DOI Artikel:
Moskal, Katarzyna: Poliptyk z Dobczyc: dzieje, ikonografia oraz próba rekonstrukcji
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.27279#0057
ilustracją Speculum Passionis Ulricha Pindera,
które wydano po raz pierwszy w roku 1507.
Święty Piotr z dobczyckiej kwatery, podobnie
jak ten u Schaufeleina, znajduje się w prawej
dolnej części kompozycji i ukazany jest w po-
zycji leżącej, z ręką podpierającą głowę. Postaci
te różnią się jednak zbyt wieloma szczegółami
dotyczącymi ich upozowania, układem fałd
tuniki, czy mieczem trzymanym przez św. Pio-
tra jedynie na kwaterze dobczyckiej.
Do wzorów graficznych, z których korzy-
stał Mistrz Rodziny Marii, należy natomiast
dodać miedzioryt Mistrza A.G. przedstawia-
jący Pojmanie Chrystusa (il. 12). Niewątpliwie
stanowił on wzór dla dobczyckiej kwatery
ukazującej tę scenę69. Tak samo rozmiesz-
czone zostały postaci św. Piotra, Malchusa
i dwóch żołnierzy. Prawie identyczny jest
sposób ułożenia fałd szaty Chrystusa, który
podtrzymuje ją prawą ręką. Piotr na obydwu
przedstawieniach stoi zwrócony do widza ple-
cami. Jego twarz została ujęta w lewym profilu, gwałtownym ruchem uniesionej
prawej ręki wyciąga miecz z pochwy trzymanej w opuszczonej lewej ręce. Dalsze
podobieństwa można odnaleźć w sposobie ułożenia fałd na rozwianym płaszczu
św. Piotra, profilu mężczyzny pomiędzy Piotrową wyciągniętą ręką z mieczem
a twarzą Chrystusa, czy też w pociągłej twarzy Judasza całującego lewy policzek
Chrystusa. Turban żołnierza stojącego tyłem, z prawej strony kompozycji, zaple-
ciony z zachodzących na siebie pasów tkaniny, ma swój odpowiednik w turbanie
brodatego mężczyzny z dobczyckiej kwatery.
Mistrz A.G., działający w latach 1470-1490, był uczniem Schongauera. Jego
ryciny nawiązywały do dzieł nauczyciela, jednak nie stanowiły wiernego ich na-
śladownictwa. Cykl pasyjny, do którego należy Pojmanie Chrystusa, jest datowany
na lata 1475-1480, co wskazuje, że prawdopodobnie powstał jeszcze w Kolmarze70.
Użycie tego wzoru graficznego to kolejny przykład inspiracji Mistrza Rodziny Marii
dziełami sztuki z regionu Alzacji71 i nie wpływa na datowanie dobczyckiego reta-
bulum. Pojmanie Mistrza A.G. jest jednak ważne jako jedyny znany wzór graficzny,
którego kompozycja została tak wiernie wykorzystana przez Mistrza Rodziny Marii,
posługującego się zazwyczaj kompilacją kilku wzorów ikonograficznych.
Jednym z najczęściej reprodukowanych obrazów poliptyku dobczyckiego
jest kwatera przedstawiająca Ucztę Heroda. Gadomski odnalazł jej wzór ikono-
graficzny w dziele Berneńskiego Mistrza z Goździkami. Do znanych już przy-
kładów o podobnej ikonografii należałoby dodać także przedstawienie Uczty
12. Mistrz A.G., Pojmanie
Chrystusa. Wg The lllus-
trated Bartsch, t. 9: Early
German artists, cz. 1,
New York 1981, il. 5-1 (346)
69 Miedzioryt reprodukowany zob.: M. Hebert, Inventaire desgravures des Ecoles du Nord 1440-1550,
1.1, Paris 1982, s. 89, il. 325; The Illustrated Bartsch, t. 9: Early German artists, cz. 1, red. J.C. Hutchi-
son, New York 1981, il. 5-I (346); ibidem, t. 9, cz. 2: Commentary, New York 1991, s. 95.
70 Zob. The Illustrated Bartsch, t. 9, cz. 2, s. 95. Mistrz A.G. w późniejszym etapie swego życia
pracował w Wiirzburgu.
