Modus: Prace z historii sztuki (4.2003)

MODUS

Prace z historii sztuki

IV (2003)

Zoltan Gyalókay

Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem z Dominikowie.
Ze studiów nad rzeźbą drewnianą Małopolski

w XIV wieku1

W zbiorach Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie znajduje się nie wzmian-
kowana dotąd w literaturze przedmiotu drewniana figura przedstawiająca
Matkę Boską z Dzieciątkiem (il. 1). Okoliczności jej powstania, a także pier-
wotne miejsce przechowywania, pozostają na razie nieznane. Wiadomo jedy-
nie, iż przed włączeniem jej do zbiorów muzeum w r. 1972, była ona częścią
wyposażenia polnej kapliczki w Dominikowicach koło Gorlic. Ta wyrzeźbio-
na z drewna lipowego figura o wysokości 92 cm posiada prawdopodobnie
wtórną polichromię temperową uniemożliwiającą bliższą ocenę pierwotnego
jej wyglądu, w tym również pokrywającej ją niegdyś polichromii2. Wolna od
większych mechanicznych uszkodzeń rzeźba pozwala nam jednak na odczy-
tanie głównych cech stylowych, które nadają kształt przedstawieniu Matki
Boskiej z Dzieciątkiem.

Postać Marii jawi się tu zgodnie z szeroko rozpowszechnionym w sztuce
gotyckiej wyobrażeniem jednocześnie jako Królowa Niebios i Matka Chry-
stusa. Stoi w kontrapoście, odziana w długą suknię z narzuconym na nią

Niniejszy tekst jest skróconą wersją fragmentu pracy doktorskiej obejmującej kontakty
artystyczne w dziedzinie rzeźby drewnianej między Małopolską a Górnymi Węgrami w XIV
wieku, przygotowywanej w Instytucie Historii Sztuki UJ pod kierunkiem prof. Jerzego Gadom-
skiego, któremu składam serdeczne podziękowania za okazaną pomoc przy jego redakcji. Na-
zwy miejscowości leżących na terenie Słowacji, ze względu na wielojęzyczną literaturę oma-
wianego tematu, zostały podane - poza ewentualną polską nazwą - w języku słowackim, wę-
gierskim i niekiedy niemieckim.

~ Powyższe dane dotyczące figury z Dominikowie zawdzięczam ks. Tadeuszowi Bukow-
skiemu, dyrektorowi Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie.

5