DOI Artikel:
Smorąg Różycka, Małgorzata: Profesor Anna Różycka Bryzek (1928-2005)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19072#0015
r
0 czołowych środowiskach artystycznych basenu Morza Śródziemnego w tym
okresie - przypisywała je mistrzom z Aleksandrii, Antiochii lub ogólnie kręgu
syryjsko-palestyńskiego, szukającym na Półwyspie Apenińskim schronienia
przed naporem Arabów". Jedynie Kurt Weitzmann i Andre Grabar dostrzegli
w nich przejaw średniowiecznego odrodzenia tradycji antycznych, datując
malowidła na IX (Grabar) lub X (Weitzmami) wiek12. Do ich grona dołączyła
w 1962 roku prof. Różycka Bryzek, a wymowę tego faktu najlepiej uwydatnia
przypomnienie, że pogląd Grabara i Weitzmanna, dopiero ugruntowujących
swą pozycję autorytetów naukowych w środowisku bizantynistów, stanowczo
odrzucił Wiktor N. Łazariew13.
Tekst referatu o Castelseprio prof. Różycka przedstawiła na posiedzeniu
zespołu naukowego Państwowego Instytutu Sztuki w Krakowie w roku 1958
1 powtórnie na posiedzeniu Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk
w Warszawie w roku 1961. Tym samym wprowadziła na grunt nauki polskiej
nie tylko wiedzę o jednym z najbardziej doniosłych w dziejach mediewistyki od-
kryć, ale zarazem dała przykład zastosowania najnowszych metod badawczych,
naówczas dopiero torujących sobie drogę w praktyce naukowej, poprzedzając
swój wywód krytycznym omówieniem metod dawniejszych, nadal wszakże
stosowanych w nauce polskiej.
Kurt Weitzmann, rozwijając swą wcześniej sformułowaną tezę o średmo-
bizantyńskim renesansie nazwanym przez niego renesansem macedońskim,
wykazał stylowe powiązania fresków w Castelseprio z głównymi dziełami
tego nurtu w sztuce bizantyńskiej, to jest przede wszystkim z miniaturami
Zwoju Jozuego (Palat. gr. 431) oraz Psałterza Paryskiego (Paris. gr. 139)14.
Prof. Różycka, uściślając ten pogląd, wykazała, że malowidła w Castelseprio,
pod względem cech formalnych bliskie antykizującemu nurtowi renesansu
macedońskiego, są w istocie dziełem heterogenicznym, w którym rysy sztuki
średniobizantyńskiej łączą się z karolińskimi. I właśnie ze względu na pokre-
wieństwo z miniatorstwem karolińskim, szczególnie z miniaturami Psałterza
Utrechckiego (Utrecht, Rijksumversiteit, ms. 32), przesuwa datowanie na
początek IX wieku.
1' Por. zestawienie poglądów o Castelseprio w: B.H. JIa3apeB, Hcmopun eiaawnuucKou o/cu-
eonucu, MocKBa 1986 [wyd. I: Moskwa 1947-1948] (cyt. dalej: Łazanew), s. 204, przyp. 13.
12 A. Grabar. Les fresąues de Castelseprio, „Gazette des Beaux-Arts" 37, 1950, s. 107-114;
K. Weitzmann, Frescoes Cycle o/S. Maria di Castelseprio, Princeton 1951.
13 Zob. Łazariew (przyp. 11), s. 39-40.
14 Spośród wielu prac K. Weitzmanna na ten temat za fundamentalne w tym kontekście na-
leży uznać: Die byzantinische Buchmalerei des 9. und 10. Jahrhunderts, Berlin 1935; Geistige
Grundlagen und Wesen der Makedonischen Renaissance, Kóln-Opladen 1963 [wersja angielsko-
języczna: The Macedonian Renaissance, w: K. Weitzmann. Studies in Classical and Byzantine
Manuscript Illumination, Chicago-London 1971, s. 176-223]; por. także przyp. 12.
