Modus: Prace z historii sztuki (7.2006)

skiemu Autora zawile konstrukcje językowe,
niekiedy wręcz uniemożliwiają zrozumienie
jego myśli, jak chociażby w przypadku
następującego zdania: ,,Jeżeli rzeczywiście
mamy do czynienia z przedstawieniem
Chrystusa, to ze względu na styl wykonania
i stanowi on dość oryginalnym realizację"
(s. 121).

Zważywszy, że chodzi o pracę doty-
czącą kul tu 17 chrześcijańskiego antyku,
do tego książkę napisaną przez historyka
Kościoła, z punktu widzenia czytelnika już
nie tylko uciążliwe, ale wręcz gorszące są
błędy w pisowni terminów łacińskich {pax
aeternum na s. 67 zamiast pax aeterna; cna
invictus na s. 167 i 168 zamiast cna inricta)
oraz - o zgrozo - w greckiej wersji imie-
nia Jezus (s. 163), w przypadku której nie
dano ani przydechu (powinien być spiritus
leniś) przed jotą ani akcentu (powinien być
circumflexus) nad ypsilonem, zastąpionym
zresztą łacińską literą „u".

Sławomir SKRZYNIARZ

Kunsthistoriographien in Ostmitteleuropa
und der nationale Diskurs, Robert Born, Ale-
na Janatkova, Adam S. Labuda, red., Berlin
2004 (= Humboldt-Schriften zur Kunst- und
Bildgeschichte, t. 1), 479 s.

W dniach od 28 do 30 czerwca 2001
roku na berlińskim Uniwersytecie Humbold-
tów miała miejsce międzynarodowa konfe-
rencja Kunsthistoriographien in Ostmitteleu-
ropa und der nationale Diskurs. Inicjatorami
tego przedsięwzięcia był tamtejszy Instytut
Historii Sztuki oraz GWZO (Geisteswis-
senschaftliches Zentrum Geschichte und
Kultur Ostmitteleuropas, Lipsk). Omawiana
publikacja, nosząca ten sam tytuł, to wybór
referatów wygłoszonych w ramach tego
spotkania. Przy czym należy zwrócić uwagę
na fakt, iż jest ona jednocześnie pozycją
inaugurującą nową serię wydawniczą:

Humboldt-Schriften zur Kunst- und Bildge-
schichte.

Zagadnieniem łączącym poszczególne
artykuły jest problem związku historii sztuki
jako dyscypliny naukowej z myślą narodo-
wą oraz nacjonalizmem w Europie Środ-
kowo-Wschodniej w ostatnich 150 latach.
Próba odpowiedzi na pytanie o związki
nauk humanistycznych z narodowościowy-
mi postulatami została oparta na analizie
procesów historycznych oraz rozmaitych
formach instrumentalizacji piśmiennictwa
o sztuce w poszczególnych krajach. Podej-
ście to jest wynikiem specyficznej sytuacji
politycznej tego regionu, ponieważ przez
bardzo długi okres żaden z narodów, których
historiografia jest tu przedmiotem badań,
nie funkcjonował w ramach własnego,
całkowicie niezależnego państwa. Hegemo-
nia Prus, Cesarstwa Austro-Węgierskiego
oraz carskiej Rosji w XIX wieku, następnie
okres formowania się państw narodowych
po I wojnie światowej i czasy „Żelaznej
Kurtyny" po 1945 roku w dużej mierze
determinowały charakter zarówno samego
piśmiennictwa, jak i prowadzonych nad
nim badań. Dlatego też tak ważną cezurę
czasową dla tego zagadnienia stanowi rok
1989. Możliwe, a zarazem konieczne, stało
się rozpoczęcie nowej dyskusji wraz z próbą
przewartościowania. Przywołanie jedno-
stronnie do tej pory ujmowanych lub wręcz
pomijanych tematów, przełamanie licznych
tabu oraz włączenie problematyki tego regio-
nu w ogólnoeuropejski kontekst to zadania,
które czekają na realizację w najbliższej
przyszłości. Nie chodzi przy tym tylko

0 badanie najnowszej historii, ale przede
wszystkim o zweryfikowanie i nową ocenę
starszych koncepcji. Berliński kongres wraz
z niniejszą publikacją są jednym z pierw-
szych kroków czynionych w tym kierunku.

Książka Kunsthistoriographien in
Ostmitteleuropa und der nationele Diskurs
to krytyczne ujęcie historii i aktualności
problemu funkcjonowania narodowych

1 nacjonalistycznych czynników w ramach

229