpufculorum effluvia 3 quae e terra affidue exhalant, fuo finu excepta fecum Modus quo Sales ex
circumagit, exinde per anguftos porqs corporum, quae in terree externa fuperficie fita funt permeans, aere venerantur .
eorum farcinam illic deponit 3 aut aliqua alia de caufa fuperius memorata , relinquit.
Aerem fiquidem diverforum falium generibus refertum effe , ex eo conjicere licet, qudd fi marcafitaj , Aer diverforum Sa-
terra?, aliaque corpora fuis falibus effetae fnb diu exponantur, novo faliumproventu rurfus imbuan- lium particulis fca-
tur : ut paffim obfervatur . tet.
tdJ Praeter^allatas ab Aubore Salium differentias , nova eorum genera e Chymicorum obfervatio-
nibus prodiere. Cum nanque animadvertiffent, ex quorundam Salium cum acidis mixtione , modo
ebullitiones , modo efFervefcentias , modbque fermentationes excitari, hos quidem utpote pecu-
liari charabere infignitos, ab aliis fecernendos effe judicarunt ac nomen ab Arabibus mutuati,
Alkali appellarunt: cn!*m> & praepofito articulo cineres herbae Alkali etymologia .
Vfcnanon ab Arabibus dibae , Se Botanicis kali & foda , vocantur; quod hxc herba plurimo Sale-»
Alkali fcateret. Unde celebris illa divifio in Alkali, Acidum , & Salfum apud plerofque ema-
navit .
Alkalium texturam valde porofam effe Phyfici volunt: ea fiquidem ipfius effebibus explicandis maxi-
me eft accommodata . Etenim acidorum fpicula , dum alkalium poros fubeunt, partim orificia oc-
cludunt , unde interni meatus anguftiores fiunt; quo fit, ut aer , una cum materia aetherea inibi in-
terceptus , ac compreffus impetum faciat, efjfrabifque carceribus fefe in libertatem afferat ; partim
vero alkalinarum molecularum nexum incidunt, eafque ab invicem divellunt, ac proinde ad inter-
ftitia interna, quae aere tenujore occupantur, iter patefaciunt externo aeri fuperincumbenti; qui
propria gravitate adactus impetuose illuc irrumpit, partefque vehementer concutit, divellit, ac
disjungit: eodemque tempore particulae volatiles fulphureae acidorum aculeis exolvuntur: ex quibus
omnibus, inteftini motus neceffarib cientur , ac fermentatio excitatur .
Salium divifio in—s
Alkali Acidum , &
Salfum.
Quare ex Alkalium
cum acidis admix-
tione fermentatio
oriatur.
Amplifllma eft Alkalium familia , fiquidem non modo diverfi generis fales complebitur , veluti fixos, Qua no£a Sales Al-
volatiles , urinofos, atque etiam acidos nonnullos, qui habita ratione aliorum acidorum, cum quibus kalici ab aliis Alka-
ebulliunt, Alkalici exiftimantur ; fed etiam quafcunque terreas ac fulphureas fubftantias, quse cum lic£s corporibus di-
acidis praedictas edunt actiones . Veriim Sales Alkalici a caeteris alkalicis corporibus hac nota facile ftincuiantur .
poffunt dignofei iuxta Cl.Hombergum,qubd illi una cum admixtis acidis poft ebullitionem, efferve-
fcentiam , aut fermentationem , ita invicem coeunt, ut in Salis tertii falfi cryftallos abeant, quod
in his non contingit.
Alkalia humores fundunt, acidum abforbent, atque obtundunt, vique pollent deterfiva : quapropter Alkaliu facultates <
ad maculas e pannis detergendas adhibentur .