9
0 czołowych środowiskach artystycznych basenu Morza Śródziemnego w tym
okresie - przypisywała je mistrzom z Aleksandrii, Antiochii lub ogólnie kręgu
syryjsko-palestyńskiego, szukającym na Półwyspie Apenińskim schronienia
przed naporem Arabów". Jedynie Kurt Weitzmann i Andre Grabar dostrzegli
w nich przejaw średniowiecznego odrodzenia tradycji antycznych, datując
malowidła na IX (Grabar) lub X (Weitzmami) wiek12. Do ich grona dołączyła
w 1962 roku prof. Różycka Bryzek, a wymowę tego faktu najlepiej uwydatnia
przypomnienie, że pogląd Grabara i Weitzmanna, dopiero ugruntowujących
swą pozycję autorytetów naukowych w środowisku bizantynistów, stanowczo
odrzucił Wiktor N. Łazariew13.
Tekst referatu o Castelseprio prof. Różycka przedstawiła na posiedzeniu
zespołu naukowego Państwowego Instytutu Sztuki w Krakowie w roku 1958
1 powtórnie na posiedzeniu Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk
w Warszawie w roku 1961. Tym samym wprowadziła na grunt nauki polskiej
nie tylko wiedzę o jednym z najbardziej doniosłych w dziejach mediewistyki od-
kryć, ale zarazem dała przykład zastosowania najnowszych metod badawczych,
naówczas dopiero torujących sobie drogę w praktyce naukowej, poprzedzając
swój wywód krytycznym omówieniem metod dawniejszych, nadal wszakże
stosowanych w nauce polskiej.
Kurt Weitzmann, rozwijając swą wcześniej sformułowaną tezę o średmo-
bizantyńskim renesansie nazwanym przez niego renesansem macedońskim,
wykazał stylowe powiązania fresków w Castelseprio z głównymi dziełami
tego nurtu w sztuce bizantyńskiej, to jest przede wszystkim z miniaturami
Zwoju Jozuego (Palat. gr. 431) oraz Psałterza Paryskiego (Paris. gr. 139)14.
Prof. Różycka, uściślając ten pogląd, wykazała, że malowidła w Castelseprio,
pod względem cech formalnych bliskie antykizującemu nurtowi renesansu
macedońskiego, są w istocie dziełem heterogenicznym, w którym rysy sztuki
średniobizantyńskiej łączą się z karolińskimi. I właśnie ze względu na pokre-
wieństwo z miniatorstwem karolińskim, szczególnie z miniaturami Psałterza
Utrechckiego (Utrecht, Rijksumversiteit, ms. 32), przesuwa datowanie na
początek IX wieku.
1' Por. zestawienie poglądów o Castelseprio w: B.H. JIa3apeB, Hcmopun eiaawnuucKou o/cu-
eonucu, MocKBa 1986 [wyd. I: Moskwa 1947-1948] (cyt. dalej: Łazanew), s. 204, przyp. 13.
12 A. Grabar. Les fresąues de Castelseprio, „Gazette des Beaux-Arts" 37, 1950, s. 107-114;
K. Weitzmann, Frescoes Cycle o/S. Maria di Castelseprio, Princeton 1951.
13 Zob. Łazariew (przyp. 11), s. 39-40.
14 Spośród wielu prac K. Weitzmanna na ten temat za fundamentalne w tym kontekście na-
leży uznać: Die byzantinische Buchmalerei des 9. und 10. Jahrhunderts, Berlin 1935; Geistige
Grundlagen und Wesen der Makedonischen Renaissance, Kóln-Opladen 1963 [wersja angielsko-
języczna: The Macedonian Renaissance, w: K. Weitzmann. Studies in Classical and Byzantine
Manuscript Illumination, Chicago-London 1971, s. 176-223]; por. także przyp. 12.
9