DOI Artikel:
Skrabski, Józef: Uwagi na temat wyposażenia kościoła parafialnego p.w. św. Anny w Lubartowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19069#0053
Ołtarze Ukrzyżowania i Matki Boskiej Różańcowej otrzymały pary skrzy-
dlatych aniołów. Najciekawsze wydają się anioły w ołtarzu Ukrzyżowania,
przedstawione frontalnie z głowami skierowanymi ku sobie, w kontrapoście
z teatralnie rozwartymi rękoma. Anioł z prawej jest ubrany w długą szatę
i pelerynę, drugi w szatę i rozłożysty płaszcz (il. 16), znacznie wzbogacają-
cy wolumen postaci. Charakterystyczne jest tu drapowanie szat w dość regu-
larne, miękkie, ale i bardzo drobne, wręcz niespokojne fałdy. Twarze wyka-
zują niskie umiejętności snycerza. Wydęte policzki, pełne i lekko rozwarte
usta, długie, kanciaste nosy, głębokie oczodoły i duże wypukłe gałki oczne
nie wzbudzają zachwytu. Prawie identycznie u wszystkich aniołów wymode-
lowano krótkie włosy, falujące, z odstającym nad czołem kręconym puklem
(il. 17 i 18).
Upozowanie, fizjonomia twarzy, gęste i pofalowane włosy z puklem na
czole, sposób modelowania draperii w wąskie, zaoblone na kantach fałdy
przypominają styl rzeźb z warsztatu Meinrada Guggenbichlera (1649-1723).
np. rzeźby ołtarza głównego w opactwie w Michaelbeuren (1690/91) czy Lo-
chen (il. 19)53. i artystów pozostających pod jego wpływem w tym Simona
Friesa, autora rzeźb w ołtarzach Kollegienkirche w Salzburgu lub w Abtenau
(il. 20)54.
Austriacką proweniencję wykazuje ambona (il. 21). Jej kosz wsparty na
kamiennym półkolistym cokole, przylegającym do pilastra, przybrał kształt
bębna, wybrzuszonego dołem, na który nałożono wolutowe listwy z elemen-
tami ornamentu regencyjnego i z główkami aniołków. Między nimi rozwie-
szono chusty i wstęgi. Zwieńczenie uzyskało formę efektownego ażurowego
baldachimu z obłokami, na których siedzi błogosławiące Dzieciątko Jezus.
Taki kształt ambony wywodzi się od dzieł Steinla (ambony w kościele boni-
fratrów we Wrocławiu, kościele dominikanów w Wiedniu, kościołach w Vo-
rau i Klosterneuburgup.
Powiązania formalne lubartowskiego ołtarza głównego i dwóch bocznych
oraz ambony z dziełami austriackimi pozwalają postawić hipotezę, iż ich pro-
jektodawcą nie był Paweł Fontana. Odpowiedzialny za projekt artysta musiał
posiadać gruntowną wiedzę o realizacjach z końca XVII i 1 ćwierci XVIII
wieku z terenów Austrii, a Fontana reprezentował zupełnie odmienną forma-
cję artystyczną, mającą niewątpliwie północnowłoskie źródła.
53 H. Decker. Meinrad Guggenbichler. Wien 1949, il. 32-33.
54 I. Schemper-Sparholz, Skulptur undDekoration, w: Geschichte der bildenden Kunst in
Ósterreich, 4. Barock. red. H. Lorenz. Mimchen-London-New York-Wien 1999. s. 532.
55 Ptihringer-Zwanowetz (przyp. 33), s. 104-106.
50
dlatych aniołów. Najciekawsze wydają się anioły w ołtarzu Ukrzyżowania,
przedstawione frontalnie z głowami skierowanymi ku sobie, w kontrapoście
z teatralnie rozwartymi rękoma. Anioł z prawej jest ubrany w długą szatę
i pelerynę, drugi w szatę i rozłożysty płaszcz (il. 16), znacznie wzbogacają-
cy wolumen postaci. Charakterystyczne jest tu drapowanie szat w dość regu-
larne, miękkie, ale i bardzo drobne, wręcz niespokojne fałdy. Twarze wyka-
zują niskie umiejętności snycerza. Wydęte policzki, pełne i lekko rozwarte
usta, długie, kanciaste nosy, głębokie oczodoły i duże wypukłe gałki oczne
nie wzbudzają zachwytu. Prawie identycznie u wszystkich aniołów wymode-
lowano krótkie włosy, falujące, z odstającym nad czołem kręconym puklem
(il. 17 i 18).
Upozowanie, fizjonomia twarzy, gęste i pofalowane włosy z puklem na
czole, sposób modelowania draperii w wąskie, zaoblone na kantach fałdy
przypominają styl rzeźb z warsztatu Meinrada Guggenbichlera (1649-1723).
np. rzeźby ołtarza głównego w opactwie w Michaelbeuren (1690/91) czy Lo-
chen (il. 19)53. i artystów pozostających pod jego wpływem w tym Simona
Friesa, autora rzeźb w ołtarzach Kollegienkirche w Salzburgu lub w Abtenau
(il. 20)54.
Austriacką proweniencję wykazuje ambona (il. 21). Jej kosz wsparty na
kamiennym półkolistym cokole, przylegającym do pilastra, przybrał kształt
bębna, wybrzuszonego dołem, na który nałożono wolutowe listwy z elemen-
tami ornamentu regencyjnego i z główkami aniołków. Między nimi rozwie-
szono chusty i wstęgi. Zwieńczenie uzyskało formę efektownego ażurowego
baldachimu z obłokami, na których siedzi błogosławiące Dzieciątko Jezus.
Taki kształt ambony wywodzi się od dzieł Steinla (ambony w kościele boni-
fratrów we Wrocławiu, kościele dominikanów w Wiedniu, kościołach w Vo-
rau i Klosterneuburgup.
Powiązania formalne lubartowskiego ołtarza głównego i dwóch bocznych
oraz ambony z dziełami austriackimi pozwalają postawić hipotezę, iż ich pro-
jektodawcą nie był Paweł Fontana. Odpowiedzialny za projekt artysta musiał
posiadać gruntowną wiedzę o realizacjach z końca XVII i 1 ćwierci XVIII
wieku z terenów Austrii, a Fontana reprezentował zupełnie odmienną forma-
cję artystyczną, mającą niewątpliwie północnowłoskie źródła.
53 H. Decker. Meinrad Guggenbichler. Wien 1949, il. 32-33.
54 I. Schemper-Sparholz, Skulptur undDekoration, w: Geschichte der bildenden Kunst in
Ósterreich, 4. Barock. red. H. Lorenz. Mimchen-London-New York-Wien 1999. s. 532.
55 Ptihringer-Zwanowetz (przyp. 33), s. 104-106.
50