Acidum dicitur, quodcunque acoris fenfationem valet excitare, nifi praepediatur . Ejus particulae rigi- Acidi particula
dte exiftimantur, longae, valde fubtiles, & acutiffimis fpiculis inftrubae, quibus poros facillime quajcs.
fubeunt, linguae papillas compungunt, ac fenfum guftus afficiunt. ~
Piverfa ratione adhibitum , varias exerit abiones ; modo enim folvit, modo figit, ac coagulat humo-
res , modo condenfat, modbque incidit, & attenuat . Qui contrarii effebus in labe potiffimum ob- Cur liquores modo
fervantur : hoc enim, acido affflfo, concrefcit; iterunque , poftquam concreverit, novo liquore.-» coagulentur , modb
acido admixto diflolvitur, acliquefcit. Coagulatur autem primo , quia falium acidorum ctifpides folvantur ab acidis <.
ramofis ac flexibilibus labis partibus irretiuntur , hinc repletis interftitiis inibi contentum liquorem
exprimunt, ac cum fibrillis labeis abeunt in molem denfiorem , qua: propria gravitate impulfa a reli-
quo fluido, in imum fecedit. Exinde vero , fi labi jam concreto novus liquor acidus affundatur ,
aaedem fibrae labeae, non amplius molles, & flexiles, fed ob interjebas priiis admixti acidi particulas
extenfae, folidae, ac rigidae, a Salium aci" facilius inciduntur, ac comminuuntur in exigua fragmen-
ta , quae ob fui tenuitatem , in nuper adjebo humore fuftinentur , cum eoque permixta, in corpus
fubfluldum abeunt .
Sal falfus, qui & tertius , neuter, atque enixus vocatur ex alkali, & acido in unum coalefcentibus. Sal falfus quid fit♦
gignitur, veluti Sal ammoniacus, qui ex acido, Salis marini, atque alkali urinae ,& fixo fuligi-
nis oritur. Sales autem falfi tum multimodis artificio parantur, tum etiam pleriquenatura gi-
gnuntur .
Alkali fefe prodit in mixtis ex ebullitione , fermentatione, aut effervefeentia , quam, excitat cum fpi- Alkalia qua ra£;one
ritu Vitrioli, Sulphuris, aut fimilis acidi, nec non etiam ex folutione fublimati corrofivi in aqua—s deprehendantur in
communi, quae alkalium admixtione turbatur, labefeit, flavefeit, viridefeit, ac nonnunquam mjxtjs ,
etiam coagulatur : & fucco heliotropii tricocci, quem viridi colore inficiunt alkalia .
Acidum vero, licet ipfius optimus index fit guftus, nihilominus, ciim fiepius fulphureo-terreis parti- Acidum occultum—»
culis involutum , aut aqueis nimis dilutum lateat, ita ut fenfum fallat, deprehendi folet Sale tar- quibus indiciis com-
tari, aqua calcis, fpiritu Salis ammoniaci, aliifque urinofis , & alkalicis 3 cum quibus effervefeit, periatur in mixtis.
floribus malvarum , fyrupo violarum, aliifque , praefertim vero folutione fucci heliotropii tricocci,
aut papyro eodem fucco , coeruleo colore infebo : uterque enim affufo acido , facillime, modo in-
tenfius, modo remiffius rubefeit, pro acidi quantitate , aut qualitate .
Salis falfi indicia defumuntur , ex alkali, & acido per Chymicam analyfim , aut alia ratione in eodem gajjs faj£ indicia »
mixto deprehenfis.
Phyfici demum varios Salium modos , feuftatus Chymico-mechanice confid.erantes, alia veteribus
ignota eorum diferimina invexere , in fixos, volatiles , folutos , fluidos, ac fufos dividentes .
Sales fixi apud Chymicos vocantur, qui ob firmum partium nexum , ac magnitudinem , aut in diftilla- Sales fixi quid fint;
tione ignis abionem eludunt , & in fundo vafis refident , aut in calcinatione , vel combuftione non__»
avolant. Varii autem funt fixitatis gradus , pro majori, aut minori partium cohafione , qua folida
adversus folventium vires fe tuentur .
Fixis volatiles opponantur; quippe qui, ob particularum tenuitatem , laxamque earunde.m compagem , Sales volatiles ^
ac fulphurearum partium admixtionem , facile diffolvuntur , elevantur , ac in auras abeunt.
Soluti dicuntur, qui in minimas moleculas divifi , per aquei fluidi interftitia difperfi fluitant. Sales foluti.
Sales fluidi nil aliud funt, quam Sales foluti; fed ea quantitate , ut fuas vires commodius exerant. Sales fluidi»
Hinc omnes fluidi foluti, non autem contra, omnes foluti, fluidi dici poffunt
D 2 Fufi