71 Por. przyp. 8.
Poliptyk z Dobczyc. Dzieje, ikonografia oraz próba rekonstrukcji
55
które wydano po raz pierwszy w roku 1507.
Święty Piotr z dobczyckiej kwatery, podobnie
jak ten u Schaufeleina, znajduje się w prawej
dolnej części kompozycji i ukazany jest w po-
zycji leżącej, z ręką podpierającą głowę. Postaci
te różnią się jednak zbyt wieloma szczegółami
dotyczącymi ich upozowania, układem fałd
tuniki, czy mieczem trzymanym przez św. Pio-
tra jedynie na kwaterze dobczyckiej.
Do wzorów graficznych, z których korzy-
stał Mistrz Rodziny Marii, należy natomiast
dodać miedzioryt Mistrza A.G. przedstawia-
jący Pojmanie Chrystusa (il. 12). Niewątpliwie
stanowił on wzór dla dobczyckiej kwatery
ukazującej tę scenę69. Tak samo rozmiesz-
czone zostały postaci św. Piotra, Malchusa
i dwóch żołnierzy. Prawie identyczny jest
sposób ułożenia fałd szaty Chrystusa, który
podtrzymuje ją prawą ręką. Piotr na obydwu
przedstawieniach stoi zwrócony do widza ple-
cami. Jego twarz została ujęta w lewym profilu, gwałtownym ruchem uniesionej
prawej ręki wyciąga miecz z pochwy trzymanej w opuszczonej lewej ręce. Dalsze
podobieństwa można odnaleźć w sposobie ułożenia fałd na rozwianym płaszczu
św. Piotra, profilu mężczyzny pomiędzy Piotrową wyciągniętą ręką z mieczem
a twarzą Chrystusa, czy też w pociągłej twarzy Judasza całującego lewy policzek
Chrystusa. Turban żołnierza stojącego tyłem, z prawej strony kompozycji, zaple-
ciony z zachodzących na siebie pasów tkaniny, ma swój odpowiednik w turbanie
brodatego mężczyzny z dobczyckiej kwatery.
Mistrz A.G., działający w latach 1470-1490, był uczniem Schongauera. Jego
ryciny nawiązywały do dzieł nauczyciela, jednak nie stanowiły wiernego ich na-
śladownictwa. Cykl pasyjny, do którego należy Pojmanie Chrystusa, jest datowany
na lata 1475-1480, co wskazuje, że prawdopodobnie powstał jeszcze w Kolmarze70.
Użycie tego wzoru graficznego to kolejny przykład inspiracji Mistrza Rodziny Marii
dziełami sztuki z regionu Alzacji71 i nie wpływa na datowanie dobczyckiego reta-
bulum. Pojmanie Mistrza A.G. jest jednak ważne jako jedyny znany wzór graficzny,
którego kompozycja została tak wiernie wykorzystana przez Mistrza Rodziny Marii,
posługującego się zazwyczaj kompilacją kilku wzorów ikonograficznych.
Jednym z najczęściej reprodukowanych obrazów poliptyku dobczyckiego
jest kwatera przedstawiająca Ucztę Heroda. Gadomski odnalazł jej wzór ikono-
graficzny w dziele Berneńskiego Mistrza z Goździkami. Do znanych już przy-
kładów o podobnej ikonografii należałoby dodać także przedstawienie Uczty
12. Mistrz A.G., Pojmanie
Chrystusa. Wg The lllus-
trated Bartsch, t. 9: Early
German artists, cz. 1,
New York 1981, il. 5-1 (346)
69 Miedzioryt reprodukowany zob.: M. Hebert, Inventaire desgravures des Ecoles du Nord 1440-1550,
1.1, Paris 1982, s. 89, il. 325; The Illustrated Bartsch, t. 9: Early German artists, cz. 1, red. J.C. Hutchi-
son, New York 1981, il. 5-I (346); ibidem, t. 9, cz. 2: Commentary, New York 1991, s. 95.
70 Zob. The Illustrated Bartsch, t. 9, cz. 2, s. 95. Mistrz A.G. w późniejszym etapie swego życia
pracował w Wiirzburgu.
71 Por. przyp. 8.
Poliptyk z Dobczyc. Dzieje, ikonografia oraz próba rekonstrukcji
55