DOI Artikel:
Żurowska, Klementyna: Dwa szkice o architekture kamiennej Ostrowa Lednickiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27279#0028
_ r
15,70
6. Baptysteria: a. Bamuqqa
(koniec VI-początek VII w.);
b. Babutta (VI w.); c. Seih
Sleiman (VI w.); d. Herbet
Sarqiyeh (koniec V-po-
czątek VI w.). Wg B. Dufay,
A propos du papteme:
l’eveque, ta vilte et la cam-
pagne. Le cas de la Syrie,
w: Actes du Xle congres
International d’archeologie
chretienne. Lyon, Vienne,
Grenoble, Geneve et Aoste
(21-28 septembre 1986), 1.1,
Roma 1989, il. 6-9, s. 648
7. Gradac, bazylika i
baptysterium. Wg N. Cambi,
Nuove scoperte di archeo-
logia cristiana in Dalmazia,
w: Actes du Xle congres
'International d’archeologie
chretienne. Lyon, I/ienne,
Grenoble, Geneve et Aoste
(21-28 septembre 1986), t. 3,
Roma 1989, il. 14, s. 2410
zapewne przeniknęły do Dalmacji - np. do Gradac (il. 7), Vrba koło Glamoć (il. 8),
i do Italii - np. do Luni (VI w.)13 (il. 9). Zarówno w Dalmacji, jaki w północnej Italii
są one rozsiane wśród rozpowszechnionych przykładów pierwszego typu. Basen
w Gradac, zakomponowany na rzucie kwadratu, umieszczony jest w południowo-
-zachodnim narożniku baptysterium, we Vrba - prostokątny z kolistymi przydatka-
mi od strony południowej i północnej - oparty jest o wschodni mur baptysterium,
a w Luni jest identyczny jak w poprzednim mieście, ale oparty o ścianę zachodnią
baptysterium (il. loa-c).
Nasuwa się pytanie, czy omówione typy basenów mają coś wspólnego z ba-
senami na Ostrowie Lednickim? Niewątpliwie tak. Tamtejsza budowla centralna
należy najprawdopodobniej do typu trzeciego - baptysterium z basenami przy-
ściennymi (il. 11). Ta konstatacja jest na swój sposób zadziwiającą, gdyż jest to typ
najmniej znany, bardzo mało rozpowszechniony w Europie. Mimo to, fakt ten jest
oczywisty: baseny lednickie, wbudowane między ściany obwodowe północnego
i południowego skrzydła budowli, reprezentują typ basenów przyściennych.
W przypadku Ostrowa Lednickiego ważny okazuje się również drugi typ budowli,
czyli baptysteria wielobasenowe, a raczej ich różna głębokość. Uczeni hiszpań-
scy sądzą, wśród różnych możliwości, że baseny głębokie były przeznaczone dla
dorosłych, natomiast płytkie dla dzieci14. Różna głębokość basenów na Ostrowie
Lednickim jest niemal identyczna jak w basenach hiszpańskich.
Należy z kolei się zastanowić, jak przedstawia się problem baptysteriów posia-
dających dwa baseny. W Castelseprio baptysterium znajduje się w prostej rotundzie.
13 Zob.: N. Cambi, Nuove scoperte di archeologia cristiana in Dalmazia, w: Actes du XIe congress
International darcheologie chretienne, t. 3, s. 2408-2411; V. Fiocchi Nicolai, Notizario delle sco-
perte awenute in Italia nel campo dellarcheologia Cristiana negli anni 1981-1986, w: ibidem,
s. 2222-2223.
14 Zob. C.G. Fernandez, Baptisterios hispanicos, s. 607-635.
26
ARTYKUŁY
Klementyna Żurowska
15,70
6. Baptysteria: a. Bamuqqa
(koniec VI-początek VII w.);
b. Babutta (VI w.); c. Seih
Sleiman (VI w.); d. Herbet
Sarqiyeh (koniec V-po-
czątek VI w.). Wg B. Dufay,
A propos du papteme:
l’eveque, ta vilte et la cam-
pagne. Le cas de la Syrie,
w: Actes du Xle congres
International d’archeologie
chretienne. Lyon, Vienne,
Grenoble, Geneve et Aoste
(21-28 septembre 1986), 1.1,
Roma 1989, il. 6-9, s. 648
7. Gradac, bazylika i
baptysterium. Wg N. Cambi,
Nuove scoperte di archeo-
logia cristiana in Dalmazia,
w: Actes du Xle congres
'International d’archeologie
chretienne. Lyon, I/ienne,
Grenoble, Geneve et Aoste
(21-28 septembre 1986), t. 3,
Roma 1989, il. 14, s. 2410
zapewne przeniknęły do Dalmacji - np. do Gradac (il. 7), Vrba koło Glamoć (il. 8),
i do Italii - np. do Luni (VI w.)13 (il. 9). Zarówno w Dalmacji, jaki w północnej Italii
są one rozsiane wśród rozpowszechnionych przykładów pierwszego typu. Basen
w Gradac, zakomponowany na rzucie kwadratu, umieszczony jest w południowo-
-zachodnim narożniku baptysterium, we Vrba - prostokątny z kolistymi przydatka-
mi od strony południowej i północnej - oparty jest o wschodni mur baptysterium,
a w Luni jest identyczny jak w poprzednim mieście, ale oparty o ścianę zachodnią
baptysterium (il. loa-c).
Nasuwa się pytanie, czy omówione typy basenów mają coś wspólnego z ba-
senami na Ostrowie Lednickim? Niewątpliwie tak. Tamtejsza budowla centralna
należy najprawdopodobniej do typu trzeciego - baptysterium z basenami przy-
ściennymi (il. 11). Ta konstatacja jest na swój sposób zadziwiającą, gdyż jest to typ
najmniej znany, bardzo mało rozpowszechniony w Europie. Mimo to, fakt ten jest
oczywisty: baseny lednickie, wbudowane między ściany obwodowe północnego
i południowego skrzydła budowli, reprezentują typ basenów przyściennych.
W przypadku Ostrowa Lednickiego ważny okazuje się również drugi typ budowli,
czyli baptysteria wielobasenowe, a raczej ich różna głębokość. Uczeni hiszpań-
scy sądzą, wśród różnych możliwości, że baseny głębokie były przeznaczone dla
dorosłych, natomiast płytkie dla dzieci14. Różna głębokość basenów na Ostrowie
Lednickim jest niemal identyczna jak w basenach hiszpańskich.
Należy z kolei się zastanowić, jak przedstawia się problem baptysteriów posia-
dających dwa baseny. W Castelseprio baptysterium znajduje się w prostej rotundzie.
13 Zob.: N. Cambi, Nuove scoperte di archeologia cristiana in Dalmazia, w: Actes du XIe congress
International darcheologie chretienne, t. 3, s. 2408-2411; V. Fiocchi Nicolai, Notizario delle sco-
perte awenute in Italia nel campo dellarcheologia Cristiana negli anni 1981-1986, w: ibidem,
s. 2222-2223.
14 Zob. C.G. Fernandez, Baptisterios hispanicos, s. 607-635.
26
ARTYKUŁY
Klementyna Żurowska