Modus: Prace z historii sztuki (7.2006)

MODUS

Prace z historii sztuki
VII (2006)

Anna Różycka Bryzek

Obraz Czuwającego Emmanuela w malowidłach

r

Kaplicy Świętokrzyskiej na Wawelu

Profesor Anna Różycka Bryzek, pisząc po raz pierwszy o freskach w Kaplicy Świętokrzy-
skiej w roku 1968, w zobrazowanym tam wielowątkowym programie rozpoznała główną
myśl eschatologiczną z jej oczywistym odniesieniem do funkcji grobowej Kaplicy1. Jednak
nie łączyła tego jeszcze z wyobrażeniem Matki Boskiej Znamienie adorowanej przez dwa
anioły, któremu w tym pierwszym tekście poświęciła niewiele miejsca. Dopiero, gdy
najnowsze odsłonięcia konserwatorskie dopełniły część malowideł jakże ważkim przedsta-
wieniem Czuwającego Emmanuela, wybijając na plan pierwszy całościowo odtąd widziany
wraz z napisem fundacyjnym wątek zbawienia, powróciła po latach do tej pierwszej myśli
w nowymjuż treściowo ujęciu. I tak, tym ostatnimjuż, publikowanym pośmiertnie tekstem
jak klamrą spięła całość swych badań nad malarskimi fundacjami Jagiellonów.

[Od Redakcji]

Zespół konserwatorów pod kierunkiem prof. Władysława Zalewskiego,
prowadząc prace renowacyjne w Kaplicy Świętokrzyskiej w latach 1997-2001,
odsłonił spod przemalowań zarys niewielkiej półleżącącej postaci usytuowanej
na ścianie północnej ponad szczytem ostrołukowej arkady mieszczącej półfigurę
Matki Boskiej Znamienie. Dopiero dzięki temu odkryciu, przedstawienia poni-
żej okna, objęte razem z inskrypcją wspólnym obramieniem, można zrozumieć
jako spójną kompozycję fundacyjną, w której słowo i obraz uzupełniają się
nawzajem w łatwo czytelny, osobisty przekaz nadziei na wieczne zbawienie
fundatorów Kaplicy Świętokrzyskiej - Kazimierza Jagiellończyka i jego żony
Elżbiety Rakuszanki (il. 1).

1 Zob. A. Różycka Bryzek, Bizantyńsko-ruskie malowidła ścienne w kaplicy Świętokrzyskiej
na Wawelu. 1470, „Studia do Dziejów Wawelu" 3, 1968, s. 175-293.

53