Modus: Prace z historii sztuki (7.2006)

MODUS

Prace z historii sztuki
VII (2006)

Kamila Podniesińska

Między Rodinem a Przybyszewskim.
Klasycyzm dionizyjski Edwarda Wittiga

Niniejszy artykuł jest próbą odtworzenia pierwszego dziesięciolecia rzeź-
biarskiej aktywności Edwarda Wittiga (1879-1945), a właściwie jej najpięk-
niejszej fazy, jaka w moim przekonaniu przypadła na lata paryskie. Z racji
nikłości materiałów źródłowych zabiegi interpretacyjne posiadają charakter
hipotetyczny. Okres paryski (1900-1914) należy w twórczości Wittiga do
najsłabiej zbadanych; niewiele wiadomo o życiu osobistym artysty, o jego
estetycznych poglądach, nie zachowały się żadne listy, zapiski. Chcąc wyjść
poza suchą relację biograficzną, spróbowałam wpisać dzieła artysty w szerszy
kontekst, ujawnić ich zależność od formacji intelektualnej epoki. Stąd swoiste
„obciążenie" pracy pochodzącymi z tego czasu utworami literackimi, które
pozwalają odkryć wiele wewnętrznych prawidłowości, udowodnić, jak istotny
wpływ na kształt rzeźb Wittiga miał horyzont kulturowy epoki. W niektórych
dziełach pobrzmiewają echa pesymistycznej filozofii Przybyszewskiego, inne
zdradzają wyraźną fascynację Nietzschem. Uwikłane w swojąepokę doskonale
oddają nakładanie się różnorodnych zależności.

Przedstawiony materiał został podzielony na dwie części. Pierwsza przybliża
początki działalności Wittiga, sygnalizuje jej najważniejsze etapy i główne
inspiracje. W tym czasie decydujący wpływ na wyobraźnię i rzeźbiarski język
młodego artysty miała twórczość Auguste'a Rodina, połączona z impulsami
płynącymi z kręgu Stanisława Przybyszewskiego. Jednakże w miarę krystalizo-
wania się indywidualności twórczej Wittiga, do głosu coraz silniej dochodziła
skłonność do upraszczania i monumentalizacji. Symbolizmowi, opartemu na
obiegowych leitmotivach epoki, w warstwie formalnej towarzyszył umiar
i mtelektualne opanowanie środków. Pierwszy okres działalności rzeźbiarza to
zatem etap, w którym modyfikacja starej tradycji splata się z zawiązywaniem
nowej.

159