Modus: Prace z historii sztuki (14.2014)

Nowe wiadomości dotyczące
wyposażenia wnętrz pałacu
w Krystynopolu w świetle
nieznanego inwentarza z roku 1775

modus

prace z historii sztuki
xiv, 2014

Pałac wojewody kijowskiego Franciszka Salezego Potockiego (1700-1772) w Kry- dagny
stynopolu należy do najokazalszych osiemnastowiecznych rezydencji magnackich nestorów
znajdujących się na ziemiach Rusi Koronnej. Budowla, choć od dawna budziła
zainteresowanie badaczy, to jednak do chwili obecnej nie doczekała się mono-
graficznego opracowania* 1. Autorstwo pałacu oraz kwestie związane z etapami
jego rozbudowy były już dość obszernie omawiane w literaturze, natomiast za-
gadnienia dotyczące układu apartamentów, ich funkcji oraz wyposażenia, a także
programu ideowego zostały w zasadzie pominięte przez badaczy. Jedynie Roman
Aftanazy przeanalizował pokrótce osiemnastowieczny rzut oraz przekroje pałacu,
autorstwa Pierre a Ricauda de Tirregaille a (opublikowane niemal w całości przez
Emanuela Świeykowskiego)2.

Pierwotny zamek został zbudowany w roku 1691 z fundacji Szczęsnego Kazi-
mierza Potockiego (1630-1720), założyciela miasta3. Do czasów Franciszka Sale-
zego Potockiego (wnuka Szczęsnego) brak informacji o wyglądzie i jakichkolwiek
przekształceniach przeprowadzonych w krystynopolskim założeniu rezydencjo-
nalnym. W roku 1719 Józef Felicjan Potocki, starosta bełzki (ojciec Franciszka

1 Zob.: E. Świeykowski, Plany zamku Franciszka Salezego Potockiego wojewody kijowskiego w Kry-
stynopolu nad Bugiem w powiecie Sokalskim, w: Sprawozdania Komisji do Badania Historii
Sztuki w Polsce, 8,1907-1912, s. CCXVIII-CCXXIV; J. Czernecki, Mały Król na Rusi i jego sto-
lica Krystynopol, Kraków 1939, s. 45-46; T. Mańkowski, Architekt - Pierre Ricaud de Tirregaille,

Wrocław 1948, s. 396; J. Kowalczyk, Pierre Ricaud de Tirregaille - architekt ogrodów i pałaców,

„Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 33,1988, z. 4, s. 270-272; R. Aftanazy, Dzieje rezydencji
na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. 6, Warszawa 1995, s. 61-80; R Wątroba, Pierrea Ricauda de
Tirregaillea nieznany plan założenia palacowo-parkowego księżnej Eleonory Michałowej Czarto-
ryskiej w Wołczynie, „Ikonotheka” 14,2000, s. 42-44; A. Betlej, Sibi, Deo, Posteritati. Jabłonowscy
a sztuka w XVIII wieku, Kraków 2010, s. 177, przyp. 160, 235,302.

2 Zob. E. Świeykowski, Plany zamku, s. CCXVIII-CCXXI. Obecnie są przechowywane w Archi-
wum Narodowym w Krakowie, Oddział I Akt Staropolskich na Wawelu (dalej: ANK), w zespole
Archiwum Potockich z Krzeszowic (dalej: AKPot.), sygn. 3137.

3 Zob.: E. Świeykowski, Plany zamku, s. CCXVIII; J. Czernecki, Mały Król na Rusi, s. 45-46;

T. Mańkowski, Architekt, s. 396; R. Aftanazy, Dzieje rezydencji, s. 62.

ARTYKUŁY

139