Modus: Prace z historii sztuki (4.2003)

Jednocześnie rodzi się pytanie, czy ołtarz główny i dwa boczne zostały
zaprojektowane przez tego samego artystę. Za wspólnym autorstwem prze-
mawiają istotne podobieństwa architektoniczne, prawie identyczny sposób
budowania nastawy na podwójnym cokole, użycie kolumn na tle pilastrów,
identyczny sposób modelowania rozbudowanego i przełamującego się belko-
wania. Różnice w stylizacji ornamentów i rzeźb można wyjaśnić tym, iż wy-
konanie zapewne powierzono dwóm warsztatom.

Konkludując, należałoby skonfrontować wnioski płynące z analizy form
z wiadomościami źródłowymi dotyczącymi wykonawców. Wyposażenie ko-
ścioła farnego w Lubartowie zostało zaprojektowane przez dwóch artystów:
Fontanę i niezidentyfikowanego projektanta. Wykonanie powierzono kil-
ku warsztatom, czego dowodzą różnice stylistyczne dekoracji rzeźbiarskiej.
Analiza rzeźb w ołtarzach głównym i bocznych Ukrzyżowania i Matki Bo-
skiej Różańcowej pozwoliła zaobserwować różnice stylistyczne wskazujące
na dwóch rzeźbiarzy. Jeden z nich nawiązywał do klasycyzującego nurtu śro-
dowiska wiedeńskiego, drugi do twórczości z kręgu M. Guggenbichlera.

Nieco inną stylizację, wskazującą na trzeciego rzeźbiarza, prezentują rzeź-
by skrzydlatych aniołów w ołtarzach św. Jana Nepomucena i św. Antoniego
(il. 24). Ich twórca nie był wybitnym rzemieślnikiem. Poprawnie oddał syl-
wetkę, w kontrapoście, w długich miękko drapowanych szatach, z rozwartymi
rękami, ale sumaryczny modelunek twarzy o głębokich oczodołach, prostym
nosie i powierzchownie oddanych włosach wskazuje na niskie umiejętności
techniczne.

Czwarty snycerz był odpowiedzialny za figury Ojców Kościoła na fila-
rach nawy (il. 25 i 26). Rzeźby zachwycają zupełnie nietypową manierą mo-
delowania wydłużonych i szczupłych sylwetek, ubranych w długie, rozłoży-
ste szaty, z rytymi ornamentami, o regularnych, wąskich i drobnych fałdach.
Twarze rzeźbione są bez większych pretensji artystycznych, z wyjątkiem eks-
presyjnie skręconych i długich bród. Rzeźbiarz ten nie przywiązywał więk-
szej uwagi lub po prostu nie posiadał odpowiednich umiejętności w rozwią-
zywaniu problemów anatomicznych. Braki warsztatowe nadrabiał wirtuoze-
rią w oddaniu szat i ekspresją wysmukłej sylwetki.

Przy dekoracji lubartowskiej fary pracowało co najmniej czterech wyraź-
nie dających się wyodrębnić rzeźbiarzy. Z listów do Pawła Sanguszki56 oraz
z ksiąg wydatków dworskich i ksiąg metrykalnych parafii św. Anny możemy

56 APKr., O/W, AS, teka 295, plik 3, list J.W. Świechowskiego do P. Sanguszki z 5 sierp-
nia 1736.